Trao đổi vàng miếng, từ lâu đã trở thành thói quen của người dân

Tại hội thảo tìm giải pháp huy động vàng trong dân tham gia thị trường do ngành Tài chính vừa tổ chức, các nhà kinh tế, xã hội học đều có chung lí giải: Việt Nam trải qua 2 cuộc chiến tranh lớn kéo dài hàng chục năm. Sau khi đất nước thống nhất, nhiều giai đoạn kinh tế gặp khủng hoảng, đồng tiền bị trượt giá nghiêm trọng. Để bảo đảm giá trị các tài sản đã được chuyển nhượng hoặc tích góp từ các thu nhập, người dân mua vàng tích trữ, lâu ngày thành thói quen.

Trong bối cảnh Việt Nam đang nợ nước ngoài số tiền lớn gấp khoảng 2 lần giá trị vàng tích trữ trong dân, nếu huy động được nguồn lực tài chính này vào sự phát triển kinh tế sẽ rất có lợi. Trong đó, phải có sự tham gia của ngành Ngân hàng (NH). Chúng ta có thể tham khảo cách làm của một số NH nước ngoài như sau: NH nhận gửi vàng đồng thời phát hành chứng chỉ vàng của người dân và người dân bán chứng chỉ vàng trên thị trường tài chính hoặc rút vàng vật chất ra khỏi NH. Đối với các doanh nghiệp (DN) kinh doanh vàng trang sức, NH cho họ vay vàng ròng. Số DN này có quyền bán lại vàng vật chất cho NH T.Ư.

Theo kết quả nghiên cứu của một số chuyên gia tiền tệ, nếu không có NH làm trung gian và đặc biệt là không có NH T.Ư tham gia với tư cách là người mua vàng cho quỹ dự trữ vàng chính thức thì việc huy động vàng trong dân sẽ không thể thực hiện được. Trường hợp này, cũng giống như việc NH T.Ư mua ngoại tệ dự trữ, qua đó bơm tiền vào nền kinh tế và tất nhiên các nghiệp vụ này đều được thực hiện thông qua NH thương mại (NHTM). Theo TS Lê Xuân Nghĩa, Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Tiền tệ Quốc gia, Việt Nam đang trong quá trình xây dựng nghị định về quản lý kinh doanh vàng nên tham khảo kinh nghiệm thành công của một số nước để có sự điều chỉnh hợp lý, như thế mới huy động được lượng vốn lớn từ vàng vào hệ thống NH.

Song thực tế, NH Nhà nước Việt Nam đang quan ngại việc huy động tiết kiệm bằng vàng có thể ảnh hưởng đến thanh khoản, chất lượng tài sản của các NHTM trong trường hợp giá vàng tăng. Đặc biệt, lãi suất vay vàng khá hấp dẫn (chỉ bằng 1/2 lãi suất vay VND) nhưng trong bối cảnh giá vàng luôn biến động, điều này dễ đưa lại rủi ro cho người vay. Rất có thể, các NHTM dễ chịu rủi ro khi huy động vàng, mở rộng huy động và cho vay vốn bằng vàng của các tổ chức tín dụng tiềm ẩn rủi ro đối với xã hội: Tăng tình trạng đôla hóa, tăng đầu cơ, nhất là dễ có thị trường ngầm về vàng với những diễn biến phức tạp.

Tuy nhiên, đại diện các hiệp hội kinh doanh vàng, các DN sản xuất chế tác vàng lại có quan điểm khác với NH Nhà nước. Họ cho đó là những rủi ro thông thường của thị trường. Điều này có thể khắc phục bằng các công cụ phái sinh như: Hoán đổi, kỳ hạn, quyền chọn. Một giải pháp được nhiều ý kiến đồng tình đó là: Cho phép các NHTM huy động vàng và có thể cho vay hoặc bán trên thị trường nội địa cho các nhà kinh doanh vàng trang sức hoặc cho NH Nhà nước. Cách làm này cũng làm giảm đáng kể lượng ngoại tệ mà các tổ chức, DN dùng để nhập khẩu vàng và tránh được áp lực của việc nhập khẩu vàng đối với tỷ giá hối đoái, gây áp lực giảm dự trữ ngoại tệ của NH Nhà nước.

Chia sẻ nỗi quan ngại của NH Nhà nước, TS Lê Xuân Nghĩa đề xuất: Trong khi NH Nhà nước lo ngại về rủi ro đối với thị trường NH thì có thể xem xét cho phép một số ít NH lớn có năng lực quản lý tốt thực hiện việc huy động vốn bằng vàng.

Với những giải pháp mà các chuyên gia kinh tế tiền tệ, các nhà quản lý và DN đưa ra, hy vọng thị trường vàng sẽ ngày càng được quản lý chặt chẽ, hiệu quả nhưng vẫn có thể huy động được nguồn vàng đang bị "om" trong dân dưới dạng kho báu bất dắc dĩ.

 Lộc Nga