Ông Lương Văn Hải (xóm 5, thị trấn Thường Xuân, huyện Thường Xuân) được bố là ông Lương Văn Thuận để lại 5.000m2 đất cho sử dụng. Khu đất có từ trước năm 1945.

Tháng 12/1971, HTX Mua bán Xuân Dương mượn của gia đình ông khoảng 405m2 đất để xây dựng cửa hàng kinh doanh. Khi thoả thuận cho mượn đất, HTX Mua bán Xuân Dương có đền bù cây lâu năm cho gia đình.

Năm 1993, HTX Mua bán Xuân Dương giải thể. Gia đình ông Lương Văn Hải đã làm đơn đòi lại để làm nơi ở nhưng chưa được giải quyết. Trong thời gian HTX Mua bán Xuân Dương giải thể, ông Lê Văn Tám, trú tại xã Xuân Dương mua nhà thanh lý của HTX và được UBND huyện Thường Xuân cấp cho 150m2 đất (trong 405m2 đất nói trên), còn lại 255m2 đất UBND thị trấn Thường Xuân giữ không trả lại cho gia đình.

Ông Lương Văn Hải đã làm đơn KN đến các cấp và yêu cầu được đòi lại diện tích đất HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng từ năm 1971.

Kết quả kiểm tra, xác minh
a. Các hồ sơ do ông Lương Văn Hải cung cấp

Ông Lương Văn Hải cung cấp một số hồ sơ (bản photo):

Một số giấy viết tay của người già trong thôn, một số cá nhân nguyên là chủ nhiệm, cán bộ cửa hàng HTX Mua bán Xuân Dương xác nhận: Khu đất HTX mua bán sử dụng, trước năm 1971 là đất gia đình ông Lương Văn Hải sử dụng. Năm 1971, gia đình ông Hải cho HTX mượn để xây dựng cửa hàng.

Một số phiếu thu tiền thuế nông nghiệp, thuế nhà đất của gia đình ông Lương Văn Hải, cụ thể: 3 phiếu thu tiền thuế nông nghiệp, thuế thổ cư giai đoạn 1974 - 1988 của HTX nông nghiệp, trong phiếu thu không ghi diện tích đất thu thuế, không đóng dấu của đơn vị thu. 2 phiếu thu thuế đất thổ cư, diện tích 2.100m2 (2 phiếu thu này cùng ngày 30/11/1993), trong đó 1 phiếu đứng tên bà Liễu mẹ ông Hải (số 19) và 1 phiếu đứng tên ông Hải (phiếu số 20). 2 phiếu thu thuế nhà đất, diện tích 4.00m2 (2 phiếu thu này cùng ngày 30/11/1993), trong đó 1 phiếu đứng tên bà Liễu mẹ ông Hải (số 2) và 1 phiếu đứng tên ông Hải (phiếu số 1). Các phiếu thu không đóng dấu.

b. Việc giải quyết của các cấp
Việc KN đòi lại đất của ông Lương Văn Hải từ năm 1993 đã được UBND huyện Thường Xuân và các ngành xem xét giải quyết, cụ thể:

Ngày 25/3/1995, Viện KSND huyện Thường Xuân có Văn bản số 04/KSKT đề nghị Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân chấp nhận việc đòi lại đất của ông Lương Văn Hải.

Ngày 12/4/1995, Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân có Kết luận số 58/KL/KN về việc giải quyết KN của ông Lương Văn Hải. Theo văn bản này, UBND huyện Thường Xuân đồng ý giải quyết trả lại đất cho ông Lương Văn Hải. Kết luận chưa được thực hiện.

Ngày 20/9/2001, tại Kết luận số 306/KL-TTTH về việc thanh tra thực hiện chương trình công tác thanh tra và Luật KN, tố cáo tại huyện Thường Xuân, Thanh tra tỉnh Thanh Hóa kết luận: Việc ông Lương Văn Hải KN đòi số đất mà HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng làm trụ sở từ năm 1971 là trái với quy định hiện hành của Nhà nước. Căn cứ kết luận này, ngày 16/11/2001, Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân đã ban hành Quyết định số 1446 QĐ/UBTX không giải quyết việc đòi lại đất của ông Lương Văn Hải.

Ngày 2/4/2002, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa có Công văn số 910/UB-NN chỉ đạo Sở Địa chính (nay là sở Tài nguyên & Môi trường) xem xét KN của ông Lương Văn Hải. Ngày 3/9/2002, Sở Địa chính có Văn bản số 658/ĐC- TTr báo cáo kết quả xem xét nội dung KN của ông Lương Văn Hải và đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo UBND huyện Thường Xuân tiếp tục thực hiện Quyết định số 1446 QĐ/UBTX của Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân.

Việc KN của ông Lương Văn Hải từ trước đến nay, ngoài các văn bản giải quyết nêu trên chưa có văn bản nào khác.

c. Việc quản lý, sử dụng khu đất ông Lương Văn Hải
Khu đất ông Lương Văn Hải đang KN được HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng từ năm 1971 (khi chưa có Luật Đất đai năm 1988). Trước năm 1971, gia đình ông Lương Văn Hải sử dụng. Sau khi HTX Mua bán Xuân Dương giải thể, ngày 12/5/1990, Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân có Quyết định số 50 QĐ/UBTX thu hồi 666m2 đất của cửa hàng mua bán Xuân Dương giao cho UBND thị trấn Thường Xuân quản lý, sử dụng.

