Các cơ quan đã chủ động chọn lọc nhiều vụ việc nổi cộm, phức tạp, kéo dài để giám sát có trọng tâm, trọng điểm, nhất là ở các địa phương có tình hình khiếu kiện đông người. Đồ họa minh họa: Lan Anh

Thẳng thắn nhìn nhận những khoảng trống trách nhiệm

Điểm sáng đáng ghi nhận là hiệu quả hoạt động giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri và khiếu nại, tố cáo ngày càng được nâng cao. Không còn tình trạng thụ động, các cơ quan đã chủ động chọn lọc các vụ việc nổi cộm, phức tạp, kéo dài để giám sát có trọng tâm, trọng điểm, nhất là ở các địa phương có tình hình khiếu kiện đông người.

Tuy vậy, báo cáo cũng chỉ rõ một số tồn tại cần khắc phục. Trước hết là việc vẫn còn hiện tượng các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền thiếu trách nhiệm, chưa khẩn trương giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, vượt cấp kéo dài. Điều này không chỉ tạo dư luận không tốt trong xã hội, mà còn gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, đặc biệt ở Thủ đô và các trung tâm chính trị.

Một tồn tại đáng lo ngại khác là việc thực hiện chế độ báo cáo dân nguyện hằng tháng của một số cơ quan Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội chưa đảm bảo đúng thời hạn, thậm chí chưa đảm bảo nội dung. Nhiều vụ việc phức tạp đã được báo cáo tại các kỳ trước vẫn chưa được quan tâm đúng mức, khiến công tác phối hợp liên ngành bị rời rạc, thiếu sức mạnh tổng hợp.

Đáng chú ý, vẫn còn tình trạng chuyển đơn thư khiếu nại, tố cáo đã được giải quyết đúng quy định, hết thẩm quyền, gây chồng chéo, lãng phí nguồn lực, tạo cảm giác “đùn đẩy” trong lòng dân. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp dân, mà còn làm suy giảm lòng tin vào bộ máy công quyền.

Kiến nghị sát thực, định hướng chính sách rõ ràng

Trên cơ sở phân tích kết quả và hạn chế, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đã đưa ra những kiến nghị mang tính chỉ đạo xuyên suốt cả hệ thống.

Thứ nhất, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cần quan tâm hơn nữa đến hoạt động giám sát theo lĩnh vực phụ trách. Không thể coi tiếp công dân là việc “ngoài chuyên môn”, mà chính là nguồn dữ liệu phản ánh chất lượng thể chế. Giám sát hiệu quả không chỉ tháo gỡ vướng mắc cụ thể, mà còn kiến tạo nền móng cho sửa đổi, hoàn thiện pháp luật.

Thứ hai, các cơ quan của Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội, đặc biệt tại nơi có vụ việc phát sinh, cần chủ động phối hợp với Ủy ban Dân nguyện và Giám sát trong việc theo dõi, đôn đốc, giám sát các vụ việc phức tạp, kéo dài. Việc này không thể chờ sự phân công từ trên xuống, mà cần xuất phát từ nhận thức trách nhiệm chính trị và đạo đức công vụ của từng cán bộ.

Thứ ba, Đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương cần chủ động phối hợp với cơ quan có thẩm quyền ở địa phương để rà soát lại 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo đang được Trung ương và địa phương xử lý theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đồng thời, phải mạnh dạn lựa chọn các vụ việc nổi cộm để đề xuất giám sát hoặc phối hợp với các cơ quan Quốc hội giám sát. Đặc biệt, cần chấm dứt tình trạng chuyển đơn thư không có căn cứ xác đáng, khi sự việc đã được giải quyết đúng luật và đủ thẩm quyền.

Một tinh thần dân nguyện mạnh mẽ, một thể chế phản ứng kịp thời

Ngoài những vấn đề đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo trong thời gian qua, Báo cáo số 982 còn kiến nghị Chính phủ cần có các biện pháp chỉ đạo quyết liệt hơn đối với các vấn đề cử tri đang quan tâm.

Trong đó có các nhóm vấn đề quan trọng như:

Quản lý hàng hóa: Chỉ đạo các bộ, ngành tăng cường kiểm tra chất lượng, nguồn gốc hàng hóa; xử lý nghiêm hàng giả; làm rõ trách nhiệm hậu kiểm của các cơ quan chức năng.

Ứng phó thiên tai và biến đổi khí hậu: Nâng cấp hạ tầng chống chịu thiên tai, tăng năng lực dự báo, cảnh báo sớm và quản lý bền vững tài nguyên nước; xây dựng kịch bản ứng phó phù hợp để đảm bảo an toàn cho người dân.

Ổn định thị trường xây dựng: Bộ Xây dựng cần tiếp tục nghiên cứu các giải pháp cân đối cung – cầu, kiểm soát giá vật liệu xây dựng.

Hoàn thiện thể chế đất đai: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính cần phối hợp sửa đổi quy định liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất… nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước – người dân – doanh nghiệp.

Rà soát giải quyết 23 vụ việc trọng điểm: UBND các tỉnh thành như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đắk Lắk, Quảng Trị… cần tập trung giải quyết các vụ việc. Đây không chỉ là yêu cầu từ Quốc hội, mà là yêu cầu từ thực tiễn đời sống, nơi người dân đang chờ câu trả lời chính thức từ chính quyền.

Báo cáo số 982 cho thấy nỗ lực chuyển từ “tiếp nhận ý kiến” sang “phản ứng chính sách”. Đằng sau mỗi con số, mỗi kiến nghị, là sự kiên trì đối thoại, sự cầu thị lắng nghe và tinh thần trách nhiệm với Nhân dân. Nhưng điều quan trọng hơn cả, đó là biến những kiến nghị thành hành động cụ thể. Bởi tiếp công dân không chỉ để ghi nhận, mà là để hành động. Giải quyết khiếu nại không chỉ để hoàn thành thủ tục, mà là để giữ gìn kỷ cương xã hội.