(Thanh tra)- Mặc dù Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp khẩn trương cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp (DN) Nhà nước, nhưng tiến độ thực hiện còn chậm do còn có “nút thắt” cần phải được tháo gỡ, “giải mã”.
Theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg ngày 15/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ, đến hết năm 2020, CPH (hoàn thành công bố giá trị DN) 93 DN, trong đó có 4 DN Nhà nước nắm giữ từ 65% vốn điều lệ trở lên; 62 DN Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ và 27 DN Nhà nước nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở xuống hoặc không nắm giữ cổ phần.
Báo cáo của Cục Tài chính DN, Bộ Tài chính cho thấy, trong 7 tháng đầu năm 2020, đơn vị nhận được báo cáo phê duyệt phương án CPH của 6 DN, trong đó có 1 DN thuộc kế hoạch CPH theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg.
Tính lũy kế giai đoạn 2016 - tháng 7/2020, đã có 177 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị DN là trên 443,5 nghìn tỷ đồng, trong đó giá trị vốn Nhà nước là trên 207,1 nghìn tỷ đồng.
Tuy nhiên, trong 177 DN đã CPH chỉ có 37/128 DN CPH thuộc danh mục CPH theo Công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (đạt 28% kế hoạch). Số DN còn phải thực hiện CPH theo kế hoạch 5 tháng còn lại năm 2020 là 92 DN.
Qua khảo sát của PV, hầu hết các DN đều “kêu khó” trong quá trình sắp xếp lại, xử lý nhà, đất. Nghị định 126/2017/NĐ-CP quy định, DN phải hoàn thành phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất và được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi CPH.
Ông Tô Dũng Thái, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) cho biết, VNPT là 1 trong 62 DN Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ phải thực hiện CPH trong năm 2020 theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg. Xác định CPH là cần thiết, nhằm nâng cao quản trị để phát triển nên VNPT đã toàn tâm, toàn lực thực hiện. Tuy nhiên, trong tiến trình triển khai thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc, dẫn đến không đạt được lộ trình đề ra.
Ông Thái cho biết, VNPT có 4.402 cơ sở nhà, đất (3,6 triệu m2), đến tháng 8/2020, VNPT đã hoàn thành phê duyệt sắp xếp lại, xử lý được 4.101/4.402 cơ sở nhà, đất; 301 cơ sở nhà, đất còn lại, Bộ Tài chính, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN và VNPT đang tiếp tục phối hợp với các cơ quan Nhà nước có liên quan tổ chức triển khai kiểm tra hiện trạng và hoàn thiện hồ sơ phê duyệt theo quy định.
“Do chưa hoàn thành phê duyệt sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo Nghị định 126/2017/NĐ-CP, nên đến nay, VNPT chưa thể CPH” - ông Thái chia sẻ.
Tương tự, Tổng Công ty Viễn thông MobiFone là 1 trong 62 DN Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ phải thực hiện CPH trong năm 2020 theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg. Tuy nhiên, theo ông Bùi Sơn Nam, Phó Tổng Giám đốc MobiFone, đến nay việc CPH vẫn chưa thể triển khai vì MobiFone mới phê duyệt sắp xếp lại, xử lý được 20/26 cơ sở nhà, đất.
Ông Phạm Xuân Quế - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực miền Bắc cho biết, cuối năm 2018, đầu năm 2019, Tổng Công ty đã xây dựng, trình phương án sắp xếp các cơ sở nhà, đất của công ty mẹ - Tổng Công ty. Đến tháng 4/2020, phương án sắp xếp các cơ sở nhà, đất này đã được Bộ Tài chính và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN phê duyệt. Như vậy, nếu xét đối tượng quy định tại Nghị định 167/2017/NĐ-CP thì Tổng Công ty đã đủ điều kiện để tiến hành CPH.
Tuy nhiên, hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ Dự thảo Sửa đổi Nghị định 167/2017/NĐ-CP, trong đó có bổ sung đối tượng sắp xếp nhà, đất là các công ty mà Nhà nước sở hữu 51% vốn điều lệ trở lên.
