Bảo đảm tốt hơn quyền tiếp cận trợ giúp pháp lý của người dân

Trình bày dự thảo tờ trình, bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL (Bộ Tư pháp) cho biết, việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TGPL nhằm khắc phục một số hạn chế, bất cập của Luật TGPL năm 2017 bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm bảo đảm tốt hơn quyền tiếp cận TGPL của người dân, phù hợp với tình hình và điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước; nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả của công tác TGPL; đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, cải cách hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay.   

Đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL trình bày dự thảo tờ trình. Ảnh: Minh Nguyệt

Theo bà Vũ Thị Hường, cùng với việc sửa đổi, hoàn thiện, lược bỏ một số nội dung, dự thảo Luật bổ sung các nội dung về: Diện người được TGPL; người thực hiện TGPL; từ chối thụ lý yêu cầu TGPL; phạm vi thực hiện TGPL; trách nhiệm quản lý Nhà nước của Chính phủ đối với công tác TGPL; trách nhiệm quản lý Nhà nước của Bộ Tư pháp, bộ, ngành và UBND các cấp; điều khoản chuyển tiếp và một số nội dung khác.

Trong đó, bổ sung diện “người nước ngoài được TGPL theo quy định tại điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên”; bổ sung quy định cộng tác viên TGPL được thực hiện vụ việc TGPL tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng theo quy định của pháp luật; bổ sung trường hợp cấp lại thẻ do bị thu hồi khi chuyển công tác đến Trung tâm TGPL Nhà nước ở địa phương khác; bổ sung các trường hợp bị thu hồi thẻ cộng tác viên TGPL; bổ sung trường hợp trong trường hợp “Yêu cầu TGPL đã được giải quyết và không phát sinh tình tiết mới”…

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì Hội đồng thẩm định. Ảnh: Minh Nguyệt

Nhiều ý kiến tâm huyết, xác đáng

Phát biểu tại cuộc họp, ông Cù Thu Anh, Cục trưởng Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường Nhà nước (Bộ Tư pháp) nhất trí bổ sung đối tượng thụ hưởng là thân nhân liệt sĩ nhưng đề nghị bỏ điều kiện “có khó khăn về tài chính”. Tán thành nội dung về chuyển đổi số, ông Cù Thu Anh đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ để tránh hiểu nhầm ứng dụng khoa học công nghệ chỉ phục vụ mục đích đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Ông Cù Thu Anh, Cục trưởng Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường Nhà nước (Bộ Tư pháp). Ảnh: Minh Nguyệt

Cơ bản nhất trí với hồ sơ dự án Luật, đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Công an đề nghị cân nhắc bổ sung điều kiện, tiêu chí thành lập chi nhánh TGPT; cân nhắc việc bổ sung cộng tác viên TGPL tham gia tố tụng vì sẽ liên quan đến việc sửa đổi các luật, văn bản quy định có liên quan để đảm bảo tính pháp lý của cộng tác viên pháp lý.

Bà Lưu Thị Hồng Mơ, đại diện Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, đầy đủ, xác định rõ sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết của Đảng cũng như các luật khác. Bà đề nghị nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 7 liên quan đến người nước ngoài, cần giao Chính phủ hướng dẫn để bảo đảm thống nhất vì quá trình thực hiện liên quan đến quy trình thủ tục, chi phí phiên dịch…

Đồng tình với quan điểm của đại diện Bộ Công an về vệc thành lập chi nhánh TGPL, theo bà Lưu Thị Hồng Mơ, cần có hướng dẫn, đánh giá tiêu chí cụ thể thành lập chi nhánh để tập trung nguồn lực, tránh dàn trải.

Đại diện Cục Bổ trợ tư pháp đề nghị trong tờ trình bổ sung về số liệu thông tin, minh họa rõ nhằm đảm bảo tính thuyết phục về việc mở rộng đối tượng TGPL, bổ sung những chính sách lớn.

Đại diện Cục Bổ trợ tư pháp phát biểu. Ảnh: Minh Nguyệt

Mặt khác, đề nghị một số nội dung sửa đổi, bổ sung cần giao cho Chính phủ quy định, như thành lập chi nhánh TGPL; rà soát thêm về việc cấp thẻ TGPL; đánh giá thêm tác động về tiêu chuẩn, về cộng tác viên TGPL; đưa quy định cốt lõi của Điều 43, 44 trong Luật hiện hành vào Điều 42 dự thảo Luật.

