Hoà thượng Thích Gia Quang - Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Ảnh: TV

Đạo đức Phật giáo với đạo đức truyền thống của Việt Nam

Đạo Phật đồng hành với dân tộc Việt Nam, từ khi du nhập vào Việt Nam đến nay đã hơn 2.000 năm lịch sử, nên có thể xem nó như một phần tài sản văn hoá dân tộc. Trong quá trình phát triển tại Việt Nam, đạo Phật không chỉ đơn thuần chuyển tải niềm tin của con người, mà còn có vai trò góp phần duy trì đạo đức xã hội.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh dự lễ tắm Phật tại Đại lễ Vesak 2019, tổ chức tại chùa Tam Chúc, Hà Nam. Ảnh: TV

Ngoài những điểm phù hợp với tình cảm đạo đức con người, đạo đức Phật giáo còn thực hiện thông qua tình cảm, tín ngưỡng, niềm tin, giáo lý. Do đó, tình cảm đạo đức Phật giáo được người Việt tiếp thu, tạo thành đức tin thiêng liêng chi phối hành vi ứng xử đúng đạo lý, góp phần làm cho xã hội ngày thêm tốt đẹp.

Đạo đức Phật giáo thông qua những giáo luật, giáo lý và các giá trị, chuẩn mực đã đi vào cuộc sống của người dân Việt Nam. Sự ảnh hưởng của đạo đức Phật giáo đến đời sống của người Việt Nam không chỉ là giáo lý qua kinh kệ, sách vở mà trở thành phong tục, cách sống.

Người Việt Nam có truyền thống yêu thương, đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau, phụng dưỡng cha mẹ, tri ân những người có công với cộng đồng, với đất nước, chăm làm điều thiện… đó chính là những điều luân lý đạo đức cụ thể mà Phật giáo đã truyền dạy qua các kinh sách mà ngài để lại.

Trong suốt chiều dài lịch sử, đạo đức Phật giáo đã có nhiều đóng góp đáng kể đối với sự phát triển của dân tộc, những nhân tố quan trọng góp phần định hình các quan niệm, chuẩn mực, hệ giá trị đạo đức trong xã hội Việt Nam truyền thống và hiện đại.

Đạo đức Phật giáo với văn hoá dân tộc

Triết lý của Phật giáo về từ bi, về tình thương yêu rất phù hợp với truyền thống giàu lòng nhân ái vốn có của người Việt: “Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ”; “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”; “Lá lành đùm lá rách”; “Thương người như thể thương thân”… Những giá trị, khuyến thiện, hướng thiện không chỉ phát huy tác dụng trong hàng ngũ tín đồ Phật tử mà còn ảnh hưởng rộng rãi trong đời sống nhân dân, góp phần hình thành những quan niệm sống giàu tính nhân văn sâu sắc.

Kiếm trúc chùa Xã Tắc, Móng Cái, Quảng Ninh đậm tính thuần Việt. Ảnh: TV

Đồng hành cùng với sự phát triển của đất nước, đạo đức Phật giáo đã góp phần tạo nên truyền thống văn hoá thực sự giàu bản sắc. Ngày nay, đạo đức Phật giáo đã có vị trí vững chắc trong đời sống xã hội. Một thời đại mới đang mở rộng cùng với những thách thức của hội nhập và phát triển, lợi ích cá nhân và cộng đồng, phẩm chất vị tha và cạnh tranh thị trường  đòi hỏi sự năng động, thích ứng và hoà nhập của đạo đức Phật giáo, yêu cầu phát huy và dung hợp những giá trị nhân văn - nhân bản bền vững của Phật giáo trong nền văn hoá dân tộc hiện đại.

Đạo đức Phật giáo với xã hội Việt Nam hiện đại

Đức Phật dạy từ việc lớn như quốc gia, chính sự đến việc nhỏ như hoà khí trong gia đình.Tư tưởng từ bi, hỷ xả, cứu khổ, cứu nạn của nhà Phật vẫn đang được nhân dân Việt Nam nói riêng và nhân loại nói chung tiếp thu và phát huy trong đời sốnhg xã hội.

