Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: Đ.X

Chiều nay (11/11), Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Ông là Tư lệnh ngành thứ tư đăng đàn, sau Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung và Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long.

Vấn đề giải ngân vốn đầu tư công chậm được nhiều đại biểu quan tâm, chất vấn Tư lệnh ngành Kế hoạch và Đầu tư.

Chậm do khâu thực hiện ở địa phương là chính

Đại biểu Âu Thị Mai đặt vấn đề, theo báo cáo của Chính phủ, đến cuối tháng 10/2021, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công như việc giải ngân ODA còn thấp so với kế hoạch.

Bà đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân và giải pháp gì để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 và những năm tiếp theo.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng liệt kê loạt nguyên nhân, cả chủ quan, khách quan như: Công tác chuẩn bị dự án kém, mang tính hình thức nhiều, qua loa, nêu sau khi được chấp thuận chủ trương, thực hiện thực tế lại sửa đi, sửa lại nhiều lần, mất rất nhiều thời gian.

Rồi giải phóng mặt bằng gặp vướng mắc về nguồn gốc đất, giá đền bù, tranh chấp… làm chậm tiến độ. Công tác đấu thầu, không được bố trí vốn đối ứng...

Với năm 2021, theo ông Dũng, có nguyên nhân do đại dịch COVID -19 phải giãn cách xã hội làm ảnh hưởng đến nhiều vấn đề như, nhân công thiếu lao động, chi phí tăng cao, nguyên vật liệu tăng cao…

Trong các nguyên nhân, ông Dũng nhấn mạnh, nguyên nhân ở khâu thực hiện vẫn là chính.

Theo ông, từ thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư tất cả các dự án nhóm A, B, C đều đã phân cấp địa phương. Bộ chỉ còn ba chức năng chính là xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn; đảm bảo chiến lược 10 năm và kế hoạch 5 năm; xây dựng nguyên tắc, tiêu chí điều hành hàng năm. Khi được Quốc hội thông qua, Thủ tướng đã giao vốn một lần, theo một khoản cho các địa phương ngay từ tháng 11 năm trước. Vì vậy, Bộ trưởng cho rằng, vấn đề hiện nay là nằm ở địa phương.

Về giải pháp thời gian tới, theo ông, công tác này cần thực hiện tốt hơn, quyết liệt hơn, nghiêm túc hơn các nghị quyết của Chính phủ. Tổ công đặc biệt của Thủ tướng cần phát huy tinh thần để tháo gỡ vướng mắc. Bộ cũng đang rà soát, xem có vướng mắc gì thì trong luật hay không để đề xuất sửa...

Nói chậm giải ngân do địa phương thì “tội nghiệp địa phương quá”

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai đề nghị Bộ trưởng nói rõ trách nhiệm trong chuyển nguồn rất lớn vốn đầu tư công thời gian qua, do Trung ương hay địa phương?

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, dự án giao cho cơ quan nào thì cơ quan đó phải chịu trách nhiệm. Dự án của địa phương thì địa phương chịu trách nhiệm, dự án của Trung ương thì trách nhiệm thuộc về Trung ương.

Còn dự án của Trung ương triển khai tại địa phương, nếu cấu phần nào đã bàn giao cho địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm.

Ông ví dụ, khó nhất dự án của Trung ương tại các địa phương là khâu giải phóng mặt bằng. Vì vậy, trong đề án tách bồi thường và hỗ trợ tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công sắp tới trình Quốc hội, Bộ Kế hoạch và Đầu đang trình riêng phần giải phóng mặt bằng với quy định giao lại cho địa phương xử lý hoàn toàn. Địa phương có thể dùng cả ngân sách Trung ương cấp qua bộ, ngành và ngân sách địa phương để thực hiện.

“Nếu tách được và giao hẳn cho địa phương thì sẽ tách bạch được trách nhiệm 2 bên trong cùng một dự án. Khi đó, tiến độ dự án cũng sẽ được cải thiện”, Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh.

Đại biểu Phạm Văn Hòa

Phát biểu tranh luận, đại biểu Phạm Văn Hòa nêu, các dự án nhóm A trọng điểm quốc gia do bộ, ngành Trung ương thẩm định. Do đó, Bộ trưởng nói chậm giải ngân do địa phương thì “tội nghiệp địa phương quá”.

