Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại tổ làm rõ về điều hành giá điện. Ảnh: HG

Sáng ngày 22/5, Quốc hội (QH) thảo luận tại tổ các báo cáo về thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách  Nhà nước năm 2018; những tháng đầu năm 2019. Một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của đại biểu (ĐB) là việc tăng giá điện.

Kiểm toán cần vào cuộc để dân yên tâm

Theo ĐB Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An), dù Bộ Công thương đã có giải trình về cơ chế tính giá điện nhưng cần làm rõ hơn để người dân yên tâm.

“Cử tri không biết cách tính giá nhưng biết tăng giá sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống. So sánh với giá cả khác thì việc tăng giá mặt hàng này không hợp với cử tri”, ông Nguyễn Hữu Cầu nói và đề nghị Kiểm toán Nhà nước vào cuộc kiểm toán lại giá điện xem có đúng như đề xuất của các cơ quan hay không.

Ông Cầu nhấn mạnh, người dân nói tăng giá dù có ảnh hưởng thu nhập, cuộc sống nhưng quan trọng nhất là lòng tin và sự minh bạch trong điều hành giá cả.

“Kiểm toán nên vào cuộc cho cử tri yên tâm”, ĐB đoàn Nghệ An phát biểu.

Bày tỏ quan điểm đồng tình, ĐB Lê Thu Hà, Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội nêu quan điểm, “có lẽ nên để Kiểm toán Nhà nước vào kiểm toán cách tính toán đầu vào giá điện cũng như kinh doanh điện”.

Dẫn lại báo cáo của Bộ Công thương lý giải cách tính lũy tiến 6 bậc có tham khảo của một số quốc gia như Mỹ, Hàn Quốc, song theo bà Lê Thu Hà, ở các nước này họ có nhiều chính sách đi kèm như ở Mỹ có nhiều cơ quan cung cấp điện có cạnh tranh, phân biệt mức giá điện kinh doanh và điện sinh hoạt….

ĐB Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An)

“Ta copy bậc thang nhưng chính sách đi kèm cho người dân lại chưa thể hiện được”, ĐB Lê Thu Hà nói. Nữ ĐB cũng đề nghị, cần có câu trả lời rõ ràng về chính sách bù lỗ giá điện thực chất là thế nào và vấn đề này có liên quan đến tăng giá điện hay không?.

Bày tỏ quan điểm đồng tình với báo cáo khẳng định việc điều hành giá điện đúng quy định của pháp luật, nhưng ĐB Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hóa) lưu ý, điều hành mà để dư luận bức xúc thì cần xem xét lại và hiện nay, Chính phủ đang giao cho Thanh tra Chính phủ chủ trì thanh tra.

Trong báo cáo của Bộ Công thương có quan điểm điều hành để hỗ trợ cho người sử dụng ít, khuyến khích tiết kiệm điện.

“Nhưng quan điểm của ngành Điện trong việc sử dụng giá điện từ bậc 3 - 4 - 5 để điều tiết hỗ trợ cho bậc 1 - 2, tức là ngành Điện đã thò túi của người này để bỏ vào túi của người kia mà không được họ đồng tình. Vì vậy đã gây bức xúc cho người dân và cử tri trong điều hành giá điện vừa qua”, ông Mai Sỹ Diến nêu quan điểm và kiến nghị ngành Điện phải xây dựng lại bậc thang bảng giá điện.

Cũng theo vị ĐB Quốc hội (QH) đoàn Thanh Hóa, “QH cần giao Ủy ban Thường vụ QH giám sát chuyên đề, để có nghị quyết, giao Chính phủ điều hành để đảm bảo công khai minh bạch, trên cơ sở pháp luật và phải được người dân đồng tình”.

Bậc thang tính giá điện phải thay đổi

Trong khi đó, ĐB Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho biết, nhiều ngày nay ông đều nhận được câu hỏi của cử tri "giá điện liệu có giảm không?" khi hoá đơn tiền điện của người dân tăng cao sau đợt điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân thêm 8,36%.

Dẫn lại báo cáo của Chính phủ giải trình về điều hành giá điện, ĐB Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) bày tỏ quan điểm, không đồng tình với cách chia biểu giá điện thành 6 bậc thang hiện nay.

Theo ông, hiện Nhật Bản chỉ có 3 bậc thang giá điện, Thái Lan 7 bậc, Việt Nam 6 bậc nhưng cách chia và định mức mỗi bậc của Việt Nam chưa thật hợp lý với bối cảnh nhu cầu dùng điện của người dân đang tăng.

