(Thanh tra) - Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự đề xuất được kết luận điều tra, truy tố vắng mặt bị can bỏ trốn mà truy nã không có kết quả; bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước.
Tiếp tục chương trình phiên họp 44 chiều 28/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Một trong những điểm mới là dự luật đề xuất bổ sung thủ tục điều tra, truy tố vắng mặt khi bị can ở nước ngoài không thể triệu tập về nước.
2 trường hợp có thể bị điều tra, truy tố vắng mặt
Viện trưởng Viện KSNS Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, thực tiễn xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân nhưng bị can bỏ trốn, truy nã không có kết quả hoặc bị can ở nước ngoài không thể triệu tập.
Trong khi, hành vi phạm tội của các bị can này có liên quan chặt chẽ đến hành vi phạm tội của các bị can khác trong vụ án.
Dù cơ quan tiến hành tố tụng đã có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội và ra kết luận điều tra, đề nghị truy tố bị can nhưng vẫn phải quyết định tạm đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án, mà không thể xử lý vắng mặt.
“Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến việc giải quyết kịp thời vụ án, xử lý các bị can khác trong vụ án, ảnh hưởng đến việc thu hồi tài sản”, ông Tiến nói.
Bởi, theo Viện trưởng Viện KSND Tối cao, Bộ luật tố tụng Hình sự mới chỉ có quy định về xét xử vắng mặt tại Điều 290, mà chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục này trong giai đoạn điều tra, truy tố.
Giải quyết vướng mắc trên, cấp có thẩm quyền có yêu cầu, chỉ đạo các cơ quan xây dựng hướng dẫn trình tự, thủ tục điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt bị can, bị cáo trong những trường hợp đã có đầy đủ chứng cứ để giải quyết vụ án, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, răn đe các đối tượng phạm tội có ý định bỏ trốn.
Thực hiện yêu cầu này, theo ông Tiến, các cơ quan tiến hành tố tụng đã phối hợp, thực hiện điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt nhiều bị can, bị cáo trong các vụ án lớn, thu hồi nhiều tài sản có giá trị lớn, được dư luận, Nhân dân đồng tình, ủng hộ.
Vì vậy, với sửa đổi bộ luật lần này, Viện trưởng Viện KSND Tối cao nhấn mạnh cần thiết bổ sung ngay căn cứ, trường hợp điều tra, truy tố vắng mặt.
Theo đó, dự thảo luật quy định cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can; Viện kiểm sát có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của bộ luật trong 2 trường hợp.
Thứ nhất, bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả.
Thứ hai, bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra hoặc phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.
Dự thảo luật đề xuất giao Viện trưởng Viện KSND Tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chánh án TAND Tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các quy định này.
Quy định mới trên nhận được sự đồng tình của cơ quan thẩm tra - là Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, theo Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng.
Bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm với người bị kết án tử hình
Nội dung nữa, ông Tiến cho biết, dự thảo luật đã thể chế hóa kết luận của Bộ Chính trị liên quan đến trình tự, thủ tục thi hành án tử hình.
Cụ thể, sửa đổi Điều 367 Bộ luật Tố tụng Hình sự theo hướng bổ sung: thời hạn xem xét quyết định ân giảm với người bị kết án tử hình; trình tự, thủ tục sau khi có hoặc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước; trình tự, thủ tục tòa án quyết định việc hoãn thi hành án trong thời hạn 2 năm khi có căn cứ theo quy định của pháp luật hình sự.
Theo đó, dự thảo bộ luật quy định, trường hợp người bị kết án có đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước thì Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao báo cáo Chủ tịch nước xét đơn xin ân giảm. Trong thời hạn 1 năm kể từ ngày nhận được báo cáo của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao, Chủ tịch nước xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án. Trường hợp Chủ tịch nước quyết định ân giảm thì Chánh án TAND cấp tỉnh đã xét xử sơ thẩm ra quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân cho người bị kết án.
Hết thời hạn nêu trên mà không có quyết định ân giảm thì Chánh án TAND cấp tỉnh đã xét xử sơ thẩm tổ chức việc thi hành bản án tử hình theo quy định.
Dự luật đề xuất giao Chánh án TAND Tối cao chủ trì, phối hợp với Viện trưởng Viện KSND Tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành điều này.
Cơ bản tán thành, nhưng Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Viện KSND Tối cao tiếp tục rà soát nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, đồng thời bám sát việc xây dựng Dự án Bộ luật Hình sự cũng đang được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (có nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình). Việc này nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Dự án luật Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự sẽ được trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp 9, dự kiến khai mạc ngày 5/5 tới.
Viện trưởng Viện KSND Tối cao cho biết, dự thảo bộ luật sửa đổi, bổ sung 105 điều luật liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan tiến hành tố tụng theo hướng không tổ chức cơ quan cấp huyện.
Trong đó, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy cơ quan điều tra từ mô hình 3 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh và cấp huyện) chuyển thành 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh).
Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy Viện KSND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực).
Tương tự, là sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy TAND từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực).
