Ảnh: Ellice Weaver/Transparency International

Điều này sẽ thay đổi, nếu chúng ta thu thập thêm được dữ liệu về việc tham nhũng ảnh hưởng đến phụ nữ như thế nào, từ đó đấu tranh xóa bỏ rào cản đối với sự tham gia chính trường của phụ nữ và đưa quan điểm của họ vào trọng tâm của các chính sách chống tham nhũng.

Nhân dịp Quốc tế Phụ nữ (8/3) năm nay, Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI) muốn tôn vinh những người phụ nữ - các nữ chiến binh chống tham nhũng; đồng thời, một lần nữa lên tiếng về tham nhũng giới tính - một hiện tượng đặc biệt xảy ra tại giao điểm của tham nhũng và lạm dụng tình dục, thông qua bài báo có tiêu đề: “Phá vỡ sự im lặng trong tham nhũng giới tính - Mối liên kết giữa Quyền lực, Tình dục và Tham nhũng”.

Những câu chuyện ám ảnh

Một phụ nữ Peru bị thẩm phán tòa án buộc phải đưa ra lựa chọn: Quan hệ tình dục với anh ta, hoặc không có quyền nuôi con trai.

Một phụ nữ vừa trải qua trận lốc xoáy với sức tàn phá khủng khiếp ở Mozambique được yêu cầu hối lộ để đổi lấy thực phẩm. Tuy nhiên, cô không có tiền. Và giống như nhiều người hàng xóm của mình, cô phải quan hệ tình dục để đổi lấy những bao gạo.

3 người xin tị nạn đứng trước nỗi lo sợ bị trục xuất nếu không đồng ý để một Thống đốc người Nauy bóc lột tình dục. Và điều này đã diễn ra trong suốt 7 năm.

Một sinh viên học tập tại Mỹ đã nhận được đề nghị quan hệ tình dục từ giáo viên để cải thiện điểm số…

Những câu chuyện ám ảnh mà TI ghi nhận được cho thấy, tất cả những người này đều bị kẻ có quyền lực bóc lột tình dục, một hình thức “tống tình” hay còn gọi là “Sextortion”.

Có thể nói “Sextortion” là một hình thức của tham nhũng giới tính đối với phụ nữ ở cả các nước giàu có cũng như thu nhập trung bình. Trong các nghiên cứu, TI đã tìm được các bằng chứng cho thấy tham nhũng giới tính ảnh hưởng đến phụ nữ ở mọi lứa tuổi và trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Đáng nói, rất nhiều trường hợp tham nhũng giới tính bị bỏ qua, báo cáo dưới mức và không bị trừng phạt bởi những kẻ lạm dụng quyền lực, lợi dụng kẽ hở của pháp luật cũng như bởi sự sợ hãi, xấu hổ của người bị lạm dụng tình dục…

Tuy nhiên, điều này phải dừng lại.

Theo TI, chúng ta cần phá vỡ sự im lặng và bảo đảm các nạn nhân nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ mà họ cần.

Tiếp đến, là sự cần thiết của các quy định, chế tài pháp luật có thể giải quyết tốt hơn các hành vi lạm dụng này và bảo đảm khắc phục hậu quả cho các nạn nhân của tham nhũng giới tính.

Cuối cùng, cũng là điều quan trọng nhất, chúng ta cần phải giải quyết các bất cân xứng quyền lực trong xã hội cho phép tham nhũng giới tính cũng như các hình thức tham nhũng khác tồn tại.

Hiểu rõ về tham nhũng giới tính

Tham nhũng giới tính xảy ra khi một người bị ép buộc phải hối lộ bằng các hành vi tình dục chứ không phải là tiền. Dù phổ biến, nhưng dạng thức tham nhũng này phần lớn lại… “vô hình”, tồn tại trong im lặng, và trước đây không được đưa ra thảo luận hoặc được công nhận là một hiện tượng đặc biệt bởi các chuyên gia và những nhà hoạch định chính sách chống tham nhũng, cũng như những đối tác của họ làm việc trong lĩnh vực chống bạo lực về giới.

Tham nhũng giới tính xảy ra ở khắp mọi nơi trên thế giới, ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn, trong đó, phụ nữ là người bị tổn thương nhiều nhất. Tuy nhiên, cả đàn ông, những người chuyển giới cũng như những người không rõ giới tính cũng bị ảnh hưởng. Nó có thể xảy ra với bất cứ ai, đặc biệt là những người yếu thế nhất trong chuỗi quyền lực.

Những nghiên cứu cho thấy điều gì?

Do tính chất “im lặng”, “vô hình” của tham nhũng giới tính, những sự thật về hành vi phạm tội khó được phơi bày, từ đó, gây khó khăn trong việc đưa vụ việc ra tòa, nhiều khiếu tố được xử lý kém và công lý không được thực thi.

