(Thanh tra) - Theo đại biểu Quốc hội, các nền tảng xuyên biên giới sử dụng nội dung báo chí để thu lợi mà không chia sẻ lợi nhuận, không chịu trách nhiệm pháp lý và không gỡ bỏ tin sai theo yêu cầu.
Chiều 24/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự án Luật Báo chí sửa đổi.
Cần có chế tài ràng buộc với Facebook, YouTube hay TikTok
Góp ý, đại biểu Quốc hội Lê Thu Hà (đoàn Lào Cai) cho rằng, dự thảo luật đang tiếp cận theo tư duy truyền thống, trong khi các nền tảng xuyên biên giới đã thay đổi toàn bộ cấu trúc phân phối thông tin.
“Các nền tảng này sử dụng nội dung báo chí để thu lợi, chi phối thuật toán, lập trình và trích tin tức mà không chia sẻ lợi nhuận, không chịu trách nhiệm pháp lý và không thực hiện gỡ bỏ tin sai theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền”, bà Hà nêu thực tế.
Nhận định nếu Luật Báo chí không đặt ra các nghĩa vụ pháp lý tối thiểu, báo chí Việt Nam sẽ mãi ở thế bất bình đẳng, đại biểu Hà đề nghị bổ sung 3 nhóm nghĩa vụ bắt buộc với các nền tảng xuyên biên giới.
Một là, nghĩa vụ chia sẻ doanh thu với định hướng bất kỳ tổ chức, cá nhân nào sử dụng lại nội dung báo chí trên không gian mạng dưới hình thức tổng hợp, trích dẫn, hiển thị đoạn trích hoặc khai thác dữ liệu báo chí… đều phải được sự đồng ý của cơ quan báo chí và tuân thủ cơ chế chia sẻ lợi ích theo thỏa thuận.
Hai là, nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung sai phạm trong thời hạn nhất định.
Ba là nghĩa vụ hiện diện pháp lý tại Việt Nam, để chịu trách nhiệm trước pháp luật và phối hợp với cơ quan quản lý trong xử lý vi phạm.
“Nếu không có đại diện pháp lý, thì mọi nghĩa vụ chỉ dừng lại trên giấy và không thể thực thi”, bà Hà nhấn mạnh.
Dự thảo Luật Báo chí sửa đổi mới đề cập đến quản lý dịch vụ thông tin nhưng chưa có quy định nào ràng buộc các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, YouTube hay TikTok, theo đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP HCM)
Trong khi đó, theo ông Nhân, lực lượng chống phá sử dụng chính các nền tảng này để triển khai Deepfake (công nghệ mô phỏng hình ảnh khuôn mặt người nhằm tạo hình ảnh, video giả), điều khiển thuật toán, tạo xu hướng giả nhằm dẫn dắt tâm lý đám đông.
Vì thế, đại biểu đoàn TP HCM kiến nghị Quốc hội bổ sung một chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới, bởi không phải báo chí, mà chính các nền tảng này mới đang nắm quyền lực thao túng nhận thức xã hội.
Thời đại AI, chậm một chút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức
Cũng theo ông Nhân, dự thảo Luật Báo chí sửa đổi phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới có đại diện pháp lý tại Việt Nam; công khai thuật toán đề xuất; gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ; định danh tài khoản và hợp tác truy vết chiến dịch thao túng thông tin; kết nối cảnh báo sớm với cơ quan quản lý.
“Trong thời đại AI, chậm một chút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức cho một cá nhân, một tập thể, thậm chí cả xã hội”, ông Nhân nhận định.
Theo ông Nhân, những gì đang diễn ra trên thế giới từ làm giả hình ảnh lãnh đạo, thao túng bầu cử, tấn công tâm lý xã hội mà các clip, hình ảnh giả mạo từ AI lan truyền trên mạng xã hội trong đợt lũ vừa qua đã gây lo lắng trong cộng đồng.
Do đó, đại biểu nhấn mạnh lần sửa luật này phải tạo ra khung pháp lý đủ mạnh để bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức và an ninh xã hội trong kỷ nguyên AI.
“Trong thời đại AI, tấn công truyền thông chính là tấn công an ninh quốc gia. Báo chí hôm nay không chỉ là phương tiện đưa tin mà là lá chắn nhận thức, là tường lửa tinh thần, là thiết chế bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chủ quyền đất nước trước làn sóng thông tin xuyên biên giới”, ông Nhân nói.
Nếu không có báo chí mạnh, chính xác, có khả năng sử dụng AI, theo ông Nhân, thông tin xấu độc sẽ lấn át thông tin chính thống, thuật toán sẽ dẫn dắt thay vì sự thật dẫn dắt và chủ quyền thông tin sẽ bị xâm hại ngay trong đời sống hàng ngày.
Do đó, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) phải tạo hành lang để báo chí trở thành năng lực mềm của quốc gia trong cuộc chiến bảo vệ tư tưởng trên không gian mạng.
“Khi máy móc có thể dựng hình, tạo tiếng nói, viết bài chỉ trong vài giây thì đạo luật này phải trở thành hàng rào pháp lý, hàng rào đạo đức và hàng rào kỹ thuật bảo vệ sự thật”, ông Nhân nêu quan điểm và cho rằng sửa luật lần này không chỉ để ngành báo chí phát triển mà là để quốc gia an toàn, xã hội ổn định.
Đại biểu Lý Anh Thư (đoàn An Giang) cũng nhấn mạnh việc bảo vệ báo chí chính thống trong kỷ nguyên AI và tin giả phát triển mạnh mẽ.
Theo bà, bối cảnh đó đã làm thay đổi sâu sắc môi trường thông tin, với vai trò thao tác, bất kỳ cá nhân nào cũng có thể tạo ra bài viết, hình ảnh, video giống hệt sản phẩm của báo chí.
“Tin tức lan truyền nhanh không qua kiểm chứng khiến người dân khó phân biệt đâu là thông tin chính thống, đâu là thông tin do AI tạo ra. Điều này tạo ra áp lực rất lớn đối với báo chí cách mạng, vốn là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và là diễn đàn của nhân dân”, bà Thư nêu quan điểm.
Bà Thư đề nghị làm rõ hơn trách nhiệm trong việc gắn nhãn AI, kiểm chứng thông tin đầu vào và xử lý khi AI tạo ra nội dung sai sự thật. Theo bà, đây là điều cần thiết để bảo vệ uy tín báo chí và quyền tiếp cận thông tin đúng của người dân.