Đại diện Vụ Pháp luật quốc tế (Bộ Tư pháp) đặt vấn đề người nước ngoài ở Việt Nam được TGPL như thế nào? Và đề nghị cân nhắc kỹ quy định tại khoản 1, Điều 1 dự thảo Luật về “người nước ngoài theo quy định tại điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên”.

Đại diện Vụ Pháp luật quốc tế (ảnh đứng). Ảnh: Minh Nguyệt

Ông Trần Hữu Nam, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Hưng Yên nhất trí cao với hồ sơ dự án Luật. Ông nhấn mạnh quy định cộng tác viên TGPL tham gia ở 3 hình thức là hoàn toàn phù hợp với điều kiện ở cơ sở, mở ra cho tỉnh làm công tác bổ trợ tư pháp và TGPL một cách bài bản. Đặc biệt, ông Nam cho rằng việc thành lập chi nhánh TGPL là rất cần thiết vì đối tượng cần TGPL ở địa phương rất đông.

Ông Trần Hữu Nam, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Hưng Yên (ảnh đứng). Ảnh: Minh Nguyệt

Bà Phạm Thúy Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo chuẩn bị hồ sơ rất đầy đủ. Bà đề nghị tờ trình cần làm rõ, đánh giá những điều khoản của Luật hiện hành thực hiện hiệu quả, những điều nào chưa thực hiện hiệu quả cần sửa đổi hay điều khoản nào chưa thực hiện được; thống kê cụ thể số lượng đối tượng người được hưởng TGPL cũng như người thực hiện TGPL tăng bao nhiêu.

Bà Phạm Thúy Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ. Ảnh: Minh Nguyệt

Thống nhất về phạm vi sửa đổi, bà Phạm Thúy Hạnh đề nghị rà soát một số nội dung liên quan đến các luật liên quan như Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự; cần có chính sách nâng cao chất lượng, trình độ trợ giúp viên pháp lý tương đương luật sư, giao Chính phủ quy định chi tiết nhằm tọa thuận lợi cho quá trình triển khai thực hiện.

Hồ sơ đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi tiếp thu ý kiến của Hội đồng thẩm định

Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu đề nghị cơ quan chủ trì nghiên cứu kỹ lưỡng tiếp thu ý kiến hợp lý của Hội đồng thẩm định. Trong đó lưu ý cân nhắc quy định bổ sung điều kiện, tiêu chuẩn, tiêu chí thành lập chi nhánh TGPL, làm cơ sở cho Chính phủ quy định chi tiết, tránh để tình trạng thành lập tràn lan hoặc không thành lập.

Về điều kiện cấp thẻ trợ giúp viên pháp lý cần chỉnh lý cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Đặc biệt, rà soát kỹ diện, đối tượng được TGPL, đảm bảo vừa không bỏ sót, đồng thời cũng đảm bảo tính khả thi, trong đó lưu ý đến người bị kết án oan sai.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu phát biểu kết luận cuộc họp. Ảnh: Minh Nguyệt

Liên quan đến kinh doanh thương mại, Hội đồng thẩm định nhất trí với ý kiến giải trình của cơ quan chủ trì là không nên đưa vào dự thảo Luật vì nội dung này Chính phủ đã có một chương trình về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.

“Ngoài ra, cần lưu ý đến đối tượng là người nước ngoài, người khuyết tật. Đặc biệt lưu ý rà soát các trường hợp để có quy định chuyển tiếp phù hợp”, Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nêu rõ: Hội đồng thẩm định đánh giá cao hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TGPL; hồ sơ đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi tiếp thu các ý kiến thẩm định của hội đồng, của Bộ Tư pháp.

“Đối với Thư ký Hội đồng - Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật - khẩn trương có báo cáo thẩm định gửi cơ quan chủ trì; đề nghị cơ quan chủ trì chủ động chuẩn bị hồ sơ, chuẩn bị báo cáo tiếp thu giải trình ý kiến thẩm định, sớm có hồ sơ gửi Chính phủ”, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nhấn mạnh.