Tuy nhiên, theo ông Phạm Lương Sơn, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, giống như các nước khác, Việt Nam cũng không tránh khỏi xu thế già hóa dân số.

Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam hiện là 76,6 tuổi, cao hơn mức trung bình của thế giới (72 tuổi). Việt Nam đang ở độ tuổi trung bình của giai đoạn dân số vàng và đang đứng trước thách thức về mặt già hóa dân số.

Theo nghiên cứu “Triển vọng dân số thế giới” của Liên Hợp quốc, tốc độ già hóa dân số của Việt Nam diễn ra nhanh hơn nhiều so với các nước: Năm 2015, số người ở độ tuổi 65 trở lên mới chiếm 6,7% dân số, nhưng con số này đến năm 2040 được dự báo là sẽ chiếm 17% dân số và đến năm 2060 là 26,2% dân số.

Năm 2016, cơ quan BHXH đã cấp thẻ BHYT cho 8,8 triệu người cao tuổi; năm 2017 là 9,8 triệu người và năm 2018 là trên 11 triệu người. Tuy nhiên, theo đại diện BHXH Việt Nam, con số này chưa bao gồm thân nhân của quân đội, công an tham gia BHYT theo chế độ đặc thù do Nhà nước ban hành. Tỷ lệ người cao tuổi trên tổng số người tham gia BHYT chiếm khoảng 11%.

Cùng với thách thức về già hóa dân số, quá trình thực hiện chính sách BHYT cũng còn nhiều khó khăn như sự gia tăng các chi phí bất hợp lý, bội chi quỹ BHYT. Đặc biệt, mệnh giá thẻ BHYT thấp, trong khi đó quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng được mở rộng. Số cơ sở khám, chữa bệnh ký hợp đồng với cơ quan BHYT tăng hàng năm, kết hợp với quy định khám, chữa bệnh thông tuyến huyện, nên khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân dễ dàng hơn và là một trong số các nguyên nhân dẫn đến tăng lượt khám, chữa bệnh và tổng chi khám, chữa bệnh BHYT qua các năm. Việc các bệnh viện tìm cách tăng nguồn thu, dễ dẫn đến nguy cơ gian lận quỹ khám, chữa bệnh BHYT và ngành BHXH luôn phải đối mặt với bài toán cân đối quỹ khám, chữa bệnh BHYT.

Được sự hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản, JICA, BHXH Việt Nam và Bộ Y tế đã phối hợp thực hiện dự án hỗ trợ kỹ thuật xây dựng và tăng cường quản lý phương thức chi trả của gói dịch vụ y tế cơ bản do quỹ BHYT chi trả tại Việt Nam (dự án SHIP). Mục tiêu của dự án là tăng cường phương thức chi trả và hoạt động của gói dịch vụ do Quỹ BHYT chi trả. Đồng thời, xây dựng kế hoạch chiến lược nhằm cải thiện hệ thống BHYT.

Theo ông Hironari Onishi, Trưởng nhóm dự án hỗ trợ kỹ thuật xây dựng và tăng cường quản lý phương thức chi trả của gói dịch vụ y tế cơ bản do Quỹ BHYT chi trả tại Việt Nam (SHIP), do vấn đề già hóa dân số, chi phí y tế chắc chắn sẽ tăng. Vì vậy, một số chính sách cần phải được xem xét thực hiện, trong đó có vấn đề tăng phí BHYT.

Tuy nhiên, ông Hironari Onishi cho rằng, việc tăng phí đồng nghĩa với việc khả năng tiếp cận và chất lượng các dịch vụ cần được cải thiện. Theo đó, cần thiết phải tăng cường tiếp cận dịch vụ y tế tại các cơ sở y tế, đảm bảo đủ số lượng cơ sở y tế cũng như số lượng bác sĩ và những yếu tố có thể cải tiến chất lượng dịch vụ y tế. Giải pháp là tăng số lượng các cơ sở y tế tư nhân cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh BHYT công (tăng số lượng các cơ sở y tế đủ điều kiện được ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT). Cân nhắc phương pháp xác định chi phí bệnh nhân tự trả bao gồm cả chi phí đối với người cao tuổi và cần xem xét cả trợ cấp hưu trí.

Bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân và thực hiện BHYT toàn dân là một trong những sự quan tâm hàng đầu của Chính phủ trong mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội, công bằng, hiệu quả.

Để đạt được mục tiêu đó, nhất là trong bối cảnh già hóa dân số, cần phải có các giải pháp đồng bộ như: Tăng tỷ lệ dân số tham gia BHYT, thiết kế gói quyền lợi BHYT, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe phù hợp với khả năng chi trả của Quỹ BHYT, tăng cường chất lượng dịch vụ y tế, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở, thực hiện đổi mới phương thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT...

Về phía Bộ Y tế, Vụ trưởng Vụ BHYT Lê Văn Khảm cho rằng, nhu cầu chăm sóc sức khoẻ toàn dân và già hoá dân số đang đặt ra những đòi hỏi cấp thiết trong thay đổi chính sách y tế ở Việt Nam. Hiện, Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng sửa đổi Luật BHYT hướng tới mục tiêu BHYT toàn dân và bao phủ chăm sóc sức khoẻ toàn dân. Đây là một mục tiêu lớn khi thành công sẽ mang lại đời sống ổn định tốt hơn cho người dân, góp phần vào công cuộc phát triển, hội nhập của đất nước.

Phương Anh