Báo cáo năm 2012 về tiến độ thực hiện “Cam kết đối với sự sống của trẻ em với nhan đề: “Khẳng định lại lời hứa”” xem xét các xu thế về tỷ lệ trẻ em tử vong từ năm 1990, cho thấy, tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi giảm đáng kể ở tất cả các khu vực và ở các quốc gia khác nhau.

Dữ liệu do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Nhóm Công tác Liên ngành của Liên hợp quốc công bố hôm 13/9 ước tính tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi tử vong giảm từ gần 12 triệu trẻ trong năm 1990 xuống khoảng 6,9 triệu trong năm 2011.

Việt Nam đã đạt được thành tựu ấn tượng trong việc giảm tỷ lệ tử vong của trẻ em dưới 5 tuổi trong những thập kỷ qua. Cụ thể, tỷ lệ tử vong của trẻ dưới 5 tuối đã giảm đáng kể từ 66 trẻ (trên 1.000 trẻ sơ sinh) tử vong trước ngày sinh nhật thứ 5 của mình trong năm 2000 xuống còn 16 trẻ tử vong (trên 1.000 trẻ sơ sinh) trong năm 2011. Mặc dù có nhiều tiến bộ đáng kể, mỗi ngày ở Việt Nam vẫn còn 87 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do những nguyên nhân có thể phòng tránh được.

Báo cáo nhấn mạnh việc hội nhập khu vực và tình hình kinh tế của một nước không phải là rào cản trong việc giảm số trẻ em tử vong. Các quốc gia có thu nhập thấp như Băng-la-đét, Li-bê-ria và Ru-an-đa; các quốc gia có thu nhập trung bình như Bra-xin, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia có thu nhập cao như: Ô-man và Bồ Đào Nha đều đạt được tiến bộ rõ rệt khi giảm hơn 2/3 tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi tử vong trong khoảng thời gian từ 1990 - 2011.

“Chính phủ Việt Nam đã khẳng định lại cam kết của mình bảo vệ sự sống của trẻ em. Việc đặt ưu tiên và đầu tư vào sự sống của trẻ em và những năm đầu đời của trẻ giúp giảm số lượng trẻ tử vong, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn và những lợi ích dài hạn cho toàn xã hội. Nhưng, bài học này không phải lúc nào cũng rõ ràng. Thống kê cho thấy, trẻ em từ những vùng nông thôn nghèo vẫn có nhiều khả năng tử vong trước khi tròn 5 tuổi hơn trẻ em ở những vùng đô thị, trong khi những nhóm dân cư bị thiệt thòi và bên lề xã hội thường phải chịu những gánh nặng của tình trạng trẻ em tử vong. Điều này đặc biệt đúng ở Việt Nam. Trẻ em dân tộc ít người có nguy cơ tử vong trước khi tròn 5 tuổi cao gấp 4 lần so với một trẻ em không thuộc dân tộc ít người” - bà Lotta Sylwander, Đại diện của UNICEF tại Việt Nam cho biết.
 
“Chúng tôi biết những gì là nguyên nhân lớn nhất khiến trẻ em tử vong ở Việt Nam: Hơn nửa các trường hợp trẻ em dưới 5 tuổi tử vong xảy ra trong vòng 28 ngày sau khi sinh vì những bệnh bẩm sinh và những yếu tố liên quan đến việc chăm sóc tiền sản và những trang thiết bị sinh kém. Viêm phổi và tiêu chảy là 2 nguyên nhân lớn kế tiếp khiến trẻ tử vong và là nguyên nhân phổ biến nhất khiến những người mẹ cần đưa con mình đến các cơ sở y tế. Có một số giải pháp không tốn kém trong tầm tay ví dụ như tiêm vắc xin phòng sởi và bại liệt và lây truyền bệnh HIV từ mẹ sang con; dùng dung dịch có muối và kẽm qua đường miệng để điều trị tiêu chảy; dùng kháng sinh để chống sởi; và dùng hooc-môn kích thích tử cung co bóp để chống băng huyết cho sản phụ sau khi sinh. Thách thức ở đây là việc phải làm sao để tất cả mọi trẻ em đều được tiếp cận với những giải pháp này”.
 
Báo cáo gắn những ước tính về tỷ lệ tử vong với những xem xét về những nguyên nhân chính khiến trẻ em dưới 5 tuổi tử vong và  những chiến lược có tác động lớn cần thiết  để đẩy nhanh tiến độ.
Những trường hợp tử  vong dưới 5 tuổi đang ngày càng tập trung ở châu Phi cận Sa-ha-ra và Nam Á, chiếm hơn 80% tổng số trẻ em dưới 5 tuổi tử vong trong năm 2011. Trung bình, cứ 9 trẻ em ở khu vực châu Phi cận Sa-ha-ra thì có 1 trẻ tử vong trước khi lên 5 tuổi.
 
Hơn nửa số trường hợp tử vong vì viêm phổi và tiêu chảy - chiếm tổng số gần 30% số trẻ em dưới 5 tuổi tử vong trên toàn thế giới - xảy ra ở 4 nước: Cộng hoà Dân chủ Công-gô, Ấn Độ, Ni-giê-ria, và Pa-kít-tan.

Bệnh truyền nhiễm vốn là căn bệnh điển hình của tình trạng không công bằng, đặc biệt ảnh hưởng tới những cư dân nghèo và dễ bị tổn thương vốn không được tiếp cận với những dịch vụ phòng bệnh và chữa bệnh cơ bản. Những trường hợp tử vong này phần lớn là có thể phòng tránh được.
 
Dưới khẩu hiệu “Khẳng định lại lời hứa”, một phong trào vì sự sống của trẻ em đang diễn ra, mạnh mẽ hơn, tập trung hơn và phát huy những tiến bộ đạt được trong 2 thập kỷ qua. Có nhiều cơ hội để giảm mạnh hơn nữa những ca trẻ em tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được.
 
Các quốc gia đông dân có tỷ lệ tử vong cao cần nỗ lực hơn nữa. Bên cạnh những yếu tố về y tế và dinh dưỡng, việc cải thiện trong những lĩnh vực khác như giáo dục, tiếp cận tới nước sạch và vệ sinh hợp lý, lương thực đầy đủ, bảo vệ trẻ em và nâng cao vị thế của phụ nữ - cũng giúp cải thiện triển vọng sống và phát triển của trẻ em.
 
“Khẳng định lại lời hứa bảo vệ sự sống của trẻ em là cơ hội để Chính phủ phát huy những thành tựu đạt được trong 2 thập kỷ qua” - bà Lotta Sylwander khẳng định.