Nộp thuế thu nhập cá nhân tại Chi cục thuế Hai Bà Trưng. Ảnh: X.Phú.

Lấy lương cơ bản làm thước đo

Theo tờ trình dự thảo sửa Luật thuế TNCN, Bộ Tài chính đề xuất lấy lương tối thiểu làm căn cứ để tính mức khởi điểm chịu thuế. Với phương án này, mức khởi điểm chịu thuế bằng 8 lần lương tối thiểu của khu vực sản xuất kinh doanh. Ưu điểm của cách tính này là sự linh hoạt, khi mức lương tối thiểu cho từng đối tượng (công chức, doanh nghiệp...) thay đổi thì mức khởi điểm chịu thuế cũng thay đổi.

Đơn cử, nếu với mức lương tối thiểu khu vực sản xuất trong nước (tính theo vùng) với mức thấp nhất là 830.000 đồng/tháng và cao nhất 1.350.000 đồng/tháng thì mức khởi điểm chịu thuế tương ứng là 6.640.000 đồng và 10.080.000 đồng. Cùng với phương án trên, Bộ Tài chính cũng tính toán tới việc sửa đổi mức giảm trừ gia cảnh bằng 3 lần lương tối thiểu.

Đồng thời, dự thảo cũng đề nghị bổ sung trong luật là tính thuế theo hộ gia đình, dựa trên cơ sở tính tổng thu nhập của cả gia đình. Tổng thu nhập của một hộ (bao gồm thu nhập từ tiền lương, tiền công, từ chuyển nhượng chứng khoán, cho thuê nhà…) sẽ được chia bình quân cho từng người trong mối quan hệ trực hệ.

Có thể hiểu: Mỗi người đi làm được tính một suất, hai người phụ thuộc tính thành một suất rồi lấy tổng thu nhập chia cho số suất trong gia đình. Nếu thu nhập trung bình của hộ gia đình đó nhỏ hơn mức khởi điểm chịu thuế thì sẽ không phải chịu thuế và ngược lại. Để thuận tiện, nếu hộ gia đình đó phải nộp thuế, có thể quy về một mối là vợ hoặc chồng sẽ chịu thuế và tiền thuế sẽ được khấu trừ tại nơi chi trả thu nhập…

Một quan chức Bộ Tài chính cũng nhắc đến phương án có thể giảm mức thuế suất từ 10% xuống 5% hoặc 2%. “Khi sửa luật thì phải nhìn ra nhiều vấn đề mang tính dự báo về môi trường kinh tế xã hội mà bản thân Bộ Tài chính rất coi trọng thực tiễn”.

Cần tăng chiết trừ gia cảnh

Bà Đỗ Thị Thìn, Tổng thư ký Hiệp hội tư vấn thuế (nguyên trưởng ban thuế TNCN Tổng cục thuế), một trong những người có đóng góp vào xây dựng Luật thuế TNCN nhận xét: “Nếu tính theo 8 lần lương tối thiểu hiện tại tương ứng hơn 6,5 triệu đồng thì so với mức đang tính thuế hiện tại (khởi điểm tính thuế là 4 triệu đồng/tháng).

Nếu người có gia đình được chiết trừ gia cảnh tối đa 1,6 triệu đồng/người tổng cộng 5,6 triệu đồng) thì chỉ còn hơn 900 ngàn đồng trong diện chịu thuế tương đương với 70 ngàn đồng/tháng. Như thế mức nộp rất thấp, khoảng vài chục ngàn đồng. “Vấn đề ở chỗ khi xây dựng Luật thuế này, chúng tôi đã lưu ý sẽ là mức thuế phổ biến toàn dân”.

Nếu sửa luật, bà Thìn nghiêng về hướng giảm mức thuế suất xuống hơn là nâng khởi điểm chịu thuế. Đồng thời, theo bà nên tăng mức chiết trừ gia cảnh cho người phụ thuộc, có thể tăng thêm khoảng xấp xỉ 1 triệu đồng/người.

Nhận xét về phương án sửa Luật dự kiến như trên của Bộ Tài chính, một chuyên gia về thuế khác, cho rằng cách tính theo hộ sẽ gây nhiều khó khăn cho người nộp thuế và cơ quan thuế, khi các thành viên trong một hộ sống ở các khu vực có mức khởi điểm chịu thuế khác nhau. Theo ông này, tốt nhất là nâng mức khởi điểm chịu thuế và xem xét bỏ mức thuế suất 35%.

Về lộ trình sửa Luật, Bộ Tài chính cho hay chưa thể khẳng định. “Bộ phải trình Chính phủ chấp thuận thống nhất về thời gian, rồi mới đưa ra Quốc hội. Năm 2011, Quốc hội đã có rất nhiều luật, có thể phải chờ đến 2012 mới sửa được Luật thuế TNCN”- Một quan chức Bộ Tài chính nói.