Doanh nhân Trần Văn Vẻ sinh năm 1959, tại Hưng Yên, vùng đất văn hiến, địa linh nhân kiệt, quê hương của nhiều anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa được sử sách tôn vinh.

Những năm tháng tuổi thơ, anh được sống trong nếp nhà thanh bạch nhưng đầy ắp tiếng cười, bên người mẹ hiền tần tảo, vất vả sớm hôm, vì chồng, vì con. Tình yêu thương cùng tấm lòng nhân hậu của cha mẹ đã ngấm sâu vào máu thịt và trở thành lòng nhân ái trong anh. Ngày đó, đói nghèo cơ cực lắm! Chỉ có bữa rau, bữa cháo, bữa sắn, bữa khoai, nhưng cha mẹ vẫn tảo tần nuôi anh ăn học. Sự nghèo khổ, túng thiếu đã không làm mất đi ý chí, nghị lực của một người mang trong mình dòng máu hiếu học. Vì thế, những bảng vàng thành tích trong học tập của anh ngày càng nhiều thêm.

Thông minh, ham học, nhưng ngự trị trong anh là một ý chí, nghị lực, khát vọng được cống hiến tuổi trẻ và sức lực cho Tổ quốc. Bao nhiêu tâm tư, tình cảm của anh lúc bấy giờ cũng giống tâm trạng của những thanh niên một thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.
       
Năm 1977, xếp bút nghiên lại, anh tình nguyện lên đường bảo vệ Tổ quốc và trở thành anh bộ đội Cụ Hồ khi gia nhập Tiểu đoàn 14, Trung đoàn 538. Những năm tháng đóng quân trên nước bạn Lào đã tôi luyện chất thép trong anh, giúp anh trở thành một thanh niên đầy nghị lực, năng động.

Tháng 5/1981, anh xuất ngũ về quê nhà ở Vĩnh Khúc, Văn Giang, Hưng Yên. Sau những ngày, đêm miệt mài đèn sách, anh đã thi đỗ vào Trường Đại học Mỏ địa chất.

Sau khi tốt nghiệp, anh vào làm việc tại Nhà máy Tuyển than 2, Xí nghiệp Tuyển than Cửa Ông. Yêu nghề bao nhiêu, anh say mê học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ bấy nhiêu. Anh mạnh dạn áp dụng những tri thức đã học vào thực tiễn công việc. Trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, anh cũng không ngừng phấn đấu với niềm đam mê, sáng tạo trong công việc. Nhờ đó, từ một kỹ sư, anh được đề bạt làm Trưởng phòng Điều hành sản xuất rồi Phó Giám đốc và nay là Giám đốc Cty.

Sau 22 năm gắn bó với Cty Tuyển than Cửa Ông, Giám đốc Vẻ - người lính năm xưa, đã được vinh danh cùng 100 doanh nhân Việt Nam tiêu biểu năm 2010 khi nhận Cúp Thánh Gióng do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam bình chọn. Ngoài ra, anh Vẻ còn được tặng nhiều bằng khen của các bộ, ngành từ T.Ư đến địa phương và là Chiến sỹ Thi đua toàn quốc năm 2009.
Trong lãnh đạo, điều hành, tổ chức sản xuất của Cty, anh đã  phát huy được truyền thống anh hùng của đơn vị cùng sức mạnh đoàn kết, kỷ luật đồng tâm trong lao động. Dưới sự lãnh đạo của anh, Cty Tuyển than Cửa Ông liên tục lập thêm nhiều thành tích. Ba năm liền (2007, 2008, 2009) Cty được tôn vinh là 1 trong 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam. Năm 2008, được nhận giải thưởng Cúp vàng ISO, là doanh nghiệp duy nhất của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001: 2004 về công tác môi trường. Năm 2010, Cty vinh dự được tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất.

