Dòng suối rất đẹp bị xẻ thịt

Mắc cạn giữa sông
Có mặt tại ngã ba sông Son, tiếp cận nhánh sông rẽ vào động nước Phong Nha, chúng tôi quan sát thấy hàng chục thuyền máy chở khách du lịch mắc cạn trước đoạn sông dẫn vào động. Thuyền đành cập bờ ở ngã ba sông để du khách lội bộ vào động do cát bồi lấp đáy sông, có đoạn có cả doi cát chiếm gần 2/3 sông Son.

Một du khách Úc cho biết: “Tôi và đoàn cùng mua vé tại bến thuyền với cam kết thuyền chở vào đến hang động, được đi trong không gian nước mát lạnh của hang động. Tuy nhiên, đến đoạn sông này buộc phải đi bộ vì thuyền không vượt cạn được”. Chủ thuyền Nguyễn Văn Tình cho hay: “Từ năm 1991 đến nay, chưa có năm nào phải để khách lội bộ cả cây số như thế này. Mần ri ảnh hưởng đến uy tín với du khách lắm, nhưng cát bồi thế này biết mần răng. Mấy chục năm nay không có năm nào cát bồi lấp thế này đâu”.

Dòng nước ở ngã ba sông Son vào thời điểm này của các năm đều trong xanh, nhưng năm nay đục cợn. Ngay cả nước trong hang động cũng vấy đục, ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch của hang động nổi tiếng thế giới này. Anh Nguyễn Văn Nam ở Nghệ An nói: “Tôi vào động Phong Nha nhiều lần rồi, lần này thấy nước sông bẩn quá, mấy lần trước trong đẹp như ngọc”.

Đâu là nguyên nhân?

Ông Lưu Minh Thành, Giám đốc Vườn Quốc gia PNKB khẳng định: “Việc thi công ở suối Trà Ang đã gây ảnh hưởng tới sự bồi lấp động Phong Nha, còn việc ảnh hưởng như thế nào cần nghiên cứu sâu hơn”. Ông Thành cũng cho biết, sẽ kiến nghị lên UBND tỉnh có ý kiến với đơn vị thi công và chủ đầu tư nhằm bảo vệ hệ sinh thái thuỷ sinh và thực vật, tạo môi trường tốt cho động vật trong khu vực.

Theo phản ánh của địa phương và ngành Du lịch sở tại, việc đơn vị thi công công trình bảo tàng ngoài trời ở thượng nguồn suối Trà Ang trên đường 20 - Quyết Thắng có thể là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Xí nghiệp 185 được đảm trách thi công, nhưng tại hiện trường, đơn vị thực hiện lại là Cty TNHH Tuấn Cường (Cty Tuấn Cường, có trụ sở tại TP Đồng Hới là đơn vị nhận thầu lại - PV).

Theo Hạt Kiểm lâm PNKB, các đơn vị vào thi công bất cứ công trình nào ở khu vực di sản đều bắt buộc ký cam kết bảo vệ môi trường, riêng Cty Tuấn Cường không thực hiện ký kết. Tuy nhiên, ông Trần Tuấn Dũng, Giám đốc Cty Tuấn Cường lại cho rằng: “Chúng tôi chỉ là đơn vị thi công nên chỉ biết làm”. Khuôn khổ của công trình ghi rõ tôn trọng tính tự nhiên của cảnh quan, thắng cảnh, không được ngăn dòng chảy con suối, nhưng đơn vị này đã bê tông hoá đoạn đường dài gần cây số, ngăn dòng chảy tự nhiên của suối Trà Ang. Theo lời ông Trần Tuấn Dũng, thì Cty Tuấn Cường đã đổ vào đoạn suối này 7.000m3 đất đá…

Được biết, các nhà khoa học đã xác định suối Trà Ang là nguồn mạch chính cho động nước Phong Nha, thông bởi một đoạn sông ngầm có hơn 400 triệu năm tuổi. Các hình thành trầm tích của lòng động Phong Nha đều nhờ vào dòng chảy suối Trà Ang. Một số loài cá không mắt quý hiếm, các loài thuỷ sinh khác như cá gáy tía, cá chình hoa, đặc biệt có sự hiện diện loài cá mòi cờ hoa (clupanodon thrissa) nằm trong sách đỏ, ở mức độ nguy cấp gần tuyệt chủng.

Hiện, dòng suối Trà Ang trước khi đổ vào động Phong Nha đang nhiễm màu đục bùn của chất thải xe máy hạng nặng. Ông Hoàng Văn Đại, Giám đốc Trung tâm Du lịch PNKB cho biết: “Trong Trà Ang thi công mạnh là ngoài này đục, khổ lắm". Còn ông Nguyễn Văn Huyên, Phó Giám đốc Vườn Quốc gia PNKB thì nhấn mạnh: “Các hệ thống ở PNKB có mối liên hệ với nhau và bất cứ thi công nào ở thượng nguồn thì đều ảnh hưởng đến hạ nguồn một cách nhất định”.

Báo cáo ngày 14/3 của đoàn kiểm tra Ban Quản lý PNKB cũng cho thấy: “Trong thời gian thi công, Xí nghiệp 185 chưa áp dụng đúng biện pháp thi công. Cụ thể: Không sử dụng bao cát làm đê bao để đổ đất ngăn dòng mà đổ đất trực tiếp xuống suối làm vẩn đục nguồn nước kéo dài trên 500m, dọc theo dòng chảy suối Trà Ang. Đơn vị thi công không giữ vệ sinh chung mà vứt các bao xác thải, bạt ni lông bừa bãi, chưa có mặt bằng tổng thể bố trí tập kết vật liệu, máy móc thiết bị, lán trại, khu điều hành công trình, khu ăn nghỉ của công nhân, khu vệ sinh. Tự ý xẻ đường bên cạnh công trình thi công, lấy đất tại chỗ để đổ lấp xuống suối (không có trong phương án thi công)… Tổ công tác của đoàn kiểm tra hiện trạng dọc suối Trà Ang với kết quả như sau: Suối Trà Ang chính ngoài km 12 do 3 con suối hợp lưu từ thượng nguồn Trà Ang, Khe So Đũa, suối hang Bà Đa đổ về sau đó chảy vào vách núi qua 4 cửa chính có bùn, cát, cùng với cành khô, lá rụng tích tụ”.

Ông Lưu Minh Thành, Giám đốc Vườn Quốc gia PNKB khẳng định: “Việc thi công ở suối Trà Ang gây ảnh hưởng sự bồi lấp động Phong Nha, còn việc ảnh hưởng như thế nào cần nghiên cứu sâu hơn”. Ông Thành cũng cho biết, sẽ kiến nghị lên UBND tỉnh có ý kiến với đơn vị thi công và chủ đầu tư nhằm bảo vệ hệ sinh thái thuỷ sinh và thực vật, tạo môi trường tốt cho động vật trong khu vực.

Hy vọng, UBND tỉnh Quảng Bình sẽ kịp thời có các biện pháp hữu hiệu để trả lại sự tinh khiết, trong lành vốn có cho động Phong Nha.

Sau đây là một số hình ảnh phóng viên chúng tôi ghi lại được:

Trước cửa động Phong Nha cát bồi lấp.

Du khách phải lên bờ ở ngã ba sông Son lội bộ vào động.

Đất đá tự ý đổ xuống suối không có trong phương án thi công.

Suối Trà Ang bị đục hơn 500m.

Tự ý mở một con đường không có trong thiết kế.

PV Bắc Trung bộ