“Tồn đọng hơn 1 triệu tỷ đồng ngân quỹ là lãng phí, làm chậm phát huy nguồn lực”

Thực tế, nghịch lý “tiền sẵn trong túi mà không tiêu được” không phải bây giờ mới diễn ra. Các nguyên nhân đã được nhận diện và mỗi năm “một dài thêm”.

Tiền trong “két” không tiêu được, vẫn phải đi vay chịu lãi lớn

Trao đổi bên hành lang Quốc hội, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách Trần Văn Lâm cho hay, tình trạng “có tiền không tiêu được” đang diễn ra trên nhiều lĩnh vực, chứ không riêng gì đầu tư công.

“Tồn đọng hơn 1 triệu tỷ đồng trong ngân quỹ là lãng phí, làm chậm phát huy nguồn lực. Trong khi, chúng ta vẫn phải đi vay, chịu lãi vay hơn 3 triệu tỷ đồng. Mỗi năm bội chi cũng làm chúng ta phải vay 200.000- 300.000 tỷ đồng”, ông Trần Văn Lâm nói.

Theo đánh giá của các đại biểu, chậm giải ngân đưa vốn công vào nền kinh tế có lý do khách quan và chủ quan.

Chủ quan là năng lực quản lý, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong chuẩn bị vốn đầu tư, thanh quyết toán, bàn giao nghiệm thu công trình… “Có tiền không tiêu được không hẳn do chính sách vướng, chủ yếu do thực thi”, ông Lâm nhận xét.

Còn yếu tố khách quan thì mỗi địa phương có tính chất đặc thù khác nhau. Ví dụ, địa phương không có tính chất phức tạp, đền bù đơn giản thì triển khai rất nhanh. Ngược lại có nơi địa phương “tấc đất, tấc vàng”, đền bù chỉ sai 1 ly đã khiếu kiện thì quá trình làm phức tạp, khó khăn hơn.

Cho nên, “khó có thể so sánh sự phức tạp giữa TP HCM, Hà Nội với một số tỉnh như Sơn La, Điện Biên”, theo đại biểu Quốc hội.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách Trần Văn Lâm. Ảnh: Đ.X

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP HCM) phân tích, kế hoạch đầu tư công đưa ra lớn nhưng giải ngân còn phụ thuộc vào khả năng hấp thụ của thị trường, từng công đoạn triển khai dự án. Chẳng hạn, 3 tháng đầu năm, TP HCM giải ngân được 1.600 tỷ đồng, nhưng sang tháng 4 và 5, số giải ngân đã tăng lên 8.800 tỷ đồng.

“Giải ngân phụ thuộc vào quá trình triển khai dự án, nhất là giải phóng mặt bằng, trong đó, thu hồi đất thường mất 3-6 tháng mới ra được quyết định, sau đó thoả thuận, đền bù cho người dân. Công trình đầu tư dở dang là lãng phí, kéo dài ảnh hưởng tới phát triển”, ông Trần Hoàng Ngân nhìn nhận.

Sốt ruột, nhưng chi tiêu ngân sách phải thận trọng, làm chặt chẽ

Vậy làm thế nào để “tiêu” hơn 1 triệu tỷ đồng ngân quỹ, tạo động lực để kinh tế tăng trưởng? “Rất nhiều biện pháp phải thực hiện đồng bộ. Từ câu chuyện cán bộ sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, đến thủ tục pháp lý về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư “treo” thì phải tháo gỡ”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh chia sẻ với báo chí.

Theo ông Vũ Hồng Thanh, quy định nào thuộc thẩm quyền của Chính phủ thì Chính phủ giải quyết; của bộ, ngành, địa phương nào thì bộ, ngành, địa phương đó giải quyết. Còn quy định nào vướng mắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội thì Chính phủ trình Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Đ.X

“Cần rà soát thể chế, quy định nào đang vướng do chúng ta tự đưa ra, tự cản trở mình thì phải sửa. Quốc hội có thể ban hành một luật sửa nhiều luật để tháo gỡ điểm nghẽn này”, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách Trần Văn Lâm nhấn mạnh.

Trong khi chờ sửa luật, các đại biểu Quốc hội lưu ý, các thủ tục từ phía bộ, ngành cần được đơn giản hóa với quy trình rút ngắn hơn trước như bước chuẩn bị hồ sơ, chuẩn bị dự án đầu tư, thanh quyết toán… “Mỗi bước rút 1 chút thủ tục thì thời gian sẽ được đẩy nhanh lên”, ông Lâm nói.

Cùng đó, cấp có thẩm quyền cho phép thí điểm cơ chế đặc thù tại một số địa phương, như cho phép chỉ định thầu, hoặc tách giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án để đẩy nhanh tiến độ.

“Sốt ruột, nhưng trong chi tiêu ngân sách phải thận trọng, làm từng bước chặt chẽ, tuân thủ luật”, ông Trần Văn Lâm lưu ý, “đưa tiền ra mà làm thất thoát, lãng phí lớn thì còn xót xa hơn. Không thể nóng vội mà đưa ra những giải pháp cực đoan. Nếu cắt giảm hết quy trình thủ tục lại nảy sinh thất thoát, tiêu cực, lãng phí và hệ quả còn lâu dài hơn”.

Theo chương trình kỳ họp 5, chiều ngày 1/6, Quốc hội sẽ thảo luận về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2022; Việc giao danh mục và mức vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; giao, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 và phân bổ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2023 của chương trình mục tiêu quốc gia.