Một số quy tắc của đạo đức Phật giáo như: Ngũ giới, thập thiện, bát chánh đạo có những nét tương đồng với quy tắc chuẩn mực của nền đạo đức xã hội vẫn đang được nhiều người tin theo và khuyến khích phát huy. Đó là những quy tắc sống mà xã hội nào cũng rất cần đến để duy trì một nền đạo đức, một nếp sống lành mạnh và hạnh phúc cho con người.

Nâng cao tri thức Phật giáo là nền tảng tu dưỡng đạo đức. Ảnh: TV

Những chuẩn mực của đạo đức Phật giáo vẫn đang có những đóng góp cho việc duy trì một nền đạo đức xã hội, khơi dậy truyền thống yêu nước, nhân nghĩa, tương thân, tương ái trong cộng đồng, xây dựng con người Việt Nam đạo đức và văn hoá tốt đẹp.

Đạo đức Phật giáo trong bối cảnh kinh tế thị trường

Trong giáo lý “bát chính đạo” đức Phật có đề cập đến “chính mệnh” sinh sống bằng nghề nghiệp chân chính. Người khuyên mọi người kiếm sống bằng chính sức lao động và tiền vốn của mình, trí tuệ của mình chứ không được buôn gia bán lận, buôn bán hàng quốc cấm và các loại hàng hoá có hại cho sức khoẻ con người và xã hội. Trong cuộc sống mỗi người phải lao động làm việc để tạo ra của cải vật chất nuôi sống mình và gia đình. Như vậy, trong nền kinh tế thị trường ngày nay, đạo đức Phật giáo góp phần không nhỏ trong việc giáo dục con người, hướng con người tới những điều thiện, đạo đức Phật giáo giúp con người và nhân loại có cuộc sống an lạc hạnh phúc.

“Chính mệnh” trong bát chính đạo của Phật giáo còn có nghĩa là biết làm chủ cuộc sống, không lãng phí, không bủn xỉn, biết làm phúc và cúng dàng. Biết chăm lo cuộc sống của người thân, quyến thuộc, biết vun bồi đức hạnh để có cuộc sống hạnh phúc, an lạc.

Đức Phật dạy rằng các cư sĩ sống bình thường ở gia đình có 4 điều lạc thú: Một là được hưởng cảm giác an toàn do có của cải và cơ sở kinh tế có được bằng phương pháp chính đáng; hai là có thể khảng khái sử dụng của cải ấy cho mình, cho người nhà và cho bạn hữu, đồng thời dùng nó để làm nhiều việc thiện; ba là không bị khổ sở vì nợ nần; bốn là có thể sống cuộc đời thanh tịnh, không lỗi lầm.

Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay, chúng ta cần coi trọng việc xây dựng hoàn thiện đạo đức nhằm phát triển con người một cách toàn diện. Nền đạo đức mà chúng ta đang xây dựng là sự kết tinh, kế thừa những giá trị đạo đức truyền thống của nhân loại, của dân tộc trong đó có những gía trị đạo đức Phật giáo.

Đạo đức Phật giáo góp phần xây dựng và phát triển đất nước

Với triết lý từ bi, hỷ xả, khuyến khích con người hướng thiện, đạo đức Phật giáo đã dễ dàng đi vào lòng người, có tác dụng hoàn thiện nhân cách đạo đức, hướng con người đến lối sống vị tha, bình đẳng, bác ái. Thực tế đã chứng minh, đạo đức Phật giáo phù hợp với đạo đức lẽ sống của con người Việt Nam và nó đã có những đóng góp tích cực trong xây dựng một nền tảng đạo đức mới cho xã hội trên cơ sở kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống đã được đặt ra.

Những bếp ăn 0 đồng tại các điểm chùa do các nhà sư tổ chức, giúp đỡ các bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: TV

Đạo đức Phật giáo đã góp phần tích cực vào các phong trào phát triển xã hội, bảo vệ môi trường, tri ân, báo ân, đền ơn, đáp nghĩa… Đặc biệt, công tác từ thiện với tinh thần cứu khổ, cứu nạn của đạo Phật, hoà cùng truyền thống lá lành đùm lá rách, thương người như thể thương thâm của dân tộc Việt Nam.

Những hoạt động đó của Phật giáo nói chung đã góp phần làm cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngày càng có uy tín trong cộng đồng xã hội, là nhân tố góp phần xây dựng và phát triển đất nước.