Quốc hội thảo luận trực tuyến Dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi). Ảnh: Đ.X

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 2, Quốc hội thảo luận trực tuyến Dự án Luật Thi đua, khen thưởng (sửa đổi) ngày 28/10.

Kích hoạt cơ chế phòng vệ trước thói quen hữu danh

Từ điểm cầu Bình Dương, đại biểu Phạm Trọng Nhân đánh giá, trong lĩnh vực thi đua khen thưởng vẫn “nặng” thủ tục hồ sơ đề nghị, trong đó điều kiện phải có báo cáo thành tích.

Theo ông, để tôn vinh mà lại phải viết báo cáo thành tích thì mục tiêu cuối cùng không phải là để được ghi nhận và tôn vinh.

“Báo cáo này nhằm mục đích gì?”, ông Nhân cho rằng, nếu duy trì báo cáo thành tích thì phải giải đáp thỏa đáng trường hợp nhiều cán bộ cấp cao bị xử lý kỷ luật chắc chắn trong thời gian công tác đã nhận không ít danh hiệu thi đua, khen thưởng.

“Mới đây nhất, dư luận dậy sóng khi truyền thông liệt kê các sai phạm của một giám đốc sở mà trên con đường quan lộ của mình có không ít các danh hiệu thi đua, khen thưởng thì công tác thẩm định thông qua các báo cáo thành tích với các trường hợp trên có hiệu lực, ý nghĩa ra sao”, đại biểu đoàn Bình Dương nêu vấn đề.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân phát biểu từ điểm cầu Bình Dương. Ảnh: Đ.X

Từ đó, ông Nhân cho rằng, chỉ khi nào Nhà nước với đầy đủ công cụ quản lý được giao, thực hiện việc tôn vinh mà không yêu cầu “viết báo cáo thành tích” thì khi đó mới bảo đảm ý nghĩa biểu dương. Nhất là, trong bối cảnh những quy định về trung tâm cơ sở dữ liệu bắt đầu được thể chế thì chỉ cần một cái "click chuột" đã có thể cung cấp đầy đủ dữ liệu cá nhân được xác thực, trong đó có khen thưởng, kỷ luật…

“Quá trình công tác cũng được số hóa thì làm sao có kẽ hở để luồn lách, thăng tiến”, đại biểu đoàn Bình Dương nhấn mạnh. Theo ông, khi đã xây dựng cơ sở dữ liệu đầy đủ thì trách nhiệm của công tác thẩm định cũng trở nên khoa học hơn.

“Dự luật này cùng với cơ sở dữ liệu phải kích hoạt cho được cơ chế phòng vệ trước thói quen hữu danh và lan tỏa khí chất “hữu xạ tự nhiên hương” hà tất phải tô vẽ”, đại biểu Nhân nhìn nhận, thi đua với chính mình mới là quan trọng nhất, vì đó cũng là quá trình tự soi rọi lại bản thân về trách nhiệm đối với công việc, tình cảm đối với cộng đồng xã hội.

Khen thưởng phải theo công trạng

Khẳng định vai trò, động lực và những hiệu quả to lớn của thi đua, khen thưởng, theo đại biểu Phạm Hùng Thắng (đoàn Hà Nam), vấn đề quan trọng là phải khắc phục tính hình thức và chạy theo thành tích.

“Khen thưởng phải theo công trạng, phải dựa trên công trạng của cá nhân, tập thể đạt được. Có như vậy, mới thực sự động viên đối tượng được khen thưởng và khích lệ cộng đồng xã hội học tập, phát huy, hướng tới”, ông Thắng nêu ý kiến.

Đại biểu đoàn Hà Nam đề nghị quy định rõ hơn về nguyên tắc, trách nhiệm, xử lý vi phạm của cơ quan, đơn vị, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu trong triển khai thực hiện các phong trào thi đua, khen thưởng, đề nghị và quyết định khen thưởng.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận). Ảnh: ĐX

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) cho hay, qua đánh giá hằng năm, gần như 100% các cấp, các ngành cán bộ, công chức, viên chức điều hoàn thành tốt nhiệm vụ, một số ít hoàn thành nhiệm vụ, thậm chí không có người không hoàn thành nhiệm vụ.

“Cuối năm ai cũng được lao động tiên tiến, ai cũng được giấy khen. Nhưng thực tế có rất nhiều trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ”, ông Thông nói và cho rằng nên bỏ danh hiệu lao động tiên tiến chỉ để lao động xuất sắc hoặc siết chặt các tiêu chí thi đua để đổi mới công tác này đúng thực chất, có ý nghĩa động viên đúng đối tượng hơn.

Đại biểu K’Nhiễu (Lâm Đồng) lưu ý, thời gian qua đã xảy ra tình trạng cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nhường danh hiệu khen thưởng cho cá nhân trước đã được khen thưởng để đề nghị danh hiệu thi đua khen thưởng cao hơn trong khi thành tích lại không thuyết phục.

“Một trong những bất cập hiện nay là thi đua trở nên cào bằng, thậm chí nhường nhau để phân bổ danh hiệu nhằm hưởng quyền lợi”, ông K’Nhiễu nói và nhấn mạnh khen thưởng phải tương ứng với thành tích, công trạng.

Khắc phục tình trạng “cộng dồn, tích lũy thành tích”

Để khắc phục tình trạng hình thức, không thực chất trong thi đua khen thưởng, theo ông K’Nhiễu, luật cần minh định rõ các chính sách phù hợp với hình thức khen thưởng.

Đại biểu đoàn Lâm Đồng nêu cụ thể, với nhóm khen thưởng dựa vào kết quả, hiệu quả công việc thì cần tiếp cận theo hướng lấy kết quả của hội đồng thi đua làm thước đo chính để đánh giá, xây dựng tiêu chuẩn thi đua, hình thức khen thưởng thay vì các tiêu chí như có sáng kiến, đề tài khoa học, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ… Còn nhóm khen thưởng mang tính chất chính trị, động viên nhiều hơn thì là dựa vào hiệu quả, kết quả cống hiến niên hạn hay đối ngoại.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Đ.X

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, sửa Luật Thi đua khen thưởng lần này, cơ quan soạn thảo hết sức chú trọng để đảm bảo diện bao phủ rộng nhất thành tích đến đâu thì khen thưởng đến đó, khắc phục tình trạng khen thưởng nặng về cộng dồn thành tích, tích lũy thành tích, không công bằng.

“Chúng tôi đã nhấn mạnh rất rõ là thành tích đến đâu thì khen thưởng đến đó; bảo đảm thống nhất giữa hình thức, đối tượng khen thưởng, công trạng, thành tích và chú trọng khen thưởng cho khu vực ngoài Nhà nước, cho người trực tiếp lao động, sản xuất, học tập, công tác chiến đấu”, bà Trà nói.

Nữ Tư lệnh ngành Nội vụ cho hay, tỷ trọng tiêu chuẩn khen thưởng được thiết kế trong dự thảo theo phương châm “thành tích đến đâu khen thưởng đến đó” chiếm khoảng 3/4 trong các hình thức khen thưởng. Tới đây, ban soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung để làm sao đảm bảo quán triệt được đầy đủ nguyên tắc này một cách rõ hơn.

Theo chương trình, Dự án Luật Thi đua, khen thưởng sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 3 vào tháng  6/2022.