Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (đại biểu Quốc hội đoàn Bắc Kạn) Nguyễn Thị Thủy. Ảnh: P.Thắng

Tiếp tục chương trình nghị sự kỳ họp 7, Quốc hội thảo luận thảo luận ở hội trường tình hình phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước, ngày 29/5.

Mức giảm trừ gia cảnh đã quá lạc hậu

Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy (đại biểu Quốc hội đoàn Bắc Kạn) đề cập đến Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Theo quy định hiện mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu/tháng.

“Cử tri cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm mà không nên chờ đến 2 năm nữa, tức là 2026 mới được thông qua như dự kiến”, bà Thủy nhấn mạnh.

Phân tích cụ thể, đại biểu Thủy nói, mức giảm trừ với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng thực sự không còn phù hợp với thực tế, nhất là các TP lớn, gây thiệt thòi cho người nộp thuế.

Mức giảm trừ này được duy trì từ 2020, trong khi 5 năm qua rất nhiều mặt hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều tăng giá. Thậm chí có mặt hàng dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp minh chứng bằng số liệu của Tổng cục Thống kê như so với năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng 105%…

“Nhiều cử tri chia sẻ nếu gia đình có con nhỏ, phải thuê người trông thì tiền lương trả cho người trông trẻ không dưới 5 triệu/tháng, chưa kể các khoản chi phí khác cho trẻ. Nếu gia đình có con đi học thì chi phí học hành chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình. Nếu gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc thì không chỉ chi phí sinh hoạt còn chi phí y tế, thuốc men”, theo phản ảnh của bà Thủy.

Do đó, mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và cá nhân, cũng như chưa phản ánh mức sống thực tế hiện nay.

“Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới thông qua việc sửa đổi quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ khiến nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng, nhưng vẫn thuộc diện nộp thuế thu nhập cá nhân”, bà Thủy nhận định.

Đề nghị trình sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10/2024

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng chỉ ra sự bất hợp lý trong tính theo rổ hàng hóa chỉ số giá tiêu dùng (CPI).

Theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Tại họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vì biến động CPI chưa đến 20%.

Bà Thủy cho hay, nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân và các quy định hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý.

Bởi, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân chỉ 20 mặt hàng, trong khi phải chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng thì sẽ rất lâu mới đến mức 20%, thậm chí là 6-7 năm.

“Thời gian này là quá dài, không phản ánh kịp thời biến động trong chi tiêu của người dân, các hộ gia đình, gây thiệt thòi cho người dân”, bà Thủy nói.

Hơn nữa, quy định mức giảm trừ gia cảnh chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam, phần lớn thu nhập dành cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu, tới 70%.

Bà Thủy cho hay, theo khảo sát của các chuyên gia của Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho thấy với những quốc gia người dân có thu nhập cao, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ chiếm 30%-40%.

“Quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cho nhu cầu thiết yếu của người dân”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp tiếp tục nhấn mạnh sự bất cập.

Vấn đề nữa, dự kiến từ ngày 1/7 tới đây sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương. Dự kiến mức lương của cán bộ, công chức, viên chức tăng khá nhiều so với hiện nay.

Với biến động như vậy, theo bà Thủy, nếu mức thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh không điều chỉnh kịp thời sẽ gây âu lo cho người lao động vì lương tăng thì thu nhập tính thuế cũng tăng. Vì vậy, không điều chỉnh kịp thời cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của cải cách tiền lương.

Từ những phân tích trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp kiến nghị Chính phủ sớm trình sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10/2024 và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025, đúng như chỉ đạo của Chính phủ với phương châm “5 quyết tâm, 5 đẩy mạnh và 5 bảo đảm”.

Trong phiên thảo luận tại tổ ngày 23/5, theo báo cáo tổng hợp ý kiến, cũng có đại biểu đề nghị nâng cao mức thu nhập chịu thuế và giảm thuế thu nhập cá nhân, giảm thuế giá trị gia tăng hàng thiết yếu nội địa để tăng nhu cầu chi tiêu.

2 ý kiến đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu để chậm lại việc tăng giá các mặt hàng do nhà nước quản lý (ví dụ như các mặt hàng về lương thực, thực phẩm, xăng dầu, dịch vụ y tế, giáo dục, vận tải…).

Ngoài ra, có ý kiến đại biểu đề nghị gia hạn giảm thuế suất VAT như thực hiện Nghị quyết 43 hoặc nghiên cứu và đề nghị Quốc hội quyết định giảm thuế VAT ở mức cao hơn, là mức 5%; mở rộng ngành hàng và giảm thuế kéo dài đến hết hết năm 2025.