“Nếu áp dụng theo quy định này thì Tổng Công ty cần rà soát, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án đất của 22 công ty con với 230 cơ sở nhà, đất” - ông Quế nói.
Đại diện Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) cho biết, đến thời điểm hiện tại, một trong những vướng mắc lớn nhất ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện CPH là việc Agribank chưa được Bộ Tài chính phê duyệt toàn bộ các cơ sở nhà, đất trong phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất của Agribank.
Theo quy định tại Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (với tư cách là cơ quan đại diện chủ sở hữu của Agribank) chỉ có thể ban hành quyết định CPH Agribank sau khi phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất được Bộ Tài chính phê duyệt. Như vậy, có thể thấy rằng, hiện Agribank vẫn đang trong giai đoạn “chuẩn bị” cho công tác CPH chứ chưa chính thức triển khai thực hiện CPH theo các bước và quy trình chuyển DN Nhà nước thành công ty cổ phần được quy định tại Nghị định số 126/2017/NĐ-CP.
Đại diện công ty mẹ - Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (gọi tắt là công ty mẹ - TKV) cho biết, thực hiện Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg, TKV đã chủ động báo cáo đề xuất với các cấp có thẩm quyền về việc đề xuất kế hoạch CPH công ty mẹ - TKV, thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ Giúp việc Ban Chỉ đạo CPH công ty mẹ - TKV.
Ngày 2/3/2020, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN đã ban hành Quyết định số 91/QĐ-UBQLV về việc thành lập Ban Chỉ đạo CPH công ty mẹ - TKV. Ngày 6/3/2020, Ban Chỉ đạo CPH công ty mẹ - TKV đã ban hành Quyết định số 108/QĐ-UBQLV-BCĐ về việc thành lập Tổ Giúp việc Ban Chỉ đạo CPH công ty mẹ - TKV. Đầu tháng 6/2020, Ban Chỉ đạo CPH công ty mẹ - TKV do Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN chủ trì đã họp phiên đầu tiên để tiến hành phân công nhiệm vụ các thành viên Ban Chỉ đạo và triển khai thực hiện các thủ tục có liên quan theo quy trình CPH công ty mẹ - TKV.
Đại diện Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN cho biết, ủy ban có 2 DN Nhà nước nắm giữ từ 65% vốn điều lệ trở lên (Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam - công ty mẹ và Tổng Công ty Lương thực miền Bắc) và 4 DN Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ (Tổng Công ty Cà phê Việt Nam; Tổng Công ty Viễn thông MobiFone; VNPT - công ty mẹ và Tập đoàn Hóa chất Việt Nam - công ty mẹ) phải thực hiện CPH trong năm 2020 theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg ngày 15/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, đến nay ủy ban chưa ban hành được quyết định nào cho DN CPH do đang vướng về việc sắp xếp lại nhà, đất.
“Từ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình xử lý, sắp xếp nhà đất, trong nhiều báo cáo với Thủ tướng Chính phủ, nhiều hội nghị, ủy ban kiến nghị với Bộ Tài chính, đề nghị Bộ Tài chính quan tâm các kiến nghị của DN, của Ủy ban để sửa đổi, bổ sung Nghị định số 167/2017/NĐ-CP cho phù hợp, nhưng đến nay chưa được ban hành và cũng chưa có hướng dẫn phải xử lý kết quả mà ủy ban đã thực hiện theo Văn bản số 4544” - đại diện Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN nói.
Được biết, để gỡ “nút thắt” trong tiến trình CPH DN, Bộ Tài chính đã nghiên cứu xây dựng Dự thảo Nghị định Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 về sắp xếp lại, xử lý tài sản công, để xử lý những vướng mắc về đất đai cho các DN khi thực hiện CPH, trình Chính phủ, nhưng đến nay vẫn chưa được ban hành.
Trần Quý
