Đồ ăn nhanh được coi là 1 trong những thủ phạm gây béo phì

Amy Rodock, nhân viên OhioHealth, Mỹ, cho biết, sau khi sinh con đầu lòng được vài tháng, khi khám sức khỏe, bà được thông báo đã bị béo phì. Vì làm việc trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, bà Amy Rodock không thích bị gắn với 2 chữ “béo phì” nên đã tham gia chương trình giữ gìn sức khỏe của đơn vị và được cấp 1 máy đo khoảng cách. “Chúng tôi có 1 nhóm chừng 3 - 4 người, cứ đến giờ nghỉ trưa là xỏ giày thể thao vào và đi bộ 30 phút mỗi ngày. Vào buổi tối, tôi thường chạy hay đi bộ 3 - 4 dặm”, Amy Rodock nói.

Theo BBC, hiện có trên 90 triệu người Trung Quốc mắc bệnh tiểu đường. Trong số này có khoảng 1/10 là người thành niên. Đây là một vấn đề đối với toàn xã hội. “Nó sẽ gây ra một gánh nặng khổng lồ cho hệ thống y tế vì nhiều bệnh tật cần tới những điều trị đắt tiền và lâu dài”, ông Peter Ben Embarek thuộc Tổ chức Y tế Thế giới nói.

Tất nhiên, thói quen vận động này đã mang đến một kết quả vô cùng tốt đẹp. Chỉ sau khoảng 6 tháng, Amy Rodock đã giảm được 18kg trọng lượng. Bà chia sẻ: “Tôi cảm thấy hết sức dễ chịu, khỏe mạnh hơn, có sức lực hơn. Tôi thấy thoải mái hơn khi chăm sóc cho con nhỏ và gia đình. Tôi cảm thấy rất tự tin”.

Đáng nói hơn, ngoài những lợi ích về mặt sức khỏe, bà Amy Rodock còn được công ty thưởng tiền vì đã chịu khó đi bộ và giảm được cân. Lisa Meddock, người phát ngôn của chương trình giữ gìn sức khỏe của hệ thống chăm sóc sức khỏe OhioHealth, cho biết, càng đi bộ thì càng được lợi nhiều hơn. Theo ước tính của Lisa Meddock, từ khi triển khai chương trình thưởng tiền để giữ gìn sức khỏe hồi năm 2006, đến giữa tháng 6/2010, OhioHealth đã chi trên 370 nghìn USD để thưởng cho nhân viên.

Tuy nhiên, Amy Rodock không phải là trường hợp duy nhất béo phì và cũng không phải là trường hợp duy nhất giảm cân thành công. Tại Mỹ hiện có tới hàng chục triệu người mắc bệnh béo phì, nhưng không phải ai cũng chú trọng tới việc phải giảm cân. Riêng với trẻ em, theo Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, cứ 3 trẻ em lại có 1 em bị nặng cân. Để chống nạn béo phì ở trẻ em, thậm chí chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã coi tháng 9 là tháng toàn quốc nhận thức về tình trạng béo phì của tuổi thiếu niên.

Giải thích về lý do Mỹ có nhiều người béo phì hơn những quốc gia khác, bà Lise Gloede, một chuyên gia về dinh dưỡng và chế độ ăn uống có văn phòng tư vấn tại Arlington, bang Virginia nói: “Có nhiều lý do. Thứ nhất, người Mỹ lái xe nhiều, ít đi bộ, rồi lại ngồi trước máy vi tính, xem truyền hình. Họ không hoạt động tay chân nhiều như người dân nước khác. Thứ hai, khẩu phần ăn của người Mỹ lớn - điều đồng nghĩa với việc ăn nhiều chất béo, nhiều calorie, nhiều đường hơn. Chưa kể, họ lại ăn thường xuyên hơn, ăn vặt nhiều hơn, thường là những thức ăn, nước uống có nhiều calorie… Đó là những yếu tố làm cho người ta lên cân và trở thành béo phì”.

Vậy, phải làm gì để không tăng cân?

Thống kê của Trung tâm Phòng, chống dịch bệnh Mỹ cho biết, mỗi năm nước này tốn thêm hơn 145 tỉ USD vì những người béo phì.

Theo bà Lise Gloede, mọi người cần gặp những chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về cách ăn uống điều độ. “Tôi ghi lại tất cả những gì khách hàng ăn uống trong 3 ngày liền, số lượng là bao nhiêu. Sau đó, chúng tôi xét xem phần ăn của họ như thế nào, có cần giảm bớt hay không. Xem họ có uống đủ nước hay không, vì nhiều người không uống nước mà uống rất nhiều soda (nước ngọt có gas), các thứ nước ngọt khác. Chúng tôi cũng xem họ có ăn đủ rau và trái cây hay không, vì nhiều người thường không ăn đủ những thứ này. Và, tôi khuyến cáo họ ăn đủ các bữa ăn trong ngày thay vì bỏ bữa. Ăn đầy đủ các bữa là điều quan trọng. Chúng tôi cũng nói chuyện với khách hàng về chuyện đi tiệc tùng hay đi ăn ngoài hàng để xác định là, họ chỉ nên ăn một khẩu phần như thế nào, và tìm cách để cho khách hàng gia tăng các hoạt động thân thể nhằm có thể tiêu thêm được lượng calorie”.

Cũng theo chuyên gia Lise Gloede, mọi người cần bắt đầu thay đổi việc chọn lựa thức ăn, giảm phần ăn xuống một nửa khi đi ăn ngoài hàng và chỉ nên uống nước lọc thay vì soda hay các loại nước ngọt khác. Đi làm thì mang theo trái cây để ăn vặt thay vì chạy ra máy bán quà vặt bấm ra những thức ăn không tốt. “Họ phải hiểu rõ đâu là những thức ăn lành mạnh, bởi vì nhiều người không hiểu rõ loại thức ăn nào tốt cho họ, và ăn bao nhiêu thì vừa”, bà Lise Gloede nói.

