(Thanh tra) - Việc xác minh, kiểm soát tài sản, thu nhập (TSTN) của cán bộ, đảng viên là một nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn các hành vi tham nhũng.
Những khó khăn trong công tác xác minh, kiểm soát tài sản, thu nhập
Từ khi Nghị định số 130/2020/NĐ-CP ngày 30/10/2020 có hiệu lực, Thanh tra tỉnh Lâm Đồng (cũ) đã tiếp nhận 21.355 bản kê khai TSTN. Trong đó, năm 2020: 8.257 bản, năm 2021: 5.654 bản; năm 2022: 3.336 bản; năm 2023: 3.039 bản và năm 2024: 1.069 bản kê khai. Số người được xác minh TSTN là 234 cá nhân, hiện nay đã kết luận về xác minh TSTN đối với 143 cá nhân. Qua xác minh TSTN đã kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý kỷ luật 1 cá nhân do có hành vi kê khai tài sản không trung thực.
Theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, công tác xác minh TSTN thực hiện từ năm 2021, sau khi các cơ quan, tổ chức đơn vị đã triển khai thực hiện việc kê khai lần đầu và hàng năm theo quy định Luật Phòng, chống tham nhũng 2018. Mặc dù việc xác minh TSTN đã được thực hiện đồng bộ, đi vào nề nếp, nhưng trong quá trình thực hiện, các cơ quan kiểm soát TSTN vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc nhất định.
Cụ thể, một số trường hợp do chưa hiểu rõ quy định để kê khai nên kê khai thiếu (như trường hợp quy định về giấy tờ có giá phải kê khai, nhưng Nghị định số 130/2020/NĐ-CP chưa liệt kê cụ thể các loại giấy tờ có giá nên khó khăn trong công tác đánh giá). Khó khăn để xác minh người kê khai TSTN có sở hữu các loại tài sản như chứng khoán, tiền mặt, vàng, kim cương hoặc loại trang sức có giá trị cao…, đối với các loại tài sản này chủ yếu chỉ đánh giá được tính tự giác kê khai của người kê khai TSTN.
Bên cạnh đó, các cơ quan, tổ chức, đơn vị cung cấp các thông tin TSTN của người được xác minh TSTN chưa chặt chẽ, chính xác về số liệu dẫn đến việc xác minh tài sản, kết luận có trường hợp không đúng. Đồng thời, khó khăn trong thực hiện kiểm soát TSTN của gia đình (vợ hoặc chồng) có một người là công chức, viên chức, một người không phải là công chức, viên chức dẫn khi kê khai TSTN có trường hợp người không phải là công chức, viên chức không thông báo về tài sản của mình đang có (tiền mặt, đất đai, vàng, bạc, kim cương hoặc tài sản khác có giá trị…) cho người có nghĩa vụ kê khai TSTN biết. Do vậy, khi xác minh có phát hiện những tài sản nêu trên nhưng cơ quan kiểm soát TSTN cũng khó xác định tính trung thực của người có nghĩa vụ kê khai TSTN.
Về phạm vi xác minh, theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, đây là vấn đề gặp nhiều lúng túng trong quá trình thực hiện việc xác minh TSTN nhất. Luật PCTN hiện hành cũng chỉ đề cập đến quyền “Yêu cầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân cung cấp thông tin, tài liệu có liên quan đến nội dung xác minh” (điểm b, Khoản 2, Điều 31 Luật PCTN) mà chưa có quy định cụ thể phạm vi được xác minh đến đâu, xác minh trên những gì bản kê khai thể hiện hay xác minh bên ngoài bản kê khai để kiểm tra xem đối tượng có giấu giếm hay tẩu tán tài sản không. Tài sản phải kê khai thì nhiều và đa dạng, vậy xác minh đến đâu là đủ để kết luận về tính trung thực của người kê khai? Các quy định hiện hành chưa quy định rõ về phạm vi nên hiện nay việc xác minh vẫn lúng túng, mỗi địa phương, bộ, ngành thực hiện một cách khác nhau.
