*Năm 2010, số cô dâu Việt tại Đài Loan hơn 120 ngàn người.

Kết hôn “xuyên biên giới” tăng 

Theo Viện Gia đình và Giới (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), qua nghiên cứu từ năm 1995 đến cuối tháng 10/2004 đã có 84.479 cô gái Việt kết hôn với nam giới Đài Loan. Hiện tượng này gia tăng đột biến trong những năm 1999 - 2003. Theo phòng Lãnh sự Văn phòng Kinh tế Văn hóa Đài Bắc tại Hà Nội, đến năm 2010, số cô dâu Việt tại Đài Loan đã đạt khoảng 120.000 người. Trong khi đó, khảo sát quốc gia mà Chính phủ Hàn Quốc mới công bố, trong số 130.000/160.000 hộ, số phụ nữ Việt Nam lấy chồng Hàn chiếm 18,4%, đứng thứ 3 trong số các cặp vợ chồng ngoại, tương đương 30.779 người.

Theo nhóm nghiên cứu thuộc Phòng nghiên cứu phụ nữ (Viện Gia đình và Giới), số liệu này không dừng ở đây, bởi số phụ nữ Việt Nam di cư hôn nhân bất hợp pháp là không ít. Thực tế, hầu hết các cuộc hôn nhân của phụ nữ Việt Nam với người nước ngoài hiện nay, nếu không phải nhờ dịch vụ mai mối thì cũng là qua sự mai mối của các cá nhân, của người đi trước giới thiệu. Kể từ năm 2002, các hoạt động môi giới bị cấm ở Việt Nam, nhưng nhiều công ty nước ngoài vẫn tổ chức hoạt động này dưới các hình thức hoạt động mới.

Cụ thể, hiện tượng môi giới hôn nhân đang phát triển mạnh mẽ với những tour kết hôn du lịch chỉ từ 6  - 10 ngày là cưới vợ. Theo đó, các cò môi giới “nội lẫn ngoại” đã “lách” những khe hở về các điều kiện đăng ký kết hôn giữa Việt Nam và các nước.

Th.s Nguyễn Thị Thanh Tâm, Phòng Nghiên cứu phụ nữ đánh giá, các dịch vụ môi giới không chính thức, môi giới núp bóng các văn phòng thông tin, hỗ trợ khách du lịch cũng góp phần gia tăng tình trạng phụ nữ lấy chồng nước ngoài. Xã Đại Hợp, Kiến Thụy, Hải Phòng là một ví dụ cho tỷ lệ môi giới qua công ty và môi giới cá nhân khiến các thiếu nữ học cấp ba vẫn có thể kết hôn với chồng ngoại quốc, trong đó, tỷ lệ cao nhất là phụ nữ có học vấn thấp.

Cùng với môi giới hôn nhân là nạn buôn bán phụ nữ. Nhiều kẻ táng tận lương tâm lợi dụng lòng tin, sự thật thà và mong muốn có được việc làm của nhiều thiếu nữ nông thôn để bán họ qua biên giới. Nếu không bị bán vào các động mại dâm thì cũng sẽ bị bán cho những người đàn ông Trung Quốc nghèo khó, già khổ, bệnh tật không có cơ hội kết hôn với phụ nữ nước họ. Thống kê cho thấy, đa số trong hơn 10 ngàn phụ nữ vượt biên lấy chồng trái phép mà Bộ Công an Việt Nam công bố năm 2006 đều là nạn nhân của bọn buôn bán phụ nữ.

Nên thành lập các công ty môi giới

Thực tế, hôn nhân “xuyên biên giới” thỏa mãn nhu cầu có thật của một bộ phận tầng lớp dân cư trong xã hội Việt Nam và của một bộ phận nam giới trong xã hội của các quốc gia láng giềng. Trong bối cảnh hội nhập cộng với sự bảo hộ của pháp luật Việt Nam, việc các cô dâu Việt lấy chồng ngoại quốc là hiện tượng tất yếu.

Song, để phát huy những mặt tốt và hạn chế những tiêu cực của hiện tượng này, các chuyên gia cho rằng, giải pháp hàng đầu là cho phép thành lập các công ty môi giới hôn nhân công khai, minh bạch, dưới sự giám sát, quản lý chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Thông qua đó, tất cả con số thống kê, hình thức, phương pháp hoạt động đều được bám sát và hạn chế tối đa những thông tin sai lệch và xử phạt nghiêm nếu có vi phạm.

Cùng với đó, Chính phủ các nước cũng cần cung cấp công khai, đầy đủ lý lịch tư pháp của người chồng tương lai của các cô dâu Việt và tư vấn đầy đủ về quyền công dân, thậm chí là tập huấn những kĩ năng sống phù hợp và cả những nguy cơ tiêu cực có thể xảy ra. Và dài hơi hơn, cần có chương trình, hoạt động cụ thể để tạo điều kiện cho chú rể ngoại quốc và cô dâu Việt Nam tìm hiểu sâu ngôn ngữ, truyền thống văn hóa, tính cách, lối sống… của con người 2 quốc gia. Qua đó, mối quan hệ hôn nhân mới có sự cảm thông, chia sẻ, có thể hòa hợp và bền vững lâu dài.

Hữu Oanh