ĐBQH Trần Thị Quốc Khánh. Ảnh: TN

Chiều ngày 9/6, QH thảo luận ở hội trường Dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức QH. Đây là lần thảo luận thứ 2 luật này tại Kỳ họp 9.

“Rất khó cho ĐB mà sợ phải ngồi họp QH, sợ phát biểu ý kiến”

Cho ý kiến, ông Nguyễn Anh Trí (đoàn TP Hà Nội) bày tỏ quan điểm đồng ý nâng tỷ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách lên ít nhất 40% tổng số ĐB.

Theo ông Trí, QH là cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước, của một quốc gia. Vì vậy, QH cần có những người ưu tú, hiểu biết, tận tâm, tận lực và quan trọng là họ có đủ thời gian để thực thi quyền lực đó.

“Sẽ rất khó cho một ĐBQH, dù giỏi đến mấy nhưng vừa ngồi họp, vừa phải nghĩ đến những công việc quan trọng khác mà họ đang là người phải gánh vác.

Họ cũng không có đủ thời gian để nghiên cứu tài liệu, không sắp xếp được lịch tham gia các hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri, không cập nhật được tình hình qua báo chí. Sẽ rất khó cho ĐBQH mà sợ phải ngồi họp QH, sợ phát biểu ý kiến”, ông Trí phát biểu và bày tỏ, qua gần một khoá làm ĐBQH, ông thấy để làm “tròn vai” ĐBQH không hề dễ.

Vậy để làm sao bảo đảm lựa chọn người có đủ thời gian để làm “tròn vai”? Ông Trí cho rằng, ngay khi hiệp thương phải xem xét đến việc này. Ngoài cơ cấu đại diện cho cân đối, hợp lý cũng phải chú ý đến việc đề xuất người có đủ năng lực, trình độ, điều kiện và đặc biệt là có đủ thời gian để làm ĐBQH.

ĐBQH Nguyễn Anh Trí. Ảnh: TN

Cạnh đó, “khi ai đó được đề nghị tham gia QH thì cần lượng sức mình, lượng định thời gian của mình, nếu thấy không đáp ứng được thì nên mạnh dạn từ chối”, ông Trí nói.

Bà Trần Thị Quốc Khánh (đoàn TP Hà Nội) cho rằng, QH với chức năng là cơ quan lập pháp, giám sát tối cao và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước thì ĐBQH phải am hiểu tình hình thực tiễn và có trình độ chuyên môn.

Theo bà Khánh, cần tỷ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách lên ít nhất 40% tổng số ĐB; giảm hơn nữa số lượng ĐBQH kiêm nhiệm hoạt động trong các cơ quan quản lý Nhà nước ở các cấp và các cơ quan tư pháp tham gia tố tụng Trung ương, tăng thêm tỷ lệ ĐB nữ, ĐB là các luật gia, luật sư, các chuyên gia, các nhà khoa học.

Một vấn đề nữa bà Khánh băn khoăn là việc ĐBQH bị kỷ luật. Theo nữ ĐB, đây là vấn đề rất khó khăn, phức tạp.

“Ủy ban Kiểm tra Trung ương khi có yêu cầu phải kỷ luật một ĐB nào đó là cả một vấn đề đau xót. Nhưng đến khi đưa sang Ủy ban Thường vụ QH thì lại xử lý cho thôi làm ĐB vì lý do sức khỏe”, bà Khánh nhận xét.

Cho rằng, điều này chưa hợp lý, từ đó, bà Khánh đề nghị, sửa quy định tại Điều 54 về trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ QH để bảo đảm đúng tính chất “kỷ luật thì phải bãi nhiệm”.

“ĐBQH chưa xếp vào hàng nào ở trong hệ thống cán bộ”

Cho ý kiến, quan tâm đến tiêu chuẩn, ông Bùi Văn Phương (đoàn Ninh Bình) đặt vấn đề, ĐBQH xếp hàng gì trong hệ thống cán bộ? Ở nước ngoài, nghị sĩ QH là chính khách và yêu cầu tiêu chuẩn chắc chắn phải cao.

“Để trở thành một nghị sỹ của QH chắc chắn không hề dễ dàng, nhưng hiện nay ĐBQH chúng ta chưa xếp vào hàng nào ở trong hệ thống cán bộ”, ông Phương nói và đưa ra minh chứng, tất cả cán bộ đều có quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng để chủ động bố trí nguồn khi cần thiết, nhưng ĐBQH thì không.

Theo ông Phương, nếu chỉ quy định tiêu chuẩn chung như hiện hành thì “soi” vào đâu cũng tìm thấy ĐBQH.

ĐBQH Bùi Văn Phương. Ảnh: TN

“Dễ như thế thì chất lượng hoạt động QH sẽ ra sao? Trong khi QH là cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước, quyết định mọi vấn đề của đời sống xã hội, từ kinh tế, chính trị - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Điều đó đòi hỏi các ĐBQH cũng phải am hiểu tương đối toàn diện các lĩnh vực của đất nước, kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. ĐBQH không thể nói việc này em không học, em không làm nên em không biết, em không tham gia được, không thể như vậy được, mà phải biết để tham gia”, ĐB đoàn Ninh Bình phát biểu.

Từ đó, ông Phương cho rằng, ngoài 5 tiêu chuẩn đã được quy định, ĐBQH cần phải có tiêu chuẩn cụ thể là: Phải am hiểu tương đối toàn diện các mặt của đời sống kinh tế - xã hội, có khả năng phân tích, tổng hợp, tư duy phản biện, có kỹ năng diễn đạt và biểu đạt ý kiến.

“Tôi nghĩ, những tiêu chuẩn được đề ra đó có lẽ không dễ tìm ngay trong một, vài ngày là có thể thấy được ĐBQH”, ông Phương nhấn mạnh.

Ông Lê Công Nhường (đoàn Bình Định) nhấn mạnh, chất lượng hoạt động của QH phụ thuộc vào ĐBQH và phải lấy ĐBQH làm trung tâm.

Cho nên, ngoài tiêu chuẩn của ĐBQH, ông Nhường đề xuất, tỷ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách ít nhất phải 40% tổng số ĐB.

“Trong đó, nghiên cứu cơ chế dành tỷ lệ nhất định khoảng 3% đến 5% cho các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý đủ điều kiện, sức khỏe, kinh nghiệm, năng lực công tác, trí tuệ, uy tín tham gia làm ĐBQH chuyên trách mà không giữ chức vụ lãnh đạo trong các cơ quan của QH đã đáp ứng yêu cầu hoạt động ngày càng chuyên nghiệp của QH”, ông Nhường nói.

ĐB Nhường còn đề nghị, tăng tỷ lệ ứng cử trên trúng cử; tăng tính tranh luận về chương trình hành động của ĐB để cử tri lựa chọn. Đồng thời, mở rộng thành phần tham gia ứng cử từ các nhà quản lý, tri thức có uy tín, tâm huyết để giới thiệu nhiều nhân tài cho nhân dân chọn lựa.

Điều 54. Trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ QH đối với hoạt động của ĐBQH, Đoàn ĐBQH (Luật Tổ chức QH)….

6. Quyết định việc đưa ra để QH bãi nhiệm hoặc cử tri nơi bầu ra ĐB bãi nhiệm ĐBQH theo đề nghị của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; quyết định việc chấp nhận ĐBQH thôi làm nhiệm vụ đại biểu trong thời gian QH không họp và báo cáo với QH tại kỳ họp gần nhất.