Chiếc sà lan đang chờ bốc “hàng” lên bãi cát xã Bình Hòa, huyện Vĩnh Cửu (Đồng Nai). Ảnh: Trung Đức

“Cát tặc” lộng hành

Từ phản ánh của người dân, dịp cuối năm, chúng tôi có dịp “mục sở thị” một số huyện, thị của tỉnh Đồng Nai và tỉnh Bình Dương, để ghi nhận tình trạng khai thác cát “lậu” trên sông Đồng Nai.

Tại huyện Vĩnh Cửu (tỉnh Đồng Nai), người dân địa phương cho biết, đêm nào cũng thấy 3, 4 vòi hút cát từ giữa sông Đồng Nai chĩa vào bờ. Nếu không có lực lượng chức năng đi tuần tra, truy quét, việc khai thác cát “lậu” diễn ra cả đêm. Một đêm, mỗi máy hút cát có thể hút đầy khoảng 3 - 4 ghe (mỗi ghe chở cát có trọng tải từ 10 đến 15m³ - PV). Với giá bán vài trăm ngàn/m³ cát, các đầu nậu thu lãi cả chục triệu đồng/đêm. Với việc kiếm tiền dễ dàng, nên các chủ ghe đầu tư “phương tiện hành nghề” công suất lớn, thuê cả những người làm nghề câu cá, giăng lưới trên sông để chỉ điểm khi có lực lượng chức năng đi tuần tra. Đặc biệt, các đối tượng “cát tặc” sẵn sàng đánh trả khi có lực lượng chức năng truy đuổi.

Trong khi đó, người dân xã Thạnh Hội, thị xã Tân Uyên (tỉnh Bình Dương) thì cho hay, tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn đã kéo dài từ nhiều năm nay và vẫn đang diễn biến phức tạp, dù người dân đã nhiều lần phản ánh lên chính quyền xã. Tại những cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp, bà con nhân dân trong vùng cũng liên tục “kêu cứu”. Ông Trương Đức Nghiệp, người dân ở ấp Thạnh Hiệp, xã Thạnh Hội (thị xã Tân Uyên) chua chát nói: “Việc hút cát lậu diễn ra hàng chục năm, đêm nào các đối tượng cũng hút hết, tiếng máy nổ chát chúa từ các ghe trên sông khiến người già, con nít không ngủ được yên. Đất sản xuất nông nghiệp của bà con dọc bờ sông bị lở rất nhiều. Bị lở nhiều quá thì người dân chỉ biết phản ánh lên chính quyền địa phương chứ biết làm sao. Nhưng sự việc cứ rơi vào trong im lặng”.

Để rõ hơn về việc “giao thương” trong vùng, chúng tôi tiếp cận với một chủ bãi cát ở xã Tân Hạnh, TP Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai), trong việc “sắm vai” người đi mua cát về xây dựng biệt thự. Ông T.N.T, một chủ vựa ở xã Tân Hạnh cho biết, nếu mua cát về san lấp mặt bằng thì chỉ cần cát “mịn” từ miền Tây, còn để xây nhà kiên cố, hay thi công biệt thự thì cần dùng đến cát “già” hút ở sông Đồng Nai. Chỉ cần đặt tiền cọc trước, các “thượng đế” muốn mua bao nhiêu cũng có. Cần biết rằng hiện tượng này không bình thường khi mà UBND tỉnh Đồng Nai đã cấm các hoạt động khai thác cát trên dòng sông này.

Với kinh nghiệm nhiều năm theo dõi tình hình khai thác, mua bán cát sỏi tại khu vực Tây Nguyên và Đông Nam bộ, chúng tôi ghi nhận cát trên sông Đồng Nai thuộc dạng “chất lượng cao”. Ở đây cát có hạt to, đều và có màu vàng óng, thường dùng để trộn bê tông, xây nhà cao tầng, kiên cố. Loại cát này được bán tại bãi với giá 350.000 đồng/m³. Do khan hiếm, các “đầu nậu” thường trộn loại cát này với cát lấy từ vùng Tây Nam bộ và bán với giá xấp xỉ 300.000 đồng/m³. Các “thương vụ” diễn ra an toàn và trôi chảy, mỗi ghe hút cát sẽ thu về cả 20 triệu đồng sau một đêm hoạt động, mức lợi nhuận thuộc hàng “khủng”.

Một bãi cát ở xã Tân Hạnh, TP Biên Hòa (Đồng Nai). Ảnh: Trung Đức

Chính quyền có buông lỏng?

Làm việc với cơ quan chức năng, chúng tôi thực sự khó hiểu khi hiện tượng khai thác cát trái phép diễn ra đều đặn, công khai và bán công khai tại các địa phương thuộc hai tỉnh Bình Dương và Đồng Nai, song việc phát hiện và xử lý của chính quyền các cấp ở con số rất nhỏ.

