Nghị định 186/2025/NĐ-CP được ban hành nhằm cụ thể hóa Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, với điểm nổi bật là siết chặt quy trình bán tài sản công thông qua quy định rõ thẩm quyền, hồ sơ, thời hạn và phương thức bán.
Đáng chú ý, về quy trình bán tài sản công, nghị định yêu cầu cơ quan sở hữu lập đầy đủ hồ sơ, gửi cấp trên nếu có để thẩm định. Trong 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, người có thẩm quyền phải ra quyết định bán hoặc trả lời từ chối có căn cứ. Đây là cải tiến lớn so với trước kia - vốn bị phàn nàn là kéo dài, mập mờ.
Ngoài ra, Nghị định 186 cũng siết quản lý về thời hạn hiệu lực của quyết định bán. Nếu quá thời hạn mà chưa bán xong, cơ quan phải báo cáo lý do và xin gia hạn (tối đa 6 tháng). Nếu không tiếp tục bán, hồ sơ phải trả lại để cơ quan cấp trên xem xét xử lý theo hình thức khác.
Đặc biệt, Nghị định quy định 3 phương thức bán tài sản công: Đấu giá công khai, niêm yết giá, chỉ định bán.
Chuyên gia cũng nhấn mạnh, để triển khai hiệu quả, cần công khai tối đa thông tin đấu giá để người dân, báo chí giám sát.
Bên cạnh bán tài sản công, thanh lý là nội dung lớn khác trong Nghị định 186/2025/NĐ-CP. Đây thường là khâu dễ phát sinh thất thoát nếu quy trình lỏng lẻo.
Theo Nghị định mới, thẩm quyền thanh lý được phân rõ:
Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan Trung ương quyết định hoặc phân cấp về tài sản cố định thuộc bộ.
Chủ tịch UBND tỉnh quyết định hoặc phân cấp ở địa phương.
Chánh Văn phòng HĐND tỉnh quyết định với tài sản thuộc Văn phòng HĐND.
Các cơ quan được phân cấp có thẩm quyền thanh lý tài sản không phải cố định hoặc đã được phân cấp.
Ngoài ra, Nghị định 186 cũng quy định trường hợp phá dỡ để phục vụ dự án đầu tư hoặc giải phóng mặt bằng, nêu rõ trách nhiệm bàn giao giữa cơ quan sở hữu, ban quản lý dự án và đơn vị bồi thường – đảm bảo không thất thoát vật tư thu hồi.
Điều này được hoan nghênh trong bối cảnh nhiều địa phương phản ánh tình trạng nhà đất công hư hỏng không được xử lý kịp, lấn chiếm, xâm hại hoặc bán giá thấp hơn nhiều so với giá thị trường.
Nghị định 186 được đánh giá là bước hoàn thiện pháp lý quan trọng cho quản lý tài sản công. Nhưng nhiều chuyên gia nhấn mạnh: quy định đã đủ chi tiết, vấn đề mấu chốt là thực thi.
Thực tế cho thấy, nhiều địa phương vẫn thiếu cán bộ có chuyên môn quản lý tài sản công, đặc biệt ở cấp xã, huyện. Việc lập hồ sơ thanh lý/bán tài sản đòi hỏi thẩm định giá, xác định chi phí sửa chữa, lập dự toán, hồ sơ pháp lý - là thách thức nếu không được tập huấn kỹ.
Bên cạnh đó, cơ chế phân cấp cũng yêu cầu trách nhiệm giải trình rõ ràng. Nếu chính quyền địa phương phân cấp tùy tiện, thiếu giám sát, quy trình có thể bị “lách luật” để bán tài sản công giá rẻ cho nhóm lợi ích.
Giới chuyên gia đồng thuận rằng việc minh bạch đấu giá, công khai danh sách tài sản bán/thanh lý, báo cáo tiến độ trên cổng thông tin công sẽ là chìa khóa. Đây cũng là xu hướng quản trị công sản hiện đại ở nhiều quốc gia.