Là người lãnh đạo được đào tạo cơ bản và từng chứng kiến cái hay, cái dở của biểu đồ kinh tế Việt Nam từ thời hạch toán bao cấp đến thời kỳ mở cửa của cơ chế thị trường, anh không bao giờ quên cái gốc con người là vốn quý nhất. Coi trọng nhân tố con người để phát triển bền vững chính là một phương châm lãnh đạo của Giám đốc Trần Văn Vẻ. Anh cho biết: “Chúng tôi đặc biệt quan tâm, chăm lo và thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách đối với người lao động bằng các việc làm cụ thể như: Cải thiện đời sống cho cán bộ, công nhân (CBCN), giúp đỡ các gia đình gặp khó khăn; thực hiện chính sách ưu đãi thợ bậc cao, người có công, gia đình chính sách, tiếp nhận con CBCN đã có nghề vào làm việc thay bố mẹ về hưu trước tuổi. Đầu tư cơ sở hạ tầng, cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Cty cũng đã thực hiện tốt quy chế dân chủ từ cơ sở. Thường xuyên tổ chức các cuộc đối thoại giữa lãnh đạo Cty với công nhân, để cùng bàn bạc, thống nhất và giải quyết thoả đáng, kịp thời vướng mắc trong quá trình thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh. Chúng tôi còn tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng ở địa phương, làm tốt phong trào đền ơn đáp nghĩa và đóng góp ủng hộ các hoạt động xã hội từ thiện với số tiền hàng tỷ đồng mỗi năm”.

Từ những việc làm thiết thực đó, người đứng đầu Cty Tuyển than Cửa Ông đã khơi dậy niềm tự hào về truyền thống cách mạng trong mỗi CBCN, tạo không khí phấn khởi và thực sự dân chủ, không để xảy ra các vụ việc tiêu cực, các điểm nóng về đơn thư. Người lao động coi Cty như ngôi nhà lớn của mình, tích cực lao động sáng tạo, tự nguyện cống hiến, phát huy nội lực và tinh thần tự chủ, dám làm, dám chịu trong sản xuất, kinh doanh, hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần đưa Tuyển than Cửa Ông trở thành một trong những lá cờ đầu của ngành than cả trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội, văn hoá - thể thao.

“Chúng tôi luôn quan tâm, chú trọng đào tạo cán bộ chuyên môn, thợ bậc cao và CBCN có trình độ cao đẳng, đại học để có đội ngũ những người lao động đáp ứng yêu cầu phát triển sản xuất, kinh doanh trước mắt cũng như lâu dài. Hàng năm, Cty đều tuyển chọn kỹ sư giỏi thuộc các ngành nghề tuyển khoáng, cơ điện, tốt nghiệp các trường: Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Mỏ địa chất, Đại học Giao thông Vận tải… và có chính sách đãi ngộ xứng đáng. Chúng tôi không chỉ coi trọng những kỹ sư có bằng cấp mà còn rất trân trọng đối với những người thợ bậc cao”, anh Vẻ nhấn mạnh và dẫn chứng về trường hợp ông Đinh Hữu Thuận, một người cần cù, tâm huyết. “Với đôi “bàn tay vàng”, ông Thuận có thể chỉ đạo và hướng dẫn cả một đội ngũ kỹ sư trong công việc. Ấy vậy nhưng, khi được phỏng vấn, lại lúng túng… không biết nói gì. Cty rất cần và thật sự trân trọng những người thợ như ông Thuận", anh Vẻ tự hào.
           
Để hoàn thành trách nhiệm của một Giám đốc trong thời kỳ mở cửa, hội nhập, anh Vẻ cùng lãnh đạo Cty Tuyển than Cửa Ông chủ động đề xuất và tổ chức thực hiện đổi mới từng bước. Bắt đầu từ đổi mới công tác quản lý, chỉ huy điều hành đến việc mạnh dạn giao chi phí khoán - quản cho các đơn vị trong toàn Cty; đổi mới thiết bị công nghệ, áp dụng có hiệu quả nhiều tiến bộ kỹ thuật và đầu tư có trọng điểm thiết bị mới, cải tạo công nghệ đưa năng suất thiết bị tăng dần và ổn định từ 1,3 - 2,5 lần so với trước đây trong khi vẫn bảo đảm an toàn cho người vận hành.

Nhiều CBCN Cty không ngần ngại khẳng định, ngoài là người chèo lái vững vàng, đủ năng lực, trí tuệ để đứng mũi chịu sào, anh Vẻ còn là một Giám đốc có nghị lực và bản lĩnh đáng nể. Còn nhớ, ngày 6/8/2008, một cơn lốc xoáy với cường độ lớn bất ngờ xuất hiện tại Cảng Cửa Ông làm đổ và hư hỏng nặng cả 3 máy rót than, ảnh hưởng trực tiếp tới việc tiêu thụ của Cty và đầu ra của các đơn vị sản xuất than vùng Cẩm Phả. Nếu nhập 3 máy mới phải mất gần 400 tỷ đồng, trên cương vị là người đứng đầu Cty, anh Vẻ đã mạnh bạo cùng CBCN Cty phát huy nội lực, lao động sáng tạo, chế tạo 1 băng rót than năng suất 800 tấn/giờ (tương đương công suất 1 máy rót HITACHI. Đây là phương án tiết kiệm nhất, nhưng cũng mạo hiểm và đầy khó khăn. Tuy nhiên, với bản lĩnh, ý chí của một người lính doanh nhân, anh đã tập trung chỉ đạo, xây dựng các phương án sản xuất khoa học, kịp thời khắc phục sự cố và phối hợp cùng đơn vị bạn phục hồi đưa vào hoạt động 2 máy rót than SL1, SL2. Bên cạnh đó, cùng với Cty Cổ phần Chế tạo máy TKV tiến hành khôi phục máy rót SL3. Tổng giá trị công trình 42,6 tỷ đồng, tiết kiệm so với phương án chuyên gia đưa ra gần 80 tỷ đồng.