ĐB Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh)

“Do đó, bậc thang tính giá điện phải thay đổi để mức tăng giá điện 8,36% không ảnh hưởng nhiều đến người dân", ông Ngân nói và đề xuất, gộp bậc 1 và bậc 2 thành một bậc từ 0-100 kWh, bậc 3 và bậc 4 thành một bậc từ 101-300 kWh.

Còn ông Phạm Phú Quốc (đoàn TP Hồ Chí Minh) lo lắng, giá điện tăng kéo theo giá sắt thép, xi măng, vật liệu xây dựng... tăng. "Áp lực cho các mặt hàng trong nước tăng khi giá điện điều chỉnh. Kiểm soát lạm phát các tháng cuối năm đáng lo ngại", ông nói.

Phát biểu nói rõ về gia điện, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, “ổn định kinh tế vĩ mô chính là khẳng định niềm tin của doanh nghiệp, người dân. Vì vậy, Chính phủ cũng rất băn khoăn trong điều hành giá điện và giá xăng dầu vì ít nhiều niềm tin cũng bị ảnh hưởng”.

Theo ông Huệ, sản lượng điện bình quân 3 năm qua tăng 10,21%, trong khi GDP tăng 7%. Dự báo 2019, tổng công suất điện phải tăng 11,23% mới đảm bảo yêu cầu. Cho nên, phải có chính sách hợp lý để thu hút nhà đầu tư, đảm bảo cân đối điện.

“Sản lượng điện do EVN tự sản xuất đang giảm dần, chủ yếu là mua từ thị trường”, Phó Thủ tướng thông tin, nguồn năng lượng tái tạo được đẩy mạnh đầu tư, song mức giá mua tới 9,35 cent/kWh, cao hơn giá bán lẻ điện bình quân, chưa kể chi phí lớn để tích điện.

Ông Huệ nhấn mạnh, “nếu không có chính sách giá điện hợp lý thì rõ ràng rất khó để EVN tái tạo đầu tư”.

Chọn tháng 3 tăng giá điện “đỡ lạm phát kỳ vọng”

Về việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân năm 2019, theo Phó Thủ tướng là là dựa trên các thông số tính toán đầu vào. Biểu giá điện lũy tiến đã được áp dụng từ năm 2011, đến nay số hộ gia đình trong cả nước tiêu dùng từ 200kWh trở xuống chiếm 71%, do đó duy trì biểu giá này giúp người nghèo có lợi hơn.

Toàn cảnh phiên họp tổ

Tình hình hoạt động của EVN cũng được kiểm toán độc lập thực hiện hàng năm để bảo đảm công khai, minh bạch.

"Nói giá thành điện gánh lỗ đầu tư ngoài ngành của EVN là thông tin không chính xác. Hiện EVN đã thoái hết vốn đầu tư ngoài ngành, chỉ còn lại vốn tương đương 7,5% tại Công ty Tài chính điện lực, đang làm ăn có lãi", ông Vương Đình Huệ cho hay.

Trước những thắc mắc về thời điểm tăng giá điện tại sao lại chọn mùa hé, Phó Thủ tướng nêu rõ, sau 2 tháng Tết thì tháng 3, CPI giảm rất mạnh. Cho nên, Chính phủ chọn tháng 3 để tăng giá điện, như vậy “đỡ được chuyện lạm phát kỳ vọng” và tháng 3 còn chưa đến rét nàng Bân. Nhưng, tháng 4 lại “nắng như đổ lửa”.

“Trước đây, đến các bãi biển vào tháng 4, nhiều nơi còn rét chưa tắm được. Năm nay, trước 30/4 còn nắng như đổ lửa, nhưng đầu tháng 5 thì lại như mùa Đông. Lạ thế, hoa sữa lại nở vào tháng 5. Chính phủ không tài nào dự báo được hoa sữa sẽ nở vào tháng 5”.

Theo lãnh đạo Chính phủ, nếu tháng 3 không tăng thì dứt khoát phải tăng giá điện vào tháng 4, tháng 5, tháng 6, như thế thì còn vào thời gian nắng nóng hơn. Còn nếu để sau tháng 6, tháng 7 mới tăng giá điện thì mức tăng phải gấp đôi mới trang trải được 20.000 tỉ. Vì vậy, Chính phủ chọn thời điểm là ngày 20/3.

Liên quan đến biểu giá điện bậc thang, Phó Thủ tướng cho hay, Chính phủ tiếp thu ý kiến và đã giao  nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh cơ cấu. ‘Nhưng không có nước nào không dùng bậc thang cả. Và đều bảo hộ cho người nghèo, người có thu nhập thấp”, ông Huệ nói.

 Hương Giang