Doanh nghiệp Việt xoay xở, tìm cơ hội giữa cơn bão thuế quan 20% từ Mỹ. Ảnh: Đông Hà

Nhiều ngành vào thế cạnh tranh gay gắt

Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Thuận Phước, một trong những doanh nghiệp thủy sản có thị phần xuất khẩu lớn tại Mỹ, thừa nhận mức thuế 20% đang tạo áp lực nặng nề, khi doanh thu từ thị trường này chiếm tới một nửa tổng doanh thu.

Điểm đáng chú ý là thuế không áp đều: Tôm Ấn Độ chịu 25%, Ecuador chỉ 15% còn Việt Nam 20%. Trong khi Ecuador có lợi thế ở phân khúc tôm sơ chế, Việt Nam lại mạnh ở sản phẩm chế biến sâu, vốn được các nhà nhập khẩu Mỹ ưa chuộng ở phân khúc giá trị gia tăng.

Tuy vậy, ông Lĩnh cho rằng, thay vì chỉ nhìn đây là rủi ro, doanh nghiệp cần nhanh chóng phân tích cơ hội, tận dụng khoảng trống thị phần nếu đối thủ gặp khó vì thuế cao hoặc hạn chế sản lượng.

Trong nhóm các ngành chịu tác động mạnh từ thuế mới, dệt may là cái tên đáng chú ý. Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, thị phần nhập khẩu dệt may vào Mỹ hiện tập trung ở 5 nước, trong đó Việt Nam chiếm hơn 20%, chỉ đứng sau Trung Quốc.

Theo ông Cẩm, Trung Quốc và Ấn Độ bị áp thuế cao hơn, tạo lợi thế cho các nước còn lại. Việt Nam và Bangladesh cùng được giảm xuống 20%, khiến mức độ cạnh tranh song phương sẽ khốc liệt hơn. “Cơ hội mở ra nhưng thách thức cũng nhiều, buộc doanh nghiệp phải tối ưu chi phí, đầu tư công nghệ và đa dạng hóa khách hàng”, ông Cẩm nhấn mạnh.

Ở lĩnh vực nông sản, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T cho hay, chi phí logistics chiếm 40 - 45% giá trị lô hàng trái cây sang Mỹ. Để giảm gánh nặng, doanh nghiệp đã tách riêng phần chi phí vận chuyển, vốn không bị Mỹ đánh thuế, nhằm hạ thấp giá trị chịu thuế. Đồng thời, công ty chia sẻ lợi nhuận cùng nhà nhập khẩu để tránh gây sốc cho thị trường.

Hiện Vina T&T đưa khoảng 40% sản lượng trái cây xuất khẩu vào Mỹ. Trong 7 tháng đầu năm, thị trường này vẫn tăng trưởng gần 20%. “Chúng tôi đã chuẩn bị nhiều giải pháp, từ cấu trúc chi phí đến đa dạng hóa sản phẩm, nên vẫn lạc quan trước thuế quan mới”, ông Tùng nói.

Thách thức và cơ hội tái cấu trúc

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, mức thuế đối ứng 20% từ Mỹ không chỉ là thách thức trước mắt mà còn là ‘phép thử’ cho sức đề kháng và khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt. Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp buộc phải rà soát danh mục sản phẩm, tính toán kỹ tác động của thuế, đồng thời tái cơ cấu thị trường xuất khẩu, ưu tiên những mặt hàng giá trị gia tăng cao. Về dài hạn, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp đẩy mạnh nội địa hóa nguyên liệu, nâng cao năng lực chế biến sâu, đa dạng hóa thị trường và chủ động xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, đánh giá việc Mỹ sau nhiều vòng đàm phán đã hạ thuế từ 46% xuống 20% là kết quả tích cực và “có thể chấp nhận được”. Tuy nhiên, ông cảnh báo doanh nghiệp cần chú trọng quy tắc xuất xứ để tránh bị coi là trung chuyển. WTO cho phép chỉ cần 30 - 37% giá trị sản xuất tại Việt Nam được công nhận “Made in Vietnam”, nhưng để an toàn nên nâng tỷ lệ nội địa hóa trên 50%.

Bên cạnh đó, theo ông Lực, thách thức từ thuế quan lần này cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc sản xuất, nâng cao năng lực nội tại và đa dạng hóa thị trường. “Sự chủ động và đổi mới sáng tạo sẽ là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp Việt trụ vững”, ông Lực nhấn mạnh.