Tuyển than Cửa Ông hôm nay đã thật sự cùng cả nước hội nhập và không ngừng phát triển. Cty hiện có 1 câu lạc bộ, thư viện trên 10.000 đầu sách; nhà văn hoá 500 chỗ ngồi với đầy đủ trang thiết bị âm thanh, ánh sáng; 1 sân vận động đạt tiêu chuẩn tổ chức thi đấu cấp quốc gia và quốc tế; 1 nhà thi đấu với trang bị hiện đại; 1 trạm tiếp phát sóng truyền hình T.Ư và tỉnh Quảng Ninh, 1 đài truyền thanh nội bộ phát sóng FM tiếp sóng Đài Tiếng nói Việt Nam và chương trình thông tin nội bộ ngày 2 buổi. Đồng thời, Cty còn đầu tư trên 30 tỷ đồng để xây dựng và tôn tạo, tu bổ các cụm di tích văn hóa lịch sử đã được Nhà nước xếp hạng như: Tượng đài Liệt sĩ Ngô Huy Tăng; cầu trục số 1; tượng đài Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng.
            
Ông Lê Văn Nhẫn, Chủ tịch Công đoàn Cty tự hào kể về Giám đốc của mình: “Anh Trần Văn Vẻ đã lãnh đạo, chỉ đạo Cty phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương thực hiện tốt các chương trình xã hội, bảo vệ môi trường, trật tự an toàn giao thông, phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội; ủng hộ quỹ mái ấm công đoàn, ủng hộ xây nhà tình nghĩa, quỹ bảo trợ tài năng trẻ Quảng Ninh, quỹ đền ơn đáp nghĩa với số tiền hàng tỷ đồng mỗi năm. Các hoạt động trên đã góp phần nâng cao đời sống, là động lực mạnh mẽ động viên CBCN hăng hái thi đua sản xuất, yên tâm công tác và gắn bó với Cty. Những hoạt động chăm lo đời sống vật chất tinh thần cho CBCN là cố gắng rất lớn của lãnh đạo Cty, trong đó có vai trò đặc biệt quan trọng, tích cực của Giám đốc Trần Văn Vẻ”.

Cũng theo ông Lê Văn Nhẫn, từ một nhà máy sàng than với cơ sở vật chất nghèo nàn, đến nay Cty đã có hệ thống dây chuyền công nghệ hiện đại, cùng các tài sản khác có tổng giá trị trên 2.000 tỷ đồng. Hàng năm, Cty sản xuất và tiêu thụ trên 12 triệu tấn than, chiếm hơn 40% sản lượng than xuất khẩu chất lượng cao của Toàn Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. “Giám đốc Trần Văn Vẻ đã lãnh đạo Cty vượt qua những thăng trầm của sản xuất kinh doanh đến bến bờ vinh quang, bởi anh biết tôn trọng quá khứ và đánh giá cao đóng góp của các thế hệ đi trước; đồng thời, biết tổng kết kinh nghiệm và phát huy những kết quả đã đạt được trong sản xuất, kinh doanh. Với anh, “chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài”” Chủ tịch Công đoàn Cty Tuyển than Cửa Ông khẳng định.
         
Có thể nói, Giám đốc Vẻ thật sự là một vị “thuyền trưởng” đích thực, chèo lái con thuyền Tuyển than Cửa Ông đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Sống giản dị, nhiệt thành, đam mê, quyết liệt không quản ngày đêm vì công việc; vui vẻ, cởi mở, khiêm nhường, biết quan tâm đến mọi người là những đức tính đã và đang tạo nên chân dung tâm và tài của người lính doanh nhân thời bình Trần Văn Vẻ.

       Tố Hoa