Từ đó đến nay, gia đình tôi thực hiện nghiêm chủ trương của UBND xã, nộp tiền “xử lý đất dôi dư” do lấn chiếm để làm căn cứ cấp giấy chứng nhận (GCN). Năm 1998, xử lý lần thứ nhất: Nộp 2.000.000 đồng; năm 2003, xử lý lần thứ hai: Nộp 24.360.000 đồng. Năm 2010, xử lý theo cách gọi mới của UBND xã là “đất tồn tại cũ”: Gia đình tôi phải nộp 100.000.000 đồng.

Tiếp đó, hàng năm tôi tiếp tục đóng thuế, sử dụng đất và cải tạo từ ao thành đất vườn và sân ở, nhưng đến nay, hộ chúng tôi vẫn chưa được GCN quyền sử dụng đất (QSDĐ).

Đầu tháng 7/2015, UBND xã ra văn bản và trước đó gọi tôi tới trụ sở UBND, yêu cầu gia đình phải thu dọn toàn bộ vật liệu, cây cối ra khỏi phần đất mà chính quyền nói là “của tập thể”, trả lại 205m² đất; nếu không, sẽ bị cưỡng chế, đập tường bao và chặt cây cối đang trồng để UBND xã chia cấp cho các hộ khác.

Đề nghị tòa soạn giải đáp pháp luật.

1. Không có quy định nào của pháp luật cho phép UBND cấp xã thu tiền “xử lý đất lấn chiếm dôi dư” hay “đất tồn tại cũ” làm căn cứ cấp GCNQSDĐ đối với trường hợp đất đã được sử dụng từ trước ngày 15/10/1993. Vì vậy, có thể khẳng định: UBND xã D. đã hành xử trái pháp luật!

Đối với hành vi lấn chiếm “đất công” ở vào thời điểm trước ngày 15/10/1993 cho dù có xảy ra thật, pháp luật đất đai cũng không hề có quy định nào buộc người sử dụng phải nộp những khoản tiền này thì mới được cấp GCNQSDĐ. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường: “Việc sử dụng thuật ngữ “đất công” để áp dụng pháp luật là không đúng” (trích “Hỏi - Đáp pháp luật về TNMT” do NXB Bản đồ xuất bản). Theo sách này giải thích: “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Vì vậy, không có sở hữu tư nhân về đất đai nên không có khái niệm “đất tư”, mà đất đai ở nước ta thuộc sở hữu toàn dân nên cũng có thể gọi toàn bộ vốn đất đai quốc gia dù đã giao, đã cho thuê hay chưa được giao, cho thuê… đều là đất công”.

Theo đó, hộ gia đình ông Nguyễn Gia T. sử dụng 312m² đất ở và 1.288m² đất ao liền kề từ năm 1983 đến nay thuộc trường hợp SDĐ từ trước ngày 15/10/1993, được cấp GCNQSDĐ (kể cả đối với phần xã gọi là “đất công”) theo quy định tại Khoản 4 Điều 50 Luật Đất đai 2003 mà không phải nộp các khoản “xử lý đất lấn chiếm dôi dư” hay “đất tồn tại cũ” như cách làm của xã.

2. Không có bất kỳ một quy định nào của pháp luật cho phép UBND cấp xã “thu lại một phần đất”. (Xin nhấn mạnh: Bất kể là loại đất gì theo “cách hiểu” của chính quyền) nằm trong tổng diện tích đất đang được người dân sử dụng liên tục, ổn định từ trước ngày 15/10/1993, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước và không có tranh chấp để “chia cấp” cho người khác, bởi những việc này (nếu không trái pháp luật) thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện.

3. Xã thu các khoản “xử lý đất dôi dư”, “đất tồn tại cũ” đều sai luật; sai nghiêm trọng nhất là việc năm 2010 thu 100.000.000 đồng từ hộ gia đình ông T, tùy tiện gọi là “nộp tiền xử lý đất tồn tại cũ”. Căn cứ quy định tại Điều 14 Nghị định 84/2007/NĐ-CP (có hiệu lực thời điểm năm 2010), việc cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình ông T. thuộc thuộc trường hợp “đất do hộ gia đình, cá nhân sử dụng từ trước ngày 15/10/1993 mà không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Khoản 1 Điều 50 Luật Đất đai”. Quy định tại Điều 14 Nghị định 84/2007/NĐ-CP và các quy định khác của pháp luật đều không buộc phải “nộp tiền xử lý đất tồn tại cũ” thì mới được Nhà nước công nhận QSDĐ.

Căn cứ Luật Đất đai 2013, gia đình ông T. được cấp GCNQSDĐ theo quy định tại Khoản 1 Điều 20 Nghị định 43/2014/NĐ-CP. Luật mới cũng không quy định phải “nộp tiền xử lý đất tồn tại cũ” thì mới được cấp GCNQSDĐ.

4. Tại Khoản 1 Điều 68, Luật Ngân sách Nhà nước quy định: Trong quá trình lập, phê duyệt, thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách: “Những khoản thu không đúng quy định của pháp luật phải được hoàn trả tổ chức, cá nhân đã nộp”.

Luật gia, nhà báo Nguyễn Chấn