(Thanh tra) - Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, ban hành ngày 30/4/2025, được xem là bước đột phá chiến lược trong cải cách pháp luật và phát triển đất nước. Nghị quyết này khẳng định xây dựng và thi hành pháp luật là đột phá của đột phá trong hoàn thiện thể chế phát triển, nhằm xây dựng Nhà nước pháp quyền vững mạnh, hiệu quả, phục vụ nhân dân.
Xây dựng một Nhà nước pháp quyền vững mạnh, hiệu quả để phát triển đất nước
Ngày 30/4/2025, thời điểm cả nước kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Bộ Chính trị đã chính thức ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa chính trị sâu sắc mà còn đánh dấu bước ngoặt mang tính chiến lược trong việc hoàn thiện thể chế quốc gia.
Nghị quyết 66 xác lập quan điểm nhất quán rằng công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải trở thành “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển. Thực tế cho thấy, trong thời gian qua, nhiều chủ trương, định hướng lớn của Đảng vẫn chưa được thể chế hóa kịp thời, gây ra những khoảng trống trong quản lý và điều hành. Một số văn bản pháp luật còn nặng về tính kiểm soát, hạn chế tính năng động và sáng tạo trong xã hội.
Trong bối cảnh quốc tế và trong nước đang thay đổi sâu sắc, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, cũng như yêu cầu nội tại về phát triển bền vững, đòi hỏi Việt Nam phải có một hệ thống pháp luật hiện đại, minh bạch, đồng bộ và linh hoạt. Nghị quyết số 66-NQ/TW được ban hành trong chính bối cảnh đó như một sự chuẩn bị có tính chiến lược để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển mới.
Điểm nhấn đáng chú ý trong nghị quyết là việc xác định rõ vai trò trung tâm của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, đi cùng với yêu cầu kiểm soát quyền lực hiệu quả, phòng chống tham nhũng, loại bỏ lợi ích nhóm, và ngăn chặn tình trạng “hướng lái” chính sách vì lợi ích cá nhân. Đây là những nội dung thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc làm trong sạch bộ máy, bảo đảm công lý và thượng tôn pháp luật.
Thực tế cho thấy, việc xây dựng pháp luật dù có tốt đến đâu nhưng nếu thiếu cơ chế thực thi hiệu quả thì vẫn không thể phát huy tác dụng. Nghị quyết số 66-NQ/TW đã chỉ rõ yêu cầu phải gắn kết chặt chẽ giữa khâu xây dựng và thi hành pháp luật, đồng thời xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội. Đây là nền tảng để xây dựng một Nhà nước pháp quyền vững mạnh, hoạt động hiệu quả và phục vụ Nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Một số giải pháp đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng, thực hiện pháp luật từ tư tưởng Hồ Chí Minh và Nghị quyết 66-NQ/TW trong kỷ nguyên mới
Một là, đổi mới quan niệm mới về nguồn luật, vai trò của thực tiễn và xã hội: Trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, cần đổi mới cách tiếp cận nguồn luật. Ngoài các văn bản quy phạm pháp luật, cần thừa nhận và khai thác giá trị từ án lệ, tập quán pháp luật, nguyên tắc chung của pháp luật và các chuẩn mực xã hội, nghề nghiệp. Thực tiễn đời sống phải được coi là nguồn sống động của pháp luật, và tiếng nói của xã hội phải được lắng nghe, phản ánh đầy đủ vào quá trình xây dựng chính sách và pháp luật.
Pháp luật phải xuất phát từ thực tiễn, điều chỉnh thực tiễn và thúc đẩy thực tiễn phát triển “Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, coi đây là “đột phá của đột phá”… cần đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật, coi đây là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển. Trong kỷ nguyên mới, pháp luật phải thật sự là nền tảng của phát triển, phục vụ phát triển và thúc đẩy phát triển; “lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể”. Công tác xây dựng pháp luật phải áp dụng cách tiếp cận thực tế và thực tiễn; bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước, giải đáp các vướng mắc của cuộc sống và tìm ra con đường phát triển từ thực tiễn.
Hai là, tăng cường áp dụng đồng thời hai nguyên tắc: "đưa cuộc sống vào luật" và "đưa luật vào cuộc sống". Cả hai nguyên tắc cần được thực hiện đồng bộ, liên tục, ngay từ khâu xây dựng, ban hành đến khâu tổ chức thi hành pháp luật, tổng kết đánh giá.
Ba là, triệt để thực hiện dân chủ hóa quy trình lập pháp: tham vấn, phản biện, minh bạch: Quy trình xây dựng pháp luật phải bảo đảm sự tham gia thực chất, rộng rãi của các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp - doanh nhân, chuyên gia trong việc tham vấn, phản biện chính sách, pháp luật.
Bốn là, chuyên nghiệp hóa nguồn nhân lực lập pháp - kiến tạo nền tảng pháp lý đổi mới: Đội ngũ cán bộ làm công tác lập pháp cần được chuyên nghiệp hóa, có trình độ chuyên môn cao về pháp luật, chính sách công, có tư duy đổi mới sáng tạo và gắn bó mật thiết với thực tiễn đời sống, xây dựng thực chất các có chế độ ưu đãi đặc thù để thu hút nhân tài phục vụ công tác xây dựng pháp luật.
Năm là, tăng cường tính thích ứng, định hướng phát triển, giảm chi phí tuân thủ luật pháp: Hệ thống pháp luật phải bảo đảm khả năng thích ứng nhanh với thay đổi kinh tế, xã hội, khoa học - công nghệ. Pháp luật không chỉ mang tính điều chỉnh mà còn mang tính dẫn dắt, mở đường cho đổi mới sáng tạo và phát triển. Đồng thời, cần cải cách mạnh mẽ để giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho người dân và doanh nghiệp, xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, thông thoáng, thuận lợi cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.
Sáu là, gắn lập pháp với chiến lược phát triển Nhà nước pháp quyền đến 2030, định hướng 2045: Công tác xây dựng cần bám sát và phục vụ chiến lược phát triển Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045, phải đảm bảo mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật hiện đại, dân chủ, công bằng, khả thi, bảo vệ vững chắc quyền con người, quyền công dân, văn hóa tuân thủ pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử.
