Chánh Thanh tra Sở Xây dựng Thanh Hóa Mai Văn Tuấn. Ảnh: Văn Thanh

Thanh tra để tránh thất thoát ngân sách trong đầu tư xây dựng

Những ngày đầu Xuân năm 2023, chia sẻ với phóng viên Báo Thanh tra về lĩnh vực kiểm tra xây dựng, quản lý trật tự đô thị, ông Mai Văn Tuấn, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng Thanh Hóa cho biết: Trong năm 2022, thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, đơn vị đã tiến hành 8 cuộc thanh tra chuyên ngành xây dựng, trong đó có 2 cuộc thanh tra về công tác quy hoạch và trách nhiệm trong công tác quản lý trật tự xây dựng tại các địa phương, 6 cuộc thanh tra về đầu tư xây dựng. Kết quả, đơn vị đã hoàn thành 100% kế hoạch, qua thanh tra, đã phát hiện vi phạm với tổng số tiền là hơn 5,1 tỷ đồng, đã thu hồi nộp ngân sách Nhà nước hơn 580 triệu đồng, kiến nghị giảm trừ vào quyết toán hơn 4,4 tỷ đồng và xử phạt vi phạm hành chính 390 triệu đồng.

Qua công tác thanh tra, đã đánh giá đúng thực trạng hiệu quả đầu tư xây dựng, giúp các đơn vị thấy rõ những kết quả, ưu điểm để phát huy, những khuyết điểm, hạn chế để khắc phục, xử lý các trường hợp vi phạm để chấn chỉnh quản lý, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đầu tư xây dựng cơ bản, đảm bảo cho hoạt động đầu tư đi vào nền nếp, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư xây dựng trên địa bàn.

Đối với công tác thanh tra quy hoạch và trách nhiệm quản lý trật tự xây dựng của các địa phương, qua thanh tra, đơn vị đã phát hiện nhiều thiếu sót, hạn chế, giúp UBND cấp huyện, cấp xã nắm bắt và thực hiện đúng quy định của pháp luật trong công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc quản lý trật tự xây dựng.

Ngoài ra, còn giúp các chủ đầu tư, các nhà thầu xây dựng, đơn vị tư vấn trong hoạt động xây dựng thực hiện đúng chế độ, chính sách trong xây dựng cơ bản, ngăn chặn được các hành vi vi phạm pháp luật, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm để tránh thất thoát cho ngân sách Nhà nước.

Nói thêm về công tác thanh tra, kiểm tra trong quản lý quy hoạch và trật tự xây dựng, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng Thanh Hóa nhấn mạnh: Trong năm 2022, Thanh tra Sở Xây dựng đã tiến hành kiểm tra 4.061 công trình, phát hiện 195 trường hợp vi phạm, xử lý vi phạm hành chính hơn 7 tỷ đồng, trong đó thực hiện 5 cuộc kiểm tra trách nhiệm công tác quản lý quy hoạch và trật tự xây dựng đối với các huyện Thạch Thành, Triệu Sơn, Thiệu Hóa, Như Xuân và TP Sầm Sơn. Ngoài việc thanh tra ở các đơn vị nói trên, để nâng cao hiểu biết, nhận thức, nắm vững những kiến thức về công tác quy hoạch, trật tự xây dựng, đơn vị còn phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố tổ chức 6 lớp tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ quản lý quy hoạch và trật tự xây dựng cho cán bộ, công chức cấp huyện, xã trên địa bàn tỉnh.

Mức xử phạt cao gây khó khăn trong vấn đề xử lý

Qua thực tế thanh tra, kiểm tra cho thấy, còn những khó khăn, vướng mắc. Đơn cử, ngày 28/1/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 16/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng với mức xử phạt rất cao so với quy định tại Nghị định 139/2017/NĐ-CP trước đây. Có những hành vi vi phạm mức phạt tăng từ 2 - 3 lần. Ví dụ, theo Nghị định 139/2017, hành vi vi phạm xây dựng sai phép đối với công trình dự án là 30 - 50 triệu đồng, đối với nhà ở riêng lẻ trong đô thị là 10 - 20 triệu đồng, nhưng quy định tại Nghị định 16/2022, mức phạt đối với công trình dự án là 100 - 120 triệu đồng, đối với nhà ở riêng lẻ trong đô thị là 30 - 50 triệu đồng.

Việc tăng mức xử phạt đã tăng sức răn đe, với mục đích hạn chế các hành vi vi phạm. Tuy nhiên, việc tăng mức xử phạt này dẫn đến vấn đề khó khăn trong việc thực hiện quyết định xử phạt. Trong năm 2022, có huyện đã ban hành 63 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, nhưng chỉ có 14 quyết định được chấp hành, các quyết định chưa thực hiện được chủ yếu là các công trình nhà ở riêng lẻ chưa chấp hành, các địa phương cũng đã có biện pháp đôn đốc nhưng các đơn vị, cá nhân vẫn cố tình trì hoãn việc nộp phạt.

Bên cạnh đó, thủ tục cưỡng chế cũng rất phức tạp, một số hộ cá nhân không có tiền để nộp phạt hoặc không có tài sản để cưỡng chế thu hồi tiền phạt, dẫn đến khó khăn cho cơ quan chức năng xử lý trong việc phạt hành chính trong lĩnh vực này.

“Bên cạnh công tác thanh tra, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng và thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí cũng được Thanh tra Sở Xây dựng làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền. Trong năm, không có trường hợp nào vi phạm. Ngoài việc tuyên truyền, đơn vị còn phối hợp thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn những hành vi tham nhũng, thực hiện tốt công tác phòng ngừa, đồng thời tham mưu cho Giám đốc Sở Xây dựng ban hành kế hoạch phòng, chống tham nhũng trong những năm tiếp theo”, ông Mai Văn Tuấn, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng nói.