Trụ sở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Ảnh: Kim Thành

Tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức “đáng lo”

Sự gia tăng nhanh chóng của vấn đề nợ xấu không chỉ làm dấy lên lo ngại về chất lượng tín dụng của các ngân hàng, mà còn cho thấy những rủi ro tiềm ẩn trong nền kinh tế đang hiện hữu ngày càng rõ nét.

Theo Ngân hàng Nhà nước, để ứng phó với làn sóng nợ xấu đang lan rộng, cần có sự phối hợp giữa cả cơ quan quản lý và hệ thống ngân hàng: Việc sớm thông qua Luật xử lý nợ xấu mới, sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho các ngân hàng trong việc thu hồi tài sản và xử lý khoản vay xấu.

Để quản lý và khắc phục vấn đề nợ xấu có chiều hướng tăng, Ngân hàng Nhà nước đẩy mạnh giám sát và cảnh báo sớm cho các ngân hàng cần giám sát chặt chẽ hoạt động cho vay, đặc biệt ở các lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản, tín dụng tiêu dùng, cho vay cá nhân mua nhà.

Mặt khác, các ngân hàng đẩy mạnh trích lập dự phòng rủi ro, nâng cao tỷ lệ bao phủ nợ xấu, đảm bảo nguồn lực tài chính đủ để xử lý rủi ro khi phát sinh. Đồng thời tái cấu trúc danh mục tín dụng nhằm chuyển dịch dòng vốn vào lĩnh vực sản xuất, nông nghiệp, năng lượng xanh, công nghệ... để giảm thiểu rủi ro vĩ mô, hướng đến tăng trưởng bền vững.

Tổng nợ xấu của 29 ngân hàng thương mại tại Việt Nam đã tăng vọt lên 294.393 tỷ đồng, tương đương tăng hơn 13% so với cuối năm 2024. Con số này được xem là báo động đỏ trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn phục hồi, doanh nghiệp và người dân còn gặp nhiều khó khăn sau các biến động kéo dài từ đại dịch, lạm phát và thị trường bất động sản trầm lắng.

Điểm đáng chú ý là không phải tất cả ngân hàng đều gia tăng nợ xấu. Một số tổ chức đã nỗ lực kiểm soát rủi ro, tái cấu trúc danh mục tín dụng và giảm tỷ lệ nợ xấu như NCB giảm tỷ lệ nợ xấu từ 19,54% xuống còn 11,35%.

Tuy nhiên, nhiều ngân hàng khác lại chứng kiến xu hướng ngược lại như BVBank ghi nhận mức tăng từ 0,5 đến gần 1 điểm phần trăm chỉ trong vòng nửa năm.

Sự phân hóa này cho thấy mức độ rủi ro không đồng đều, phản ánh chiến lược tín dụng và năng lực quản trị của từng nhà băng.

Theo chuẩn quốc tế, tỷ lệ nợ xấu dưới 3% được xem là an toàn. Tuy nhiên, trong số 29 ngân hàng nói trên, chỉ có 21 ngân hàng đáp ứng được tiêu chí này, và 12 ngân hàng duy trì được tỷ lệ dưới 2%.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, vẫn còn một số ngân hàng nhỏ và yếu kém có tỷ lệ nợ xấu lên đến hơn 10%, gây sức ép lớn lên bảng cân đối kế toán và uy tín tín dụng.

Nguyên nhân chính khiến nợ xấu tăng cao

Nửa đầu năm 2025, tăng trưởng GDP dù đạt mức ổn định, nhưng nhiều lĩnh vực như bất động sản, xây dựng, xuất khẩu… vẫn chưa thực sự hồi phục. Doanh nghiệp tiếp tục thắt chặt dòng tiền, trong khi người dân cắt giảm chi tiêu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ.

Nhiều khoản vay cá nhân và doanh nghiệp liên quan đến bất động sản bị quá hạn thanh toán do thị trường trầm lắng, dự án chậm bàn giao, thanh khoản yếu. Thị trường bất động sản “đóng băng” kéo dài là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tăng nợ xấu nhóm 3 và nhóm 4.

Từ đầu năm 2024, Nghị quyết 42/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu đã hết hiệu lực, khiến công tác thu giữ, thanh lý tài sản bảo đảm gặp nhiều trở ngại. Đây là một điểm nghẽn quan trọng khiến tiến độ xử lý nợ xấu chậm lại rõ rệt.

Chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng nửa đầu năm 2025 của các ngân hàng ước đạt hơn 86.000 tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, mức trích lập này vẫn chưa theo kịp tốc độ gia tăng nợ xấu. Một số ngân hàng có tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) thấp dưới 50%, đặc biệt là nhóm ngân hàng nhỏ, khiến khả năng chống chịu rủi ro trở nên yếu ớt.

Tác động và cảnh báo đối với hệ thống tài chính

Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết: Việc nợ xấu tăng nhanh không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của từng ngân hàng, mà còn đe dọa sự ổn định của toàn hệ thống tài chính. Hệ quả nợ xấu tăng nhanh sẽ làm suy giảm lợi nhuận ngân hàng, do phải tăng chi phí trích lập dự phòng.

Để khắc phục tình trạng nợ xấu tăng, các ngân hàng buộc phải siết tín dụng để kiểm soát rủi ro, điều này sẽ ảnh hưởng đến việc tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân. Vấn đề này cũng sẽ tác động lan tỏa sang thị trường trái phiếu, bất động sản, chứng khoán, khi niềm tin nhà đầu tư bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, nếu không có giải pháp xử lý hiệu quả, nợ xấu có thể “ngấm ngầm” lan rộng, chuyển thành nợ mất vốn, gây tổn thất lớn và buộc Nhà nước phải can thiệp bằng các gói hỗ trợ tài chính.

Với tổng nợ xấu lên đến gần 300.000 tỷ đồng, bài toán xử lý nợ xấu trong năm 2025 đang đặt ra thách thức rất lớn đối với ngành ngân hàng. Trong bối cảnh nền kinh tế đang dần phục hồi, nhưng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, việc duy trì chất lượng tín dụng, tăng dự phòng rủi ro và nâng cao năng lực quản trị rủi ro sẽ là yếu tố then chốt để giữ vững sự ổn định của hệ thống tài chính Việt Nam trong thời gian tới.