Nhiều doanh nghiệp có năng lực trong ngành Cơ khí đã phát biểu rất day dứt tại Hội thảo "Chiến lược Phát triển ngành Cơ khí" do Bộ Công thương tổ chức. Ảnh: ND

Về việc này, mới đây Bộ Công thương đã có văn bản xin ý kiến Bộ Xây dựng để thực hiện định mức giá theo Luật Xây dựng.

Định mức kiểu… “vừa đá bóng vừa thổi còi”

Bên lề Hội thảo “Chiến lược Phát triển ngành Cơ khí Việt Nam” ngày 10/11 do Bộ Công thương tổ chức, nhiều doanh nghiệp cơ khí bày tỏ nghi ngờ năng lực của Tổng thầu EPC (hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình) trong việc thực hiện xây dựng Dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1. 

Trả lời câu hỏi của PV về việc tại sao các gói thầu thiết bị Dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1 được triển khai xây dựng trong khi chưa có định mức dự toán được phê duyệt, Thứ trưởng Bộ Công thương Cao Quốc Hưng cho biết: “Cũng có nhiều lý do! Bộ Công thương đang rà soát lại”.

Mặc dù đã đi vào thi công từ mấy tháng nay, nhưng khi hỏi về định mức dự toán, ông Nguyễn Chỉ Sáng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cơ khí (Narime) vẫn không biết! 

PV tiếp tục hỏi: Không có định mức giá về thiết bị, gói thầu thì căn cứ vào đâu để thi công? Ông Sáng lại cho rằng, việc này là thẩm quyền của Tổng Công ty Lắp máy Việt Nam (Lilama).

Để tìm hiểu về tính chính xác của “tập định mức” của Bộ Công thương, PV Báo Thanh tra đã trao đổi với ông Phạm Văn Khánh - Vụ trưởng Vụ Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng). Ông Khánh cho biết: Bộ Xây dựng đã có văn bản trả lời Bộ Công thương phải có báo cáo đánh giá cụ thể về dự án. Hiện Bộ Công thương mới chỉ gửi sang kết quả, nhưng kết quả này lại chưa có căn cứ. 

Ông Khánh cũng cho biết, khi có đánh giá về kết quả còn phải áp dụng với quy định hiện hành và lúc đó mới đi đến thống nhất định mức sao cho phù hợp với thị trường.

Theo “Định mức dự toán chuyên ngành thiết kế chế tạo, thiết bị Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1, Sông Hậu 1 và Quỳnh Lập 1” được Bộ Công thương ban hành tại Quyết định số 2572/QĐ-BCT, có nội dung: “Tập định mức là cơ sở để lập đơn giá xây dựng cơ bản (XDCB), lập và phê duyệt dự toán chi phí, thanh quyết toán khối lượng thiết kế, chế tạo thiết bị hoàn thành của các dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1, Sông Hậu 1 và Quỳnh Lập 1”. 

Thế nhưng, theo những chuyên gia trong lĩnh vực cơ khí được PV tham khảo ý kiến thì nhiều hạng mục nguyên vật liệu của dự án được “kê” cao hơn hàng trăm lần so với giá giá thị trường. Theo những chuyên gia này, vật liệu thép giá thị trường khoảng 50.000 đồng/kg, tuy nhiên, định mức giá đưa vào gói thầu theo Quyết định 2572, ngày 23/4/2013 của Bộ Công thương lên tới trên 1 triệu đồng/kg.

Một điểm đáng chú ý là Quyết định 2572 của Bộ Công thương được ban hành trên cơ sở đề nghị của Narime. Đây cũng là đơn vị đã được giao nhiều gói thầu, trong đó gói thầu chế tạo lên tới 6.000 tấn thiết bị, trị giá khoảng 330 tỉ đồng. Mặc dù Viện trưởng Narime đã khẳng định việc nhận được gói thầu tại Dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1 của Narime là thông qua chào thầu công khai. Tuy nhiên, dư luận và các doanh nghiệp cơ khí khác trong nước không ai nhận được thông tin về “phi vụ” này.

Gói thầu khủng “rơi” về tay công ty nước ngoài

Theo tìm hiểu của PV, Dự án Nhiệt điện Sông Hậu 1 có tổng mức đầu tư hơn 43.000 tỉ đồng, do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) làm chủ đầu tư; Lilama làm Tổng thầu EPC. 

