Hoạt động nghiệp vụ tại Bộ phận tiếp nhận, cung ứng các dịch vụ về thuế, Cục Thuế Hà Nội. (Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN)

Trước thực tế này, Chính phủ đã trình Quốc hội Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật thuế Thu nhập cá nhân trong đó ưu tiên sửa đổi một số nội dung liên quan đến mức giảm trừ gia cảnh, phạm vi đối tượng... Ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cho rằng, dự thảo lần này khắc phục bất cập của Luật thuế hiện hành, động viên hợp lý thu nhập dân cư.

Nâng mức giảm trừ gia cảnh

Luật thuế Thu nhập cá nhân hiện hành quy định mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng. Theo đó, với mức giảm trừ hiện hành, một người độc thân có thu nhập 4 triệu đồng/tháng chưa phải nộp thuế. Người có thu nhập 7,2 triệu đồng/tháng với hai người phụ thuộc cũng chưa phải chịu thuế Thu nhập cá nhân.

Tuy nhiên, các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cho rằng, từ năm 2009 đến nay, do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu, sự phát triển kinh tế-xã hội Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Giá cả, hàng hóa dịch vụ tăng cao làm ảnh hưởng đến đời sống của người nộp thuế. Cụ thể, chỉ số CPI liên tục tăng qua các năm như 2009 là 6,52%; năm 2010 là 11,75%; năm 2010 là 18,3%, đã khiến mức khởi điểm chịu thuế và giảm trừ gia cảnh trở nên lạc hậu.

Khó khăn của người nộp thuế đã được minh chứng rõ nét qua những năm gần đây. Theo đó, Quốc hội đã ban hành các Nghị quyết cho miễn thuế Thu nhập cá nhân đối với một số đối tượng. Cụ thể, Nghị quyết số 08/2011/QH13 ngày 06/8/2011 ban hành một số giải pháp về thuế, nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và cá nhân. Theo đó, năm 2011 Quốc hội cho miễn thuế Thu nhập cá nhân 5 tháng cuối năm đối với cá nhân có thu nhập tính thuế từ tiền lương, tiền công và từ kinh doanh đến mức phải chịu thuế Thu nhập cá nhân ở bậc 1; giảm 50% thuế Thu nhập cá nhân từ ngày 1/8/2011 đến hết ngày 31/12/2012 đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán; giảm 50% thuế Thu nhập cá nhân từ ngày 1/8/2011 đến hết ngày 31/12/2011 đối với hoạt động kinh doanh nhà trọ, phòng trọ cho thuê đối với công nhân, người lao động, sinh viên, hoạt động trông giữ trẻ, cung cấp suất ăn ca.

Gần đây nhất, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 29/2012/QH13 cho miễn thuế 6 tháng cuối năm 2012 đối với những người có thu nhập từ tiền lương, tiền công, từ kinh doanh đến mức phải nộp thuế ở bậc 1 của biểu thuế.

Ngoài ra, ngay đầu tháng 11/2012, Chính phủ đã trình Quốc hội Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế Thu nhập cá nhân. Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế từ 4 triệu đồng/tháng lên mức 9 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc từ 1,6 triệu đồng/tháng lên 3,6 triệu đồng/tháng. Thời điểm áp dụng dự kiến từ ngày 1/7/2013. Như vậy, với dự thảo sửa đổi lần này, người độc thân có thu nhập 9 triệu đồng/tháng chưa phải nộp thuế, người có 2 người phụ thuộc có thu nhập từ 16,2 triệu đồng/tháng trở xuống chưa phải nộp thuế; người có thu nhập 20 triệu đồng/tháng nếu có 1 người phụ thuộc chỉ nộp thuế 490.000 đồng/tháng nếu có 2 người phụ thuộc thì số thuế nộp chỉ 190 nghìn đồng/tháng.

Điểm đáng lưu ý trong dự án Luật sửa đổi bổ sung lần này chính là quy định mở về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi chỉ số giá CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho phù hợp với sự biến động giá cả.