Cũng liên quan đến vấn đề béo phì, trên cơ sở 13 năm nghiên cứu thông tin từ 34.000 phụ nữ ở lứa tuổi 54, nhà khoa học I-Min Lee và các đồng nghiệp tại một bệnh viện ở Boston cho biết: Những phụ nữ này được xếp thành 3 nhóm, nhóm thứ nhất tập thể dục 60 phút mỗi ngày, nhóm thứ hai tập 30 phút mỗi ngày và nhóm thứ ba tập dưới 30 phút mỗi ngày. Kết quả, 2 nhóm phụ nữ ít hoạt động hơn dễ tăng cân hơn so với nhóm phụ nữ hoạt động nhất.

Trong thời gian thực hiện nghiên cứu, thể trọng trung bình của những người tham gia tăng khoảng 2,7kg. Còn với những phụ nữ nặng cân hơn bình thường thì sao? Theo phát hiện của bà Lee và các đồng nghiệp, tập thể dục nhiều cũng không giúp được gì trong việc giảm cân cho họ. “Khi đã nặng quá mức bình thường hay béo phì thì không có liên hệ gì giữa tập thể dục và thay đổi trọng lượng ở các phụ nữ này”, bà Lee cho biết. Tuy thế, bà vẫn khuyên các phụ nữ nặng cân phải tiếp tục tập thể dục vì nó sẽ giảm nguy cơ phát triển các bệnh khác, trong đó có bệnh tim mạch, một số loại ung thư và bệnh tiểu đường tuýp 2. Và, trong trường hợp này, khi tập thể dục giúp ngăn ngừa bệnh tật, thì cách duy nhất để những phụ nữ quá béo có thể giảm cân đơn giản chỉ là giảm bớt calorie.

Ở một khía cạnh khác, mới đây, dẫn lại nghiên cứu đăng trên Tạp chí Nature, ABC cho biết, những chuột cái con sinh ra từ những con chuột đực béo phì cũng bị suy giảm chức năng chuyển hóa glucose giống như chuột bố.

Theo giáo sư Margaret Morris, Khoa Ứng dụng Khoa học trong y học, Đại học New South Wales, Úc, có một số bằng chứng cho thấy, những ông bố, bà mẹ bị bệnh béo phì sẽ sinh ra những đứa con với nguy cơ mắc bệnh này cao hơn. “Ở các bà mẹ, rõ ràng cơ chế này có thể xảy ra trong tử cung khi mang thai và sinh nở. Những gì xảy ra trong thời gian phát triển của bào thai có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của đứa trẻ sau này. Tuy nhiên, hiện tượng di truyền từ cha có lẽ là vấn đề chưa được chú ý”.

Trong nghiên cứu, khoảng 10 tuần trước khi giao phối, chuột đực được cho ăn theo chế độ giàu chất béo có kiểm soát. Chế độ ăn này dễ gây bệnh tiểu đường và béo phì. “Khi giao phối, những con chuột đực này đã bị béo phì với lượng insulin tăng cao và suy giảm khả năng hấp thụ được glucose. Nói cách khác, đó chính là bệnh tiểu đường”, bà Morris cho biết.

Đáng chú ý, chuột cái con có những dấu hiệu bất thường trong gien ở các tế bào tuyến tụy, tế bào thực hiện chức năng sản sinh insulin. “Kết quả nghiên cứu cho thấy, chuột cái con đã có những biến đổi ở tuyến tụy liên quan đến hiện tượng suy giảm khả năng hấp thụ glucose. Khi được xét nghiệm, chuột cái con có những biểu hiện hấp thụ glucose kém hơn”. Cụ thể, “chúng tôi nhận thấy chuột con đã suy giảm khả năng hấp thụ glucose ngay từ tuần tuổi thứ 6. Tình trạng này trở nên xấu hơn trong giai đoạn tới trước 12 tuần tuổi, giữa thời kỳ dậy thì và tuổi trưởng thành”, giáo sư Morris cho biết và nói thêm: “Hiện nay, số lượng người mắc chứng béo phì ngày càng gia tăng và bệnh tiểu đường tuýp 2 xuất hiện ở độ tuổi ngày càng trẻ hơn, thậm chí ở lứa tuổi thiếu niên. Đây là một phần lý do khiến chúng tôi thực hiện nghiên cứu này”.

Giáo sư Morris nhấn mạnh, tác động bất lợi từ chế độ ăn quá nhiều của các bà mẹ mắc bệnh béo phì tới con cái đã được xác định. Và, dù bị di truyền gien làm suy giảm khả năng hấp thụ glucose, chuột con vẫn không mắc chứng béo phì, chính vì thế, ảnh hưởng di truyền từ người cha bị thừa cân vẫn chưa được chứng minh. “Một câu hỏi được đặt ra là: Liệu bệnh béo phì có phát triển khi chuột con lớn lên hay không? Đó chính là mục tiêu chính của giai đoạn nghiên cứu tiếp theo”, bà Morris nói. Khi đó, nghiên cứu sẽ không chỉ mở rộng quy mô để thu được các dữ liệu hữu ích hơn cho các báo cáo phân tích thông kê, mà còn tìm hiểu liệu con đực con có những dấu hiệu suy giảm chức năng sản sinh insulin như vậy hay không. “Điều quan trọng là, nghiên cứu đã giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về tác động tiềm năng từ cha mẹ đối với chức năng chuyển hóa của con cái”, giáo sư Morris khẳng định.

Lê Hạnh - Phương Anh