Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: Đ.X

Nghịch lý “tiền sẵn trong túi mà không sao tiêu được”

Phát biểu tại tổ ở Quốc hội ngày 25/5, đại biểu Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Trị đề cập đến “nút thắt” trong dòng tiền Kho bạc Nhà nước.

“Tồn dư ngân quỹ Nhà nước đang gửi ở hệ thống ngân hàng, theo tôi được biết, đã đứng ở mức khá cao từ năm 2019, và gia tăng đáng kể từ năm 2022, tới giữa tháng 5 này đã vượt mốc 1 triệu tỷ đồng”, ông Đồng nói.

Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Trị nhận định, đây là một vấn đề nhức nhối với nước ta - một quốc gia còn nghèo, luôn thiếu vốn cho đầu tư phát triển nhưng lại phải đối mặt với một nghịch lý “tiền sẵn trong túi mà không sao tiêu được”.

“Đây cũng là “cục máu đông” gây tắc nghẽn dòng tiền trong nền kinh tế, khi mà tiền thuế, phí của doanh nghiệp và người dân nộp về Kho bạc Nhà nước nằm “đắp chiếu” chủ yếu ở Ngân hàng Nhà nước và đã không quay trở lại được nền kinh tế do sự tắc nghẽn ở kênh giải ngân đầu tư công”, theo ông Đồng.

“Tắc nghẽn” trong giải ngân vốn đầu tư công đã được nhận diện khá lâu. Các nguyên nhân được chỉ ra mỗi năm một dài thêm, nhưng đại biểu Quốc hội thấy điểm mấu chốt của vấn đề tới nay vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Trị. Ảnh: Đ.X

Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nói, 1 triệu tỷ đồng Kho bạc Nhà nước đang gửi ngân hàng là “hoàn toàn đúng”.

Theo ông, khó khăn nhất trong nền kinh tế hiện nay là hạn chế tổng cầu, vốn được hình thành từ các yếu tố như tiêu dùng xã hội, đầu tư tư nhân, tiêu dùng Chính phủ, xuất nhập khẩu…

Để kinh tế phát triển thì phải làm cho đầu tư tư nhân, tiêu dùng xã hội tăng lên, tức là phải có cơ chế chính sách, môi trường đất đai…

Bộ trưởng nhấn mạnh, đầu tư công sẽ dẫn dắt cho đầu tư tư nhân phát triển. Tuy nhiên, do giải ngân vốn đầu tư công “nghẽn” nên Bộ Tài chính phải gửi số tiền trên vào Ngân hàng Nhà nước, lãi suất 0,8%/năm.

Giải ngân đầu tư công chậm, rất đáng lo ngại

Nhìn nhận đây cũng là hạn chế, ông Phớc nói nguyên nhân là do chuẩn bị dự án.

“Theo quy định của Luật Đầu tư công, có tiền mới được lập dự án, có dự án mới được bố trí tiền, vốn phải chờ công trình thì làm sao giải ngân được”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu.

Vướng mắc trong khâu chuẩn bị đầu tư, rồi phê duyệt dự án mới giải phóng mặt bằng… cho cho khoản tiền chuẩn bị cho giải ngân, quyết toán thành “cục máu đông”.

Vì vậy, Bộ trưởng Tài chính đề nghị phải sửa luật, dùng 1 luật để sửa nhiều luật, trong đó có Luật Đầu tư công.

Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách Hoàng Văn Cường. Ảnh: Đ.X

Cũng dành thời gian bên hành lang Quốc hội về vấn đề này, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách Hoàng Văn Cường có chung lo ngại về việc “có tiền không tiêu được”.

“Thị trường thế giới bị thu hẹp, tăng trưởng không thể trông chờ vào khu vực xuất khẩu như những năm trước đây thì phải đẩy mạnh tổng cầu trong nước, trong đó cầu thông qua đầu tư công là một trong những trụ cột quyết định. Do vậy, giải ngân đầu tư công chậm sẽ rất đáng lo ngại, khó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, ông Cường phân tích.

Hơn 1 triệu tỷ đồng còn nằm trong Ngân hàng Nhà nước, theo ông Cường, do không triển khai được thủ tục giải ngân vốn đầu tư công.

“Tiền giải ngân vốn đầu tư công năm nay đã tăng lên gần 200.000 tỷ so với năm trước. Nhiệm vụ đặt ra rất cao, tiền luôn sẵn có nhưng các thủ tục để tiến hành giải ngân đang bị ách lại, đó là vấn đề đáng lo ngại”, ông Cường nhìn nhận.

Đại biểu đoàn Hà Nội đánh giá, Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt, có nhiều biện pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, thậm chí đưa ra quy định cán bộ không thực hiện hết chức tránh nhiệm vụ có thể bị xử lý, luân chuyển hoặc cho thôi việc.

Dù vậy, theo ông Cường, những vướng mắc của quy định pháp luật hiện khá phổ biến. Vì vậy, ông cho rằng cần có nghị quyết của Quốc hội cho phép các cơ quan thực thi công vụ được quyền hành động trong khuôn khổ, mà nếu thực hiện quy định đó sẽ đem lại kết quả tốt hơn cho lợi ích chung.

“Chỉ có cơ chế như thế mới khuyến khích cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám vượt qua ràng buộc, rào cản về quy định để hành động vì công việc chung mà không bị quy kết vào những sai phạm”, ông Cường nói và lưu ý thêm việc này phải được thực hiện công khai, minh bạch ngay từ đầu để người dân giám sát.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 4 tháng đạt gần 14,7% kế hoạch năm. Mức này mới đạt gần 15,7% kế hoạch Thủ tướng giao và thấp hơn cùng kỳ 2022 (18,48%).