Còn khoảng 1 triệu người phải nộp thuế

Theo tờ trình, mức giảm trừ 9 triệu đồng/tháng tương đương với 2,5 lần mức GDP bình quân đầu người vào năm 2014. Và với mức giảm trừ gia cảnh này, 100% người nộp thuế bậc 1 (đến 5 triệu đồng) hiện nay sẽ chuyển sang diện không phải nộp thuế; 72% số người nộp thuế ở bậc 2 sẽ chuyển sang bậc 1… Mức này đảm bảo cao hơn mức thu nhập bình quân đầu người vào thời điểm năm 2014 và các năm sau theo tính toán ở trên.

Hầu hết các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính đều khẳng định, với cách sửa đổi như vậy, Chính phủ đã tính tới yếu tố trượt giá để phù hợp với điều kiện thực tế của từng thời kỳ. Dự thảo luật bảo đảm phù hợp hơn với diễn biến chỉ số CPI; đáp ứng tốc độ tăng trưởng GDP đến năm 2014 và những năm tiếp theo. Bên cạnh đó, việc sửa đổi giảm tỷ lệ động viên thuế, phí trên GDP; góp phần kích cầu, khuyến khích tiêu dùng; thực hiện chính sách nuôi dưỡng nguồn thu . Các chuyên gia cũng cho rằng, thời điểm áp dụng nên để ngày 1/7/2013 là hợp lý hơn cả.

Bà Đỗ Thị Thìn, Phó Chủ tịch Hội tư vấn thuế cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh là 3,6 triệu/tháng là con số chấp nhận được trong tình hình như hiện nay. Tuy nhiên, bà Thìn cũng tỏ ra lo ngại vì việc thực hiện như vậy cũng sẽ ảnh hưởng đến số thu ngân sách. Do vậy, bà cũng thống nhất ý kiến nên để thời điểm áp dụng là ngày 1/7/2013. Lý giải về thời điểm áp dụng này bà cho rằng, ngoài yếu tố về số thu ngân sách thì việc đưa vào áp dụng cũng cần phải có thời gian nhất định. Trên thực tế, sau khi Luật ban hành cần phải có thời gian để chuẩn bị văn bản hướng dẫn thi hành luật cụ thể: Nghị định, Thông tư….Trong khi đó, thời điểm hiện nay đã là tháng 11/2012 nên nếu áp dụng vào đầu năm 2013 thì bà Thìn cho rằng chưa thích hợp.

Tính đến hết năm 2011, ngành thuế đã hoàn thành việc cấp mã số thuế cho 15,9 triệu cá nhân; trong đó có hơn 3,2 triệu hộ gia đình, cá nhân có thu nhập từ kinh doanh. Theo đó, hiện cả nước có khoảng 3,87 triệu người phải nộp thuế Thu nhập cá nhân chiếm khoảng 4,4% dân số cả nước. Nếu sửa đổi Luật theo hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh thì thu hẹp đối tượng nộp thuế chỉ còn khoảng 1 triệu người. Tương tự như vậy, số lượng hộ kinh doanh cá thể thuộc diện nộp thuế Thu nhập cá nhân cũng giảm khá lớn.

Ngoài ra, để đảm bảo nguyên tắc chỉ các khoản trợ cấp mang tính bù đắp những rủi ro, giải quyết khó khăn tạm thời cho người lao động hoặc phụ cấp, trợ cấp mang tính chất bảo trợ, an sinh xã hội mới được trừ ra khỏi thu nhập chịu thuế, Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi bổ sung theo hướng bỏ các khoản phụ cấp, trợ cấp đến nay không còn nữa, đồng thời bổ sung thêm nội dung để quy định chung về tính chất một số khoản phụ cấp, trợ cấp để đảm bảo Luật không bị lạc hậu khi phát sinh các khoản phụ cấp mới.

(Theo TTXVN)