Kết quả kiểm tra hồ sơ địa chính lưu tại Sở Tài nguyên & Môi trường cho thấy: Theo bản đồ địa chính của xã Xuân Dương đo vẽ ngày 1/9/1984, được Ban Quản lý ruộng đất tỉnh (nay là Sở Tài nguyên & Môi trường) duyệt tháng 10/1985, khu đất ông Lương Văn Hải đang KN là một phần đất thuộc thửa số 13, tờ bản đồ số 07, diện tích 16.432m2, trên bản đồ không ghi loại đất. Tại sổ mục kê ruộng đất xã Xuân Dương lập ngày 8/9/1984, thửa đất 13, tờ bản đồ số 07 được theo dõi: 10 gia đình + cửa hàng, không có tên và diện tích sử dụng của từng hộ và cửa hàng mua bán.

Việc sử dụng đất của ông Lương Văn Hải hiện nay: Theo hồ sơ địa chính của thị trấn Thường Xuân thành lập năm 2008, diện tích đất ông Lương Văn Hải đang sử dụng được đăng ký trong sổ địa chính là 2.427m2. Trong đó, đất ở 600m2 thuộc thửa đất số 01, tờ bản đồ địa chính số 21 của thị trấn Thường Xuân, huyện Thường Xuân.

Kết luận của lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa
Kết quả thẩm tra, xác minh ở trên cho thấy:

Các phiếu thu tiền thuế nông nghiệp, thuế nhà đất ông Lương Văn Hải cung cấp không có căn cứ pháp lý và không có cơ sở để khẳng định gia đình đã nộp tiền sử dụng đất cả diện tích mà HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng.

Diện tích đất ông Lương Văn Hải đang KN đòi lại, trước năm 1971 gia đình sử dụng. Từ năm 1971, HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng cho đến khi giải thể. Việc chuyển chủ thể sử dụng đất (từ gia đình ông Lương Văn Hải sang HTX Mua bán Xuân Dương) diễn ra trước khi có Luật Đất đai năm 1988. Việc ông Lương Văn Hải nêu gia đình cho HTX Mua bán Xuân Dương mượn đất là không có căn cứ. Việc sử dụng đất của HTX Mua bán Xuân Dương mặc nhiên được Nhà nước (UBND xã Xuân Dương) thừa nhận, phù hợp với quy định tại Điều 16 Luật Đất đai năm 1988: “Việc chuyển quyền sử dụng đất đai nếu ở nông thôn thì do UBND xã quyết định...”.
Nhà nước đã thực hiện chính sách quản lý đất đai đối với diện tích đất do HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng, cụ thể: Đã đăng ký vào hồ sơ địa chính theo Chỉ thị 299/TTg, ngày 10/11/1980 của Thủ tướng Chính phủ về công tác đo đạc, phân hạng và đăng ký ruộng đất trong cả nước (đất do HTX Mua bán Xuân Dương sử dụng đã được thể hiện trong bản đồ địa chính và sổ mục kê của xã Xuân Dương năm 1984). Sau khi HTX Mua bán Xuân Dương giải thể, UBND huyện Thường Xuân đã ban hành Quyết định số 50 QĐ/UBTX thu hồi 666m2  đất của cửa hàng mua bán Xuân Dương giao cho UBND thị trấn Thường Xuân quản lý, sử dụng.

Tại Điều 4, Nghị định số 30/HĐBT, ngày 23/3/1989 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) về việc thi hành Luật Đất đai năm 1988 quy định: “Người đang sử dụng đất hợp pháp là người được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; người có tên trong sổ địa chính”. Theo quy định này, HTX Mua bán Xuân Dương là đơn vị sử dụng đất hợp pháp cho đến khi giải thể vì đã được đăng ký trong hồ sơ địa chính của xã Xuân Dương năm 1984.

Tại khoản 2, Điều 2 Luật Đất đai năm 1998 (sửa đổi năm 1993) và khoản 2, Điều 10 Luật Đất đai năm 2003 quy định: “Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã giao theo quy định của Nhà nước cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước...”.

Từ kết quả thẩm tra, xác minh và các quy định của Nhà nước trong quản lý đất đai nêu trên, tại Quyết định số 3627/QĐ-UBND (ngày 3/11), Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đình Thọ kết luận: Việc sử dụng đất của HTX Mua bán Xuân Dương trước đây và việc thu hồi đất của UBND huyện Thường Xuân sau khi HTX Mua bán Xuân Dương giải thể giao cho UBND thị trấn Thường Xuân quản lý là đúng quy định của pháp luật. Việc hộ ông Lương Văn Hải KN đòi lại diện tích đất mà HTX Mua bán Xuân Dương đã sử dụng từ năm 1971 là không có cơ sở.

Lam Anh