Chuyên gia lý giải nguyên nhân Ngân hàng Nhà nước chưa tăng lãi suất. Ảnh: NĐ

Cục Thống kê Lao động Mỹ vừa công bố số liệu cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ tăng 9,1% trong tháng 6 so với cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát tháng 6 cũng là cao nhất kể từ tháng 12/1981. Vài tháng qua, số liệu này liên tiếp lập đỉnh.

Còn tại Việt Nam, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, bình quân 6 tháng đầu năm, CPI tăng 2,44% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 1,25%.

Lý giải về nguyên nhân khiến lạm phát tại Việt Nam và Mỹ chênh lệch rất lớn

TS Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, trong cơ cấu tính CPI của Mỹ, chi tiêu cho lương thực và thực phẩm chỉ chiếm 8,3% trong tổng chi cho tiêu dùng của hộ gia đình nhưng với Việt Nam, tỷ trọng này lên tới 27,68%. “Vì vậy, việc lương thực, thực phẩm Việt Nam tăng giá không nhiều góp phần khiến CPI Việt Nam thấp hơn nhiều so với ở Mỹ”, ông nói.

TS Nguyễn Bích Lâm. Ảnh: NĐ

Ông Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia đồng tình và cho rằng, việc cơ cấu rổ hàng hóa tính CPI của Việt Nam khác so với thế giới là một trong những yếu tố chính khiến CPI thấp hơn nhiều quốc gia.

“Với các mặt hàng thiết yếu, giá xăng Việt Nam được hỗ trợ bình ổn giúp mức tăng thấp hơn so với thế giới cũng như việc điều tiết các mặt hàng do Nhà nước quản lý giãn lộ trình tăng, không tập trung vào thời điểm cao điểm… là yếu tố giúp lạm phát thấp trong 6 tháng đầu năm”, ông nói.

Ông Lực cho biết: “Đặc biệt, sự chủ động, đảm bảo nguồn cung các mặt hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, y tế... là lợi thế của Việt Nam so với thế giới”.

Vì sao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chưa tăng lãi suất

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nhận định lạm phát của nước ta không xuất phát từ vấn đề tiền tệ bởi cung tiền ở mức vừa phải. Trong khi đó, tăng lãi suất chỉ nhiều khi cung tiền cao.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực. Ảnh: NĐ

Theo ông, nếu Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành chưa chắc phát huy tác dụng tốt với nền kinh tế.

“Cùng với đó, Chương trình Phục hồi kinh tế đang triển khai đã có yêu cầu giữ ổn định lãi suất. Nếu như chúng ta tăng lãi suất sẽ đi ngược lại với chương trình này”, ông cho hay.

TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế Trung ương (CIEM) lại cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, chính sách tiền tệ không giải quyết được vấn đề lạm phát một cách hoàn hảo. “Muốn xử lý tốt vấn đề lạm phát, Việt Nam cũng như nhiều nước cần kết hợp các chính sách, can thiệp trực tiếp vào lãi suất cơ bản”, ông nói.

Về vấn đề tăng, hạ lãi suất của Ngân hàng Nhà nước, ông nhận định kinh tế Việt Nam có nhiều điểm khác với kinh tế thế giới, đặc biệt là trong 3 năm trở lại đây.

“6 tháng đầu năm 2021, Việt Nam nổi lên như một ngôi sao bởi chúng ta duy trì được mức độ tăng trưởng dương. Thế nhưng, trong 6 tháng cuối năm 2021 thì ngược lại, khi nền kinh tế thế giới phục hồi tốt thì chúng ta lại lạc nhịp. Hay ví dụ như 6 tháng đầu năm nay tăng trưởng thế giới xấu nhưng Việt Nam lại phục hồi rất tốt. Chính những điểm khác biệt này khiến chúng ta không thể điều hành lãi suất như thế giới được”, ông cho hay.

Thứ hai, ông chỉ ra, trong chiến lược phát triển và phục hồi kinh tế, Việt Nam đặt trọng tâm vào vấn đề lãi suất và tiền tệ, nên các điều hành liên quan đến vấn đề này vô cùng quan trọng, đòi hỏi chúng ta buộc phải thận trọng.

Thứ ba, mức độ mức giá của đồng Việt Nam hiện nay không quá lớn nên cần giữ ổn định tỷ giá của đồng Việt Nam.

“Ngoài ra, cán cân thanh toán quốc tế tương đối ổn định, thặng dư không quá nhiều nên việc tăng lãi suất cũng chưa phải là vấn đề cần thiết”, ông nhấn mạnh.

Hiện nay, lạm phát của Việt Nam là lạm phát do chi phí đẩy, nên vai trò của Ngân hàng trong câu chuyện này là nhỏ. Lạm phát này khiến chính sách lãi suất trở nên bất lực nên việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng lãi suất như Ngân hàng Trung ương trên thế giới là điều không cần thiết.

Cùng với đó, nếu lãi suất tăng ở thời điểm hiện tại thì thị trường chứng khoán nguy hiểm.

Còn theo chuyên gia kinh tế Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh doanh, Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia, hiện lạm phát của Việt Nam là lạm phát do chi phí đẩy, nên vai trò của Ngân hàng trong câu chuyện này là nhỏ. “Lạm phát khiến chính sách lãi suất trở nên bất lực nên việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng lãi suất như Ngân hàng Trung ương trên thế giới là điều không cần thiết”, ông Nghĩa nói.