5 lưu ý để triển khai tốt công tác xác minh, kiểm soát TSTN
Theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, để đạt được những kết quả trong công tác xác minh, kiểm soát TSTN trong thời gian qua, thứ nhất, vai trò lãnh đạo của cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực hiện các quy định về kê khai TSTN. Cần có sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời giữa các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trong việc đôn đốc cán bộ, đảng viên kê khai TSTN; nêu cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên tự giác, trung thực, thẳng thắn trong kê khai tài sản.
Thứ hai, công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt, tập huấn các quy định của pháp luật về PCTN; nâng cao nhận thức về công tác kê khai và kiểm soát việc kê khai TSTN của người có chức vụ, quyền hạn; xác định việc kê khai TSTN là nhiệm vụ thường xuyên hàng năm, là giải pháp quan trọng trong công tác đấu tranh PCTN ở nước ta.
Thứ ba, việc kiểm soát TSTN phải được kiểm tra kỹ tại cơ quan, đơn vị, địa phương của người có nghĩa vụ kê khai; người có trách nhiệm nhận bản kê khai của các địa phương, đơn vị phải có trách nhiệm kiểm tra tính đúng đắn, đầy đủ của bản kê khai trước khi bàn giao bản kê khai cho cơ quan kiểm soát có thẩm quyền.
Thứ tư, mục đích của kê khai tài sản là phòng ngừa tham nhũng, qua kê khai, xác minh TSTN để kịp thời phát hiện những cán bộ, đảng viên vi phạm quy định về kê khai TSTN; xử lý nghiêm, quyết liệt những cán bộ, đảng viên không chấp hành, không trung thực, minh bạch trong việc kê khai TSTN hằng năm.
Thứ năm, công tác giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội đối với cán bộ, đảng viên có những biến động bất thường liên quan đến TSTN để kịp thời đề xuất các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, xử lý vi phạm (nếu có) góp phần tích cực trong công tác PCTN, tiêu cực.
Giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả công tác xác minh, kiểm soát TSTN
Trên cơ sở quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát TSTN được ban hành tại Quyết định số 56-QĐ/TW ngày 8/2/2022 của Bộ Chính trị và định hướng hàng năm của Thanh tra Chính phủ về kiểm soát TSTN, cần có sự thống nhất giữa Thanh tra tỉnh và Uỷ ban Kiểm tra Tỉnh uỷ và các cơ quan, đơn vị, địa phương để kịp thời hướng dẫn việc kê khai TSTN, thu nhận, tiếp nhận, cập nhật, xử lý thông tin về kiểm soát TSTN thuộc phạm vi quản lý của mình. Đặc biệt phân định rõ vai trò, trách nhiệm trong mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong xác minh TSTN (cơ quan nào chủ trì, cơ quan nào phối hợp, phối hợp trong tổ chức, bố trí người tham gia hoạt động xác minh TSTN), tránh trùng lặp, bỏ sót đối tượng. Nâng cao vai trò của cấp ủy Đảng, người đứng đầu đối với việc kê khai và kiểm soát TSTN để đảm bảo cho việc xác minh, kiểm soát TSTN được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả.
Bên cạnh đó, cần phải khẩn trương nghiên cứu, tổng hợp, đánh giá thực tiễn công tác xác minh TSTN thời gian qua để sớm cụ thể hóa, chi tiết hóa các quy định, hướng dẫn về trình tự, thủ tục, quy trình nghiệp vụ tiến hành hoạt động kiểm tra, xác minh về TSTN để tạo thuận lợi cho hoạt động xác minh. Trong thời gian tới, cần có sự phối, kết hợp giữa các cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác xác minh TSTN.
Theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, việc xác minh, kiểm soát TSTN của cán bộ, đảng viên là một nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn các hành vi tham nhũng. Do đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu tích hợp giữa các ngành như bất động sản, quyền sử dụng đất, tiền gửi, chứng khoán,… làm cơ sở xác minh TSTN, mở rộng phạm vi địa giới hành chính cần xác minh để đảm bảo tính chính xác, đầy đủ, hiệu quả để góp phần nâng cao hiệu quả của công tác kiểm soát TSTN nói riêng và phòng ngừa tham nhũng nói chung trong thời gian tới.