Ông đề nghị làm rõ địa phương nào chậm để xử lý trách nhiệm, nhưng bộ, ngành Trung ương thẩm định chậm cũng phải làm rõ trách nhiệm.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, quyền thẩm định các dự án nhóm A là của địa phương, còn với các dự án quan trọng quốc gia thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định trước khi trình Thủ tướng.

“Chúng tôi luôn nỗ lực không để chậm một ngày, một giờ nào. Còn quy trình thủ tục gồm nhiều bước, lấy ý kiến nhiều cơ quan để tổng hợp lại có thể chậm, chúng tôi rút kinh nghiệm và cố gắng cao nhất”, ông Dũng nói.

Bộ xin nhận “một phần trách nhiệm”

Trả lời tranh luận của đại biểu Tạ Văn Hạ, Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư khẳng định, giải ngân vốn đầu tư công chậm không phải nằm ở pháp luật. Theo ông, quy định đến nay rõ ràng, đầy đủ, tinh thần là phân cấp triệt để cho các địa phương, không còn vấn đề gì lên đến Trung ương.

“Chúng tôi quản lý chung bằng hệ thống công nghệ thông tin, không cần gặp nhau hay giấy tờ", ông Dũng nói, các bộ ngành, địa phương lập kế hoạch xong sẽ đưa vào hệ thống.

Vì vậy, kiểm soát được. “Đúng thì bộ tổng hợp báo cáo Thủ tướng, không phù hợp thì yêu cầu các tỉnh làm lại”, ông nói. Do đó, theo Bộ trưởng, giải ngân vốn đầu tư công thấp “nằm ở tổ chức thực hiện”.

Đại biểu Tạ Văn Hạ. Ảnh: Đ.X

Nhắc lại lời Chủ tịch Quốc hội, tại sao cùng một thể chế mà có địa phương đã giải ngân 100% vốn, thậm chí còn vượt số được giao, mà có tỉnh chỉ giải ngân được 18%, ông Dũng cho hay, đến cuối năm nay, dự báo giải ngân không thể cao bằng năm 2020, chỉ đạt 80-85%.

Nguyên nhân khác nữa là do các địa phương, bộ, ngành thờ ơ hoặc chưa làm hết trách nhiệm, lập kế hoạch không sát, đề xuất vốn lớn nhưng thực tế không giải ngân được.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng có một phần trách nhiệm như nể nang, không hết trách nhiệm, chỉ tổng hợp rồi đưa lên nên con số không sát thực tiễn, con số lớn nên gây áp lực cho tỷ lệ giải ngân…

“Chúng tôi xin nhận một phần trách nhiệm trong kế hoạch vốn mà các bộ, ngành, địa phương trình lên. Chúng tôi xin hứa khắc phục vấn đề này thời gian tới”, ông Dũng nói.

Người dân mong gói kích thích mới, nhưng tiền có lại chưa tiêu hết

Ở vị trí điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói, năm 2020, giải ngân đầu tư công đạt kỷ lục 98%, nhưng 10 tháng đầu năm 2021, tỷ lệ giải ngân đầu tư công chưa được 50%.

Vì sao trong cùng 1 thể chế, pháp luật như nhau mà có đơn vị giải ngân cao, đơn vị giải ngân thấp. Nguyên nhân khách quan, chủ quan, cốt lõi là gì, giải pháp là gì?

“Doanh nghiệp, người dân đều mong có gói kích thích mới, trong khi, tiền chúng ta có còn chưa tiêu hết, năng lực hấp thu vốn của chúng ta như thế nào? Chủ tịch Quốc hội nêu.

Trong đó, 16.000 tỷ đồng của ba chương trình mục tiêu quốc gia đến nay “chưa phân bổ được một đồng”; 86.000 tỷ đồng của các địa phương cũng chưa phân bổ được đồng nào.

“Nếu chúng ta không làm rõ, dù Quốc hội chất vấn xong, có nghị quyết, thì tình hình vẫn như vậy thôi. Trách nhiệm ở đâu phải nói rõ, tình hình kiểm tra, giám sát, từng nguyên nhân, vướng mắc giải quyết thế nào, không thể nói chung chung là vướng mắc”, ông Vường Đình Huệ đề nghị các cấp, các ngành, các bộ phải làm rõ câu chuyện này.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý, “chúng ta không để tình hình này kéo dài, trong khi nền kinh tế thiếu vốn, nhiều đại biểu muốn nới bội chi, tăng trần nợ công…nhưng toàn bộ tiền chúng ta có thì chưa tiêu được”.