Phong vũ biểu tham nhũng toàn cầu năm 2019 do TI thực hiện cho thấy mức độ phổ biến của tham nhũng giới tính. Ở Mỹ Latin, vùng Caribbean, khu vực Trung Đông và Bắc Phi, 1/5 trong số những người được hỏi cho biết, từng trải qua hoặc biết ai đó bị tống tình khi tiếp cận các dịch vụ công như chăm sóc sức khỏe hay giáo dục.

Ở Zimbabwe, cuộc khảo sát năm 2019 cho thấy, 57% phụ nữ khi được hỏi đã báo cáo rằng, họ phải trao đổi tình dục để có được việc làm, chăm sóc y tế và tìm trường học cho con.

Hậu quả nghiêm trọng

Chúng ta cần nhiều nghiên cứu nữa về tham nhũng giới tính, nhưng những gì chúng ta đã thu thập được đều cho thấy nạn nhân của tham nhũng tình dục đều phải chịu những hậu quả nghiêm trọng, đôi khi làm cuộc sống của họ biến đổi hoàn toàn. Đó có thể là bỏ học, mang thai ngoài ý muốn, bị lạm dụng trong thời gian dài với các tác động tổn thương về thể chất và tâm lý…

Nhiều người là nạn nhân của tham nhũng giới tính đã giữ im lặng, không báo cáo vì sợ sự kỳ thị của xã hội, những cấm kỵ trong văn hóa, họ sợ phải xấu hổ, bị loại trừ, hay thậm chí bị công kích. Họ có nguy cơ trở thành nạn nhân thêm một lần nữa, tiếp tục chịu phát sinh chi phí tiền bạc hoặc bị truy tố như một người đưa hối lộ. Đáng nói, nhiều người đã không tố cáo vì có nguy cơ bị đuổi việc, bị trả thù…

Câu chuyện mở ra vấn đề tố cáo an toàn, sự bí mật và nhạy cảm về giới không được thực hiện hoặc không tồn tại. Nạn nhân không được hỗ trợ về thể chất, tâm lý cũng như những lời khuyên về các rủi ro pháp lý, chi phí tiềm năng khi tố cáo tội phạm này.

Họ cũng gặp khó khăn khi hệ thống tư pháp, khung pháp lý để truy tố tham nhũng giới tính còn thiếu và yếu. Nhiều khuôn khổ pháp lý chống tham nhũng hiện nay không hình sự hóa một cách rõ ràng các hành vi ép buộc quan hệ tình dục như các hình thức đòi hối lộ, lạm dụng quyền lực hay sai phạm tham nhũng. Ngay cả khi luật chống hối lộ có thể được giải thích là bao gồm các hành vi này, nhưng nhận thức cố hữu của người dân và cả các quan chức tư pháp vẫn cho rằng, tham nhũng là tội phạm tài chính.

Hơn nữa, cũng thật khó để truy tố tội danh tham nhũng tình dục theo khuôn khổ bạo lực trên cơ sở về giới, vì khó tìm được bằng chứng. Vì vậy, các tố cáo về tống tình, tham nhũng tình dục vẫn thường rơi vào giữa các vết nứt của hệ thống pháp lý, khiến nạn nhân không có sự hỗ trợ và công lý, đôi khi bị tổn hại thêm.

Những việc cần làm

Theo TI, để có thể truy tố đầy đủ về tham nhũng giới tính và lấy lại công bằng cho những người bị ảnh hưởng, các Chính phủ nên xây dựng một định nghĩa pháp lý và khung pháp lý cho tham nhũng giới tính. Các khung pháp lý hiện tại có quá nhiều lỗ hổng và không tính đến một số hình thức tham nhũng giới tính.

Bên cạnh đó, Chính phủ các nước phải thực hiện các kế hoạch đào tạo pháp lý để bảo đảm thẩm phán và công tố viên nhận thức được về tham nhũng giới tính và cách truy tố tội danh này.

Tham nhũng giới tính cũng cần được tích hợp đưa vào các chính sách, chương trình và quy định chống bạo lực trên cơ sở giới và tham nhũng để bảo đảm sự hợp tác lớn hơn.

Chúng ta cần làm nhiều hơn nữa để khuyến khích nạn nhân đứng lên, tố cáo và tìm cách bồi thường thiệt hại. Các Chính phủ nên khởi động những chiến dịch công cộng để nâng cao nhận thức về tham nhũng giới tính và những điều có thể làm khi bị ảnh hưởng bởi nó.

Các nhà chức trách cũng phải cung cấp cơ chế tố cáo an toàn, bí mật và nhạy cảm về giới để các nạn nhân có quyền tiếp cận các tài nguyên hỗ trợ phù hợp, như các dịch vụ sức khỏe về thể chất và tâm lý phù hợp, hay tư vấn pháp lý…

Đặc biệt, cần bảo vệ những người tố cáo tham nhũng giới tính khỏi sự trả thù và bảo đảm rằng họ không bị truy tố như những người đưa hối lộ...

Và, thực tế không thể phủ nhận, trên thế giới này, có nhiều nạn nhân của tham nhũng giới tính đang bị bao vây bởi bức tường im lặng. Họ xứng đáng được nhận sự bảo vệ và công lý.

Hoài Phương