Ngày 10/4/2015, PVN đã ký hợp đồng EPC Dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1 với Lilama. Ngay sau đó, Lilama đã ký với Tập đoàn Doosan Hàn Quốc hợp đồng cung cấp thiết bị chính chiếm đến gần 80% dự án, trị giá 1,6 tỉ đô la Mỹ. Một đơn vị trong nước là Narime nhận được một số gói thầu như tư vấn thiết kế, lọc bụi tĩnh điện… và gói thầu 6.000 tấn thiết bị, giá trị thực hiện khoảng 330 tỉ đồng.

Nhiều gói thầu của Nhiệt điện Sông Hậu 1 đã được khởi công rầm rộ

Tuy nhiên, theo Hồ sơ năng lực chế tạo thiết bị nhà máy nhiệt điện của Narime số 694/TMT-NCCK trình Bộ Công thương ngày 7/8/2015 thì bộ phận sản xuất của Narime chỉ có 25 lao động gồm: 10 thợ hàn, 4 thợ gia công cơ khí, 10 thợ lắp đặt, 1 thợ điện; danh mục máy móc và trang thiết bị phục vụ sản xuất hiện có 13 máy công cụ thì 8 máy từ thời Liên Xô cũ. 

Thế nhưng không hiểu sao, đơn vị trực thuộc Bộ Công thương này lại nhận được gói thầu “khủng” tại Dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1. Trong khi đó, tại hội thảo “Chiến lược Phát triển ngành Cơ khí Việt Nam”, đại diện một số doanh nghiệp đã phải lên tiếng “van xin” để được giao việc.

Nhiều doanh nghiệp có năng lực “van xin” để được giao việc

Điển hình như ông Nguyễn Xuân Cường, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Thiết bị điện Đông Anh (EEMC) nói không cần xin hỗ trợ bất cứ điều gì, chỉ muốn xin được... giao việc!

Tương tự, ông Nguyễn Tăng Cường, Giám đốc Xí nghiệp Cơ khí Quang Trung cho rằng, việc liên kết giữa các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực cơ khí là rất yếu. Ông Cường nêu ví dụ, Lilama khi được Nhà nước giao cho làm Tổng thầu EPC, lẽ ra cần công khai kêu gọi các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cùng tham gia, có như vậy ngành Cơ khí mới phát triển được. Đằng này, tới khi Nhà máy Nhiệt điện sông Hậu 1 khởi công, nhiều doanh nghiệp mới biết thì làm sao mà phát triển được.

Điều bất thường là ngày 25/9/2015, Bộ Công thương (trong Báo cáo Chính phủ về tình hình triển khai thực hiện cơ chế thiết kế chế tạo trong nước thiết bị các nhà máy nhiệt điện giai đoạn 2012 - 2025) đã thừa nhận: “Định mức dự toán chuyên ngành thiết kế chế tạo, thiết bị Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1, Sông Hậu 1 và Quỳnh Lập 1” là chưa “hoàn thiện” theo Luật Xây dựng.

Tại cuộc họp ngày 20/7/2015, Bộ Công thương cho biết đang phối hợp với Bộ Xây dựng tiến hành thẩm định lại định mức dự toán theo quy định tại Nghị định 32/2015 của Chính phủ.

Tiếp đó, ngày 28/9/2015, Thứ trưởng Bộ Công thương Cao Quốc Hưng đã ký công văn đề nghị Bộ Xây dựng cho ý kiến đối với định mức dự toán chuyên ngành thiết kế chế tạo, thiết bị Nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch 1, Sông Hậu 1 và Quỳnh Lập 1 “để đảm bảo tính cập nhật, độ chính xác của định mức dự toán và phù hợp với quy định của pháp luật”.

Ngày 29/12/2012, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 1791 phê duyệt thực hiện thí điểm thiết kế, chế tạo trong nước thiết bị các nhà máy nhiệt điện giai đoạn 2012 - 2025. Theo đó, các doanh nghiệp trong nước sẽ đảm bảo tỷ lệ giá trị công tác tư vấn, thiết kế đạt 40% trở lên cho Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1; 60% trở lên cho Dự án Nhà máy Nhiệt điện sông Hậu 1 và 80% cho Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quỳnh Lập 1. Về tỷ lệ chế tạo do các doanh nghiệp trong nước thực hiện không dưới 50% cho Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1 và sông Hậu 1; không dưới 70% cho dự án.

Nam Dũng