Định hướng của NH Nhà nước Việt Nam sẽ tiếp tục chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt và duy trì quy định về trần lãi suất huy động ít nhất cho đến hết quý II/2012 để hướng tới hạ lãi suất huy động vốn VND nhằm giảm khó khăn cho doanh nghiệp và nền kinh tế, đưa lãi suất phù hợp với lãi suất thị trường.

Tuy nhiên, để giảm được lãi suất đầu vào, đầu ra còn phụ thuộc vào chỉ số CPI. Nếu duy trì kiềm chế được lạm phát ở mức dưới một con số như trong tháng 1/2012 thì mới hy vọng hạ được lãi suất. Như vậy, khả năng thu hút tiền gửi từ lãi suất vẫn bị hạn chế.

Điều đáng nói là, nguồn vốn gửi vào các NH chủ yếu huy động từ dân cư và tổ chức kinh tế. Song, hiện một bộ phận dân cư đang có xu hướng chuyển từ gửi tiết kiệm sang mua tích trữ vàng, ngoại tệ. Trong khi đó, nhu cầu vốn của nền kinh tế luôn tăng, mà tốc độ tăng trưởng nguồn vốn chậm lại.

Thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, nguồn tiền gửi từ dân cư và các tổ chức kinh tế chảy vào NH không còn tăng mạnh như trước. Nguồn vốn cho vay ra nền kinh tế luôn cao hơn so với nguồn vốn huy động được cho thấy các tổ chức tín dụng đã phải nỗ lực điều chuyển nguồn vốn trong hệ thống để đầu tư cho vay.

Hơn nữa, dự báo năm 2012 còn khó khăn hơn, NH Nhà nước tiếp tục thắt chặt đầu tư tín dụng, hạn chế tăng trưởng tín dụng... cộng với khó khăn trong huy động vốn càng làm cho các tổ chức tín dụng chồng chất áp lực.

Trong khi đó, hầu như khách hàng chỉ gửi kỳ hạn ngắn 1 tuần, không kỳ hạn, 1 tháng và 3 tháng. Ngược lại, nhu cầu cho vay vốn thường ở mức trung, dài hạn nên NH càng gặp khó trong thanh khoản.

Chưa kể, trong vài năm gần đây, một số NH đầu tư cho vay bất động sản khá lớn. Hiện, thị trường này đóng băng, doanh nghiệp không có tiền trả nợ NH, đẩy nợ quá hạn gia tăng… Vì vậy, một số NH bộc lộ rõ khả năng thiếu thanh khoản, đã dừng cho vay mà vẫn phải huy động vốn. Điều này đã tạo nên cuộc đua cạnh tranh huy động vốn thiếu lành mạnh giữa các NH.

Mặc dù bảng biểu lãi suất huy động vốn VND của các NH đồng loạt áp dụng mức cao nhất 14%/năm cho các kỳ hạn, nhưng trên thực tế, một số NH đang thỏa thuận “ngầm” với khách hàng lãi suất 16%.

Thời gian qua, cơ quan thanh tra, giám sát NH Nhà nước các tỉnh, thành phố đã thành lập các tổ giám sát kiểm tra việc thực hiện quy định trần lãi suất huy động tại các tổ chức tín dụng trên địa bàn, nhưng chưa phát hiện tổ chức tín dụng nào vi phạm trần lãi suất huy động. Thời gian tới, các cơ quan này sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ và xử lý nghiêm các sai phạm theo thẩm quyền hoặc trình Thống đốc NH Nhà nước xử lý.

Được biết, thời gian gần đây lãi suất cho vay VND có xu hướng giảm nhẹ. Chẳng hạn, NH Thương mại Cổ phần Ngoại thương điều chỉnh giảm 1 - 2%/năm lãi suất cho vay đối với tất cả các đối tượng; NH Thương mại Cổ phần Công thương điều chỉnh giảm 0,5%/năm lãi suất cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu và sản xuất - kinh doanh.

Hiện nay, lãi suất cho vay phổ biến đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu ở mức 14,5 - 16%/năm, thấp nhất 13,5%/năm; cho vay sản xuất - kinh doanh khác 16,5 - 20%/năm, thấp nhất 15%/năm, cho vay lĩnh vực phi sản xuất 22 - 25%/năm. Lãi suất cho vay USD phổ biến ở mức 6 - 7,5%/năm đối với ngắn hạn; 7,5 - 9%/năm đối với trung và dài hạn.

Thanh Uyên