Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 587/QĐ-TTCP ngày 25/6/2025, công bố các thủ tục hành chính được sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại và tố cáo tại cấp xã.

Theo đó, quyết định tập trung vào việc sửa đổi và bổ sung hai nhóm thủ tục hành chính chính, nhằm chuẩn hóa quy trình giải quyết khiếu nại và tố cáo tại cấp xã, nơi tiếp xúc trực tiếp với người dân.

Khiếu nại lần đầu: Cần gì và xử lý ra sao?

Theo quy định của Luật Khiếu nại 2011 và các văn bản hướng dẫn,

Khi người dân không đồng ý với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cán bộ xã, họ có quyền gửi khiếu nại lần đầu đến Chủ tịch UBND cấp xã – người có thẩm quyền giải quyết.

Trình tự giải quyết bao gồm 4 bước chính:

Bước 1: Thụ lý khiếu nại
Chủ tịch UBND xã sẽ nghiên cứu nội dung trong vòng 10 ngày làm việc để quyết định có thụ lý hay không. Việc thụ lý chỉ diễn ra nếu nội dung khiếu nại thuộc thẩm quyền và không vi phạm các điều kiện loại trừ tại Điều 11 Luật Khiếu nại (ví dụ: đã hết thời hiệu, không liên quan đến quyền lợi của người khiếu nại, đã được tòa án xét xử...). Nếu đủ điều kiện, quyết định thụ lý hoặc không thụ lý phải được thông báo bằng văn bản đến người khiếu nại và các bên liên quan.

Bước 2: Xác minh nội dung khiếu nại
Người giải quyết sẽ giao nhiệm vụ xác minh cụ thể bằng văn bản, trong đó nêu rõ người xác minh, nội dung xác minh, thời gian và quyền hạn. Quá trình xác minh bao gồm làm việc với các bên, lập biên bản, thu thập tài liệu và có thể trưng cầu giám định chuyên môn nếu cần. Báo cáo xác minh phải đánh giá nội dung đúng – sai, đề xuất giữ nguyên hoặc sửa đổi quyết định bị khiếu nại.

Bước 3: Tổ chức đối thoại
Để bảo đảm tính khách quan, nếu có mâu thuẫn giữa yêu cầu khiếu nại và kết quả xác minh, Chủ tịch UBND xã tổ chức đối thoại giữa người khiếu nại, người bị khiếu nại và các bên liên quan. Đây là cơ hội để làm rõ vụ việc và tìm ra hướng xử lý phù hợp.

Bước 4: Ra quyết định giải quyết khiếu nại
Trong vòng 30 ngày kể từ ngày thụ lý (có thể gia hạn thêm 30–60 ngày tùy tính chất vụ việc), UBND xã phải ra quyết định giải quyết khiếu nại. Quyết định này nêu rõ kết luận (đúng, sai hoặc đúng một phần), biện pháp xử lý và được gửi đến tất cả các bên có liên quan.

Hồ sơ cần thiết: Một đơn khiếu nại có chữ ký hợp lệ kèm theo tài liệu liên quan. Người dân có thể nộp trực tiếp hoặc gửi qua bưu điện.

Tố cáo tại cấp xã: Cần xác minh kỹ, kết luận chặt

Bên cạnh khiếu nại, công dân có quyền tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ xã hoặc tổ chức tại địa bàn. Thủ tục giải quyết tố cáo tại cấp xã được thực hiện theo Luật Tố cáo 2018 với các bước như sau:

Bước 1: Thụ lý tố cáo
Chủ tịch UBND xã sẽ xác minh sơ bộ để đánh giá điều kiện thụ lý, bao gồm: danh tính người tố cáo, hình thức tố cáo hợp lệ (đơn có ký tên hoặc tố cáo trực tiếp được ghi chép lại và ký xác nhận), nội dung tố cáo rõ ràng và thuộc thẩm quyền. Nếu vụ việc phát sinh từ khiếu nại đã giải quyết, chỉ thụ lý nếu người tố cáo có bằng chứng chứng minh người giải quyết khiếu nại trước đó có vi phạm pháp luật.

Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi ra quyết định thụ lý, Chủ tịch UBND xã phải thông báo bằng văn bản đến người tố cáo và thông báo nội dung tố cáo cho người bị tố cáo.

Bước 2: Xác minh nội dung tố cáo
Người được giao xác minh thực hiện các biện pháp cần thiết, tạo điều kiện cho người bị tố cáo cung cấp giải trình và chứng cứ. Mọi thông tin, biên bản làm việc phải được lập thành văn bản và lưu trong hồ sơ. Sau khi hoàn tất, báo cáo xác minh sẽ được gửi đến Chủ tịch UBND xã.

Bước 3: Ban hành kết luận nội dung tố cáo
Căn cứ vào kết quả xác minh, Chủ tịch UBND xã đưa ra kết luận rõ ràng: tố cáo đúng, đúng một phần, hay sai sự thật. Nếu đúng, xác định rõ trách nhiệm và áp dụng các biện pháp xử lý theo thẩm quyền, thậm chí kiến nghị sửa đổi chính sách hoặc đề xuất cơ quan cấp trên xử lý. Nếu tố cáo sai sự thật, có thể xem xét xử lý người tố cáo theo quy định.

Bước 4: Xử lý kết luận tố cáo
Trong vòng 07 ngày làm việc, Chủ tịch UBND xã phải khôi phục quyền lợi cho người bị xâm phạm (nếu có), xử lý cán bộ vi phạm hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý. Nếu phát hiện dấu hiệu hình sự, phải chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra. Công tác theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận cũng là trách nhiệm của UBND xã và cơ quan chuyên môn.

Hồ sơ tố cáo hợp lệ gồm đơn tố cáo hoặc văn bản ghi nội dung tố cáo, cùng các tài liệu liên quan. Việc gửi đơn có thể thực hiện trực tiếp hoặc qua bưu điện.

Bảo đảm quyền lợi, tăng cường minh bạch từ cơ sở

Việc ban hành Quyết định số 58/QĐ-TTCP mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

· Đơn giản hóa quy trình: Các bước thụ lý, xác minh, và giải quyết được chuẩn hóa, giúp giảm thiểu thời gian và công sức của cả người dân và cơ quan chức năng.

· Tăng cường minh bạch: Quy trình đối thoại, biên bản hóa, và thông báo kết quả đảm bảo mọi bước giải quyết đều rõ ràng, công khai.

· Bảo vệ quyền lợi công dân: Quyết định nhấn mạnh việc phục hồi quyền lợi hợp pháp bị xâm phạm, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi tố cáo sai sự thật.

· Nâng cao trách nhiệm của chính quyền cấp xã: Quyết định yêu cầu Chủ tịch UBND cấp xã và các cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm trực tiếp, đồng thời theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận.

HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN

Công dân có thể nộp đơn khiếu nại, tố cáo trực tiếp tại Ủy ban Nhân dân cấp xã hoặc qua đường bưu điện. Hồ sơ cần bao gồm đơn khiếu nại/tố cáo và các tài liệu liên quan, chỉ yêu cầu một bộ duy nhất để đơn giản hóa thủ tục. Các mẫu văn bản hành chính được công bố kèm theo quyết định sẽ hỗ trợ người dân soạn thảo đúng quy định.