Tại thị xã Tân Uyên, trong cả năm 2014, chính quyền địa phương và lực lượng công an chỉ phát hiện được 6 trường hợp hút cát trộm trên sông Đồng Nai. Trong đó, Công an thị xã chỉ bắt giữ được 1 ghe, còn các ghe khác đều bị các đối tượng tự nhấn chìm và… chẳng bắt được ai. Dư luận có quyền nghi ngờ về tình hình xử phạt việc khai thác và mua bán cát “lậu”, khi mà không ít người nhà của lãnh đạo thị xã Tân Uyên đang kinh doanh vật liệu xây dựng, cụ thể là cát sỏi.

Nhận xét về vấn đề trên, ông Đoàn Hồng Tươi, Phó Chủ tịch UBND thị xã Tân Uyên khẳng định, việc xử lý tình hình khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai (thuộc địa bàn thị xã quản lý) đang được làm tốt và không cần phải chấn chỉnh gì trong thời gian tới. Vấn đề còn lại là thị xã chỉ tăng cường tần suất kiểm tra, kiểm soát. Chính quyền các xã đã thông báo cho người dân sống ven sông Đồng Nai, nếu phát hiện ra các đối tượng khai thác trộm cát thì thông báo cho ngành chức năng để xử lý. Ông Đoàn Hồng Tươi cũng cho rằng, Nhà nước giao cho mình chức năng đến đâu thì mình làm đến đó, giao cho mình quản lý địa bàn nào thì mình chỉ làm đến đó thôi, nếu ở địa bàn khác thì đó là việc của địa phương khác.

Trái ngược với ý kiến của Phó Chủ tịch UBND thị xã Tân Uyên, người dân sống ven sông Đồng Nai cho chúng tôi biết, các đối tượng khai th&a

Thống kê cho thấy, đa số thanh thiếu niên độ tuổi 15 - 24 có quan tâm đến những nội dung giải trí như chơi game trực tuyến (38%), nghe nhạc (58%), thể thao (39%). Ngoài ra, họ còn sử dụng internet để cập nhận thông tin các trang mạng xã hội (52%), xem các video và hình ảnh (45%). Những con số này cho thấy, mục đích sử dụng cho việc tìm kiếm thông tin, học tập của giới trẻ còn rất hạn chế.

Nhiều người cho rằng, tình trạng tội phạm gia tăng ở thanh thiếu niên là do ảnh hưởng từ internet. Không kể đến một bộ phận truy cập vào những web đen, bạo lực, đồi trụy… thì có thể thấy đa số mục đích sử dụng internet của thanh thiếu niên là giải trí, thư giãn. Nhưng điều đáng lưu ý là hiện nay có rất nhiều trang web nhạc, thể thao, phim ảnh thường kèm theo những hình ảnh, lời giới thiệu, đường link vào những trang có nội dung không lành mạnh.

Điều này không chỉ là việc quảng cáo gây tò mò, hiếu kỳ mà đã trực tiếp khuyến khích, dẫn dắt người xem truy cập vào. Nhiều người sử dụng internet cho biết, họ cảm thấy nhiều trang web ca nhạc, xem phim, thể thao ngày nay không khác gì một “web đen” đúng nghĩa, không chăm chút về nội dung chuyên môn, mà chỉ nhằm quảng cáo những hình, video “mát mẻ”, bạo lực là chính. Vì với số lượng dày đặc của những liên kết đó chỉ cần một cái click chuột  là có thể vô ý hay cố tình được xem chúng.

 Với số đông giới trẻ thích sử dụng internet để giải trí như thống kê nêu trên đang trong độ tuổi thích khám phá, tò mò thì những trang web giải trí với nhiều hình ảnh, clip có hoặc không ghi “cấm trẻ em dưới 18 tuổi” như thế chẳng khác nào “vẽ đường cho hươu chạy”. Còn đối với những người muốn xem thông tin, giải trí chân chính thì từ ngần ngại chuyển thành khó chịu và cảm thấy bị xem thường.

Có thể thấy, hiện tượng chat sex, lừa tình qua mạng, clip nóng… tràn lan trên internet thu hút đông đảo số lượng người truy cập có phần tiếp tay không nhỏ của các website giải trí này. Từ đó cho thấy, ngoài nhận thức, tư duy của giới trẻ chưa được hoàn thiện nên dễ bị ảnh hưởng từ những nội dung xấu trên mạng, thì trách nhiệm của những người quản lý thông tin mạng, gia đình nhà trường là không nhỏ. Do đó, ngoài việc ngăn chặn những trang web có nội dung không lành mạnh thì việc kiểm soát chặt chẽ hơn việc quảng cáo, hình ảnh trong những trang web giải trí, thể thao… là việc cần thiết.

Phương Ngọc

Trung Đức