Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: P.Thắng

Sáng ngày 12/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản.

Dự thảo luật được trình tại phiên họp, gồm 12 chương, 117 điều, chỉnh lý 72 điều so với dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp 7. Trong đó, có các quy định để gỡ vướng mắc về quy hoạch khoáng sản bô xít.

5 vướng mắc

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho hay tại kỳ họp thứ 7, một số Đoàn Đại biểu Quốc hội, Đại biểu Quốc hội đã đề nghị tháo gỡ khó khăn vướng mắc liên quan đến thực tiễn quy hoạch khoáng sản bô xít tại tỉnh Bình Phước, Đắk Nông.

Sau khi làm việc với các bộ (Tài nguyên và Môi trường, Công thương, Xây dựng) và các tỉnh (Bình Phước, Đắk Nông), Thường trực Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường cho hay, hiện đang có 5 vấn đề vướng mắc liên quan đến quy hoạch khoáng sản bô xít trong thực tiễn.

Các vướng mắc này, gồm:

1. Vấn đề chồng lấn giữa quy hoạch khoáng sản và các quy hoạch khác ảnh hưởng đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nằm trong khu vực quy hoạch bô xít.

2. Việc sử dụng đất kết hợp đa mục đích.

3. Việc đóng cửa mỏ từng phần, bàn giao nhanh diện tích đã khai thác hết trữ lượng cho địa phương đưa vào sử dụng.

4. Vấn đề cấp giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp trên diện tích quy hoạch bô xít.

5. Thu hồi khoáng sản trong quá trình thi công công trình, dự án nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác bô xít.

Sau khi rà soát, chỉnh lý, theo ông Huy, dự thảo luật đã có một số quy định để giải quyết các vướng mắc 2, 3 và 5.

2 phương án xử chồng lấn quy hoạch trong quy hoạch bô xít

Với vướng mắc 1, liên quan đến phương án được lựa chọn quy định tại Điều 16 Dự thảo Luật.

Nêu cụ thể, ông Huy cho hay, dự thảo luật đang đề xuất 2 phương án để tháo gỡ đề điều chỉnh quy hoạch khoáng sản.

Phương án 1: Việc điều chỉnh thực hiện theo pháp luật về quy hoạch.

Phương án 2: Dự thảo luật đã quy định các trường hợp không phải điều chỉnh quy hoạch và các trường hợp phải điều chỉnh quy hoạch theo hình thức rút gọn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản. Ảnh: P.Thắng

Quy định 2 phương án trên liên quan đến việc chỉnh sửa Điều 46 (Nguyên tắc cấp giấy phép thăm dò khoáng sản), Điều 58 (Nguyên tắc cấp giấy phép khai thác khoáng sản), Điều 76 (Quy định chung về khai thác khoáng sản nhóm IV) và khoản 5 Điều 115 (bổ sung Luật Quy hoạch).

Nếu chọn phương án 1, theo ông Huy, sẽ phải xem xét, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch trong thời gian tới liên quan đến các vướng mắc, bất cập về một số trường hợp  vẫn phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch khoáng sản, điều chỉnh phương án quản lý về địa chất và khoáng sản trong quy hoạch tỉnh .

Còn phương án 2, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, việc điều chỉnh quy hoạch trong đó có quy hoạch khoáng sản được thực hiện 5 năm một lần và trình tự lập, thẩm định và phê duyệt như quy trình lập mới; phức tạp về trình tự thủ tục và thời gian kéo dài (từ 2-3 năm).

Trong khi, lĩnh vực khoáng sản có những đặc thù riêng, thông tin về trữ lượng, diện tích trong quy hoạch chỉ là dự kiến, sau khi thăm dò có thông tin đầy đủ về trữ lượng cần phải cập nhật bổ sung, hiệu đính phù hợp với thực tiễn.

“Chọn phương án 2 góp phần giải quyết bất cập hiện nay theo phản ánh của địa phương, nhất là các tỉnh Bình Phước, Đắk Nông”, ông Huy nói.

Ngoài ra, việc điều chỉnh phương án quản lý về địa chất và khoáng sản sẽ giải quyết các trường hợp phải khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (nhóm IV) phục vụ dự án đầu tư công khẩn cấp, công trình dự án trọng điểm quốc gia.

Trên cơ sở phân tích 2 phương án, ông Huy cho biết, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đồng ý theo phương án 2.

Chưa xử lý được việc cấp phép khai thác khoáng sản trên diện tích quy hoạch bô xít

Xử lý vướng mắc 4, ý kiến Đại biểu Quốc hội và UBND tỉnh Đắk Nông đề nghị cần quy định về cấp phép cho các doanh nghiệp ở địa phương khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trong khu vực đã quy hoạch thăm dò, khai thác bô xít.

Bởi thực tiễn việc tuân thủ quy hoạch cao hơn và nguyên tắc cấp giấy phép khai thác khoáng sản chỉ được cấp ở khu vực không có tổ chức, cá nhân đang thăm dò, khai thác khoáng sản hợp pháp đã dẫn đến một số lượng lớn các mỏ đất, vật liệu san lấp, mỏ đá, than bùn đang được quy hoạch cần phải bị loại ra khỏi khu vực chồng lấn với quy hoạch bô xít, theo Đại biểu Quốc hội và UBND tỉnh Đắk Nông.

“Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản không xử lý được vấn đề này”, ông Lê Quang Huy báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thấy rằng, pháp luật về quy hoạch và pháp luật về khoáng sản không cho phép việc cấp cho 2 tổ chức, cá nhân cùng lúc thăm dò, khai thác trên một khu vực quy hoạch, dẫn đến không kiểm soát được hoạt động khoáng sản khi xảy ra tranh chấp, khó phân định trách nhiệm khi xảy ra sự cố môi trường, an toàn lao động...

Do đó, theo ông Huy, Thường trực Ủy ban này sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục nghiên cứu vấn đề cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp trên diện tích quy hoạch bô xít.