Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn. Ảnh: P.Thắng

Ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính trả lời chất vấn về trách nhiệm của bộ trong quản lý Nhà nước về thẩm định, cấp phép hoạt động của các công ty làm dịch vụ thẩm định giá; công ty kiểm toán, sáng ngày 18/3, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Làm gì để phòng ngừa tiêu cực trong ngành kiểm toán tư nhân?

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đặt vấn đề, theo báo cáo, cả nước có hơn 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập.

Nhận định những doanh nghiệp này đã thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ, nhưng theo ông Hòa, có không ít doanh nghiệp kiểm toán đã bỏ qua sai sót của đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên, dẫn tới thất thoát ngân sách Nhà nước.

“Như vụ SCB có đến 3 doanh nghiệp kiểm toán tầm cỡ sai phạm”, ông dẫn chứng và chất vấn, với chức năng quản lý ngành, bộ trưởng có giải pháp gì để phòng ngừa tiêu cực trong ngành kiểm toán tư nhân.

Trả lời, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, những sai phạm của kiểm toán độc lập trong các vụ án hình sự do nhiều yếu tố. Thứ nhất, là do năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán. Thứ hai, là tinh thần trách nhiệm của cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp. Thứ 3, không loại trừ có sự cấu kết và cố tình vi phạm pháp luật.

Với trách nhiệm của Bộ Tài chính, ông Phớc khẳng định đã chỉ đạo và siết “rất chặt” việc cấp giấy chứng nhận kiểm toán viên thông qua tổ chức đào tạo và thi. “Năm cao nhất thi đậu chỉ 30%”, theo lời bộ trưởng.

Cạnh đó, Bộ Tài chính đã ban hành các quy định về chuẩn mực kiểm toán, phương pháp kiểm toán.

Khẳng định sẽ tiếp tục “siết chặt” quản lý các hoạt động của công ty kiểm toán, ông Phớc cho biết, sẽ kiểm tra lại các bộ hồ sơ, nếu có sai phạm sẽ xử phạt và xử lý nghiêm.

Ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính trả lời chất vấn về trách nhiệm trong quản lý Nhà nước về thẩm định, cấp phép hoạt động của các công ty làm dịch vụ thẩm định giá; công ty kiểm toán. Ảnh: P. Thắng

Theo báo cáo, tính đến ngày 29/02/2024, cả nước có 221 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ kiểm toán và 2.343 kiểm toán viên hành nghề.

Năm 2023, Bộ Tài chính xử phạt vi phạm hành chính 21 doanh nghiệp kiểm toán và 3 kiểm toán viên hành nghề; đình chỉ có thời hạn 17 kiểm toán viên do hồ sơ kiểm toán có chất lượng yếu kém, kiểm toán viên vi phạm nghiêm trọng chuẩn mực và có công văn nhắc nhở 21 kiểm toán viên do hồ sơ kiểm toán có chất lượng chưa đạt yêu cầu.

Vụ SCB: Sai phạm do kiểm toán viên, thẩm định viên, không phải do quản lý

Quan tâm đến thẩm định giá, đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn TP Hải Phòng) hỏi quan điểm của bộ trưởng và hướng giải quyết về tình trạng “nhiều doanh nghiệp thẩm định giá từ chối thẩm định giá đấu thầu mua sắm trang thiết bị cho hoạt động thường xuyên của cơ quan Nhà nước và tính giá đất để xác định nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, công ty thẩm định giá không dám thẩm định giá có nhiều nguyên nhân. Theo ông, có thể do công việc nhiều; cán bộ thẩm định giá năng lực kém; quy định pháp luật có nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến sai phạm

Ông dẫn chứng như phương pháp thặng dư trong định giá đất là phương pháp dựa trên giả định suất đầu tư, ước tính. “Giả định thì có nhiều tham số khác nhau. Tham số khác nhau thì dẫn đến sai phạm, cơ quan thẩm định giá phải chịu trách nhiệm”, theo lời Bộ trưởng Bộ Tài chính.

“Không loại trừ trường hợp một số công ty thẩm định giá cấu kết doanh nghiệp nâng giá nên bị xử lý hình sự”, ông Hồ Đức Phớc nói thêm.

Đại biểu Tạ Văn Hạ tranh luận. Ảnh: P.Thắng

Tranh luận lại, đại biểu Tạ Văn Hạ nói, vai trò của công ty thẩm định giá rất quan trọng. Nhưng, trong một số vụ án hình sự có những công ty tiếp tay để “dìm giá”, “nâng giá”.

Nguyên nhân thì có nhiều và một trong những nguyên nhân quan trọng, theo ông Hạ, là “tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá”; cạnh đó, là đạo đức trách nhiệm của cán bộ thẩm định giá.

Nhưng điều khiến đại biểu băn khoăn là sau khi xử lý sai phạm, có tình trạng công ty thẩm định giá không dám làm, gây khó khăn cho hoạt động của nền kinh tế. Vì vậy, ông Tạ Văn Hạ hỏi, bộ trưởng cho biết giải pháp để công ty thẩm định giá hoạt động bình thường.

“Nói Bộ Tài chính cấp phép nhiều công ty thẩm định giá là chưa hoàn toàn chính xác”, ông Hồ Đức Phớc nhận mạnh. Bởi đến ngày 01/01/2024, cả nước có 278 doanh nghiệp thẩm định giá được thông báo đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Ông khẳng định, kiểm định viên muốn có chứng chỉ hành nghề phải qua đào tạo và thi cử. “3 năm vừa rồi, chưa có kỳ thi nào, vượt qua 33% số dự thi trúng tuyển. Chúng tôi quản lý rất chặt trong cấp phép, cũng như hoạt động”.

Còn những sai pham, theo ông Phớc là do hành vi của thẩm định viên về giá. Ông ví dụ vụ Ngân hàng SCB, các công ty kiểm toán hàng đầu của thế giới đều vi phạm.

“Sai phạm rõ ràng là do kiểm toán viên, thẩm định viên, chứ không phải do công tác quản lý”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nói. Ngoài ra, theo ông Phớc, phải phải thẳng thắn thừa nhận một số văn bản pháp luật vẫn có những “lỗ hổng” để cán bộ thẩm định giá lợi dụng.