Người thân của bà Ngô Thị Xuyến bên phần đất đang tranh chấp. Ảnh: Chu Tuấn

Hủy bản án sơ thẩm của TAND tỉnh An Giang do có nhiều vi phạm tố tụng

Trong đơn khởi kiện và quá trình giải quyết vụ án, nguyên đơn là bà Ngô Thị Xuyến và người đại diện ủy quyền của bà Xuyến là bà Bùi Kim Bình cho trình bày: Khu đất tranh chấp là của ông Ngô Văn Khanh (sinh năm 1903) theo Bằng khoán điền thổ số 446 do chính quyền chế độ cũ cấp năm 1944. Vị trí khu đất nằm ở vị trí tiếp giáp với quốc lộ 91, ấp Phú Hiệp, xã An Phú, huyện Tịnh Biên, diện tích khoảng 4.243,3m².

Sau khi ông Khanh qua đời, con là bà Ngô Thị Xuyến tiếp tục sử dụng.

Từ năm 1979 đến năm 1984, bà Xuyến có cho các hộ dân cất nhà ở nhờ trên một phần diện tích khu đất nêu trên.

Năm 1985, bà Xuyến chuyển nhượng cho vợ chồng bà Ngô Thị Quạ và ông Lê Hồng Sơn diện tích khoảng 2.000m², có làm giấy tay nhưng đã bị thất lạc. Diện tích phần đất bán cho bà Quạ cách nhà các hộ dân ở, nằm ở phía sau cách quốc lộ 91 khoảng 25m, không biết lý do gì bà Quạ lại kê khai toàn bộ và được UBND huyện Tịnh Biên cấp GCNQSDĐ số 02778/Hk ngày 27/11/2001, thửa số 15, tờ bản đồ 23, diện tích 2.641m2.

Sau khi được cấp GCNQSDĐ, bà Quạ đã chuyển nhượng lại cho 5 hộ khác với tổng diện tích là 1.892,1m², hiện tại phần còn lại bà Quạ và ông Sơn đứng tên là 748,9m².

Bà Xuyến khởi kiện yêu cầu tòa án giải quyết buộc bà Quạ trả lại cho bà diện tích 2.243,3m², vì đất của bà là 4.243,2m² bà chỉ chuyển nhượng cho bà Quạ 2.000m^2, vị trí thửa đất bán cho bà Quạ cách các hộ cho ở nhờ và cách quốc lộ 91 khoảng 25m nhưng bà Quạ đã sử dụng hết và đã kê khai được cấp GCNQSDĐ; hủy các GCNQSDĐ đã cấp cho 5 hộ khác; yêu cầu tháo dỡ, di dời các vật kiến trúc có trên đất tranh chấp…

Tại bản án sơ thẩm của TAND tỉnh An Giang xét xử năm 2019 đã tuyên: Không chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Xuyến…

Không chấp nhận kết quả xét xử của TAND tỉnh An Giang, gia đình bà Xuyến đã có đơn kháng cáo lên TAND Cấp cao tại TP HCM để đề nghị được xét xử phúc thẩm vụ việc.

Tại Bản án phúc thẩm số 292/2020/DS-PT, TAND Cấp cao tại TP HCM đã tuyên chấp nhận kháng cáo của các nguyên đơn; tuyên hủy bản án sơ thẩm của TAND tỉnh An Giang và yêu cầu đơn vị này giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.

Vợ chồng bà Bùi Kim Bình (con bà Xuyến) bên những căn nhà năm xưa bà Xuyến cho người dân mượn đất ở nhờ. Ảnh: Chu Tuấn

TAND tỉnh An Giang vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng như thế nào?

Bản án phúc thẩm cho biết, đề chứng minh cho yêu cầu khởi kiện, bà Xuyên đã xuất trình Bằng khoán thổ điền số 446 cấp cho ông Ngô Văn Của (cha của ông Khanh). Tuy nhiên, qua xem xét bản trích đo địa chính ngày 29/1/2019 của Văn phòng Đăng ký đất đai chi nhánh Tịnh Biên thì không thể hiện vị trí, ranh giới, kích thước tứ cận của phần đất tranh chấp 3.463m² trong tổng diện tích đất đo đạc thực tế 5.463m2 là thiếu sót mà tại phiên phúc thẩm không thể thực hiện bổ sung được.

Đồng thời xét thấy, để có đủ căn cứ giải quyết vụ án theo quy định pháp luật, tòa án cần phải xác minh, thu thập chứng cứ làm rõ đất tranh chấp có nằm trong diện tích đất thuộc Bằng khoán điền thổ số 446 nêu trên hay không. Tuy nhiên, tòa cấp sơ thẩm không tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ về vấn đề này… nên việc thu thập chứng cứ là chưa đầy đủ, không đúng theo quy định tại khoản 2, Điều 97 của Bộ luật Tố tụng Dân sự.

Bên cạnh đó, trong vụ án có chi tiết: Trong quá trình tham gia vụ án, bà Quạ không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của bà Xuyến với lý do bà Quạ đã khai, chồng bà đã trực tiếp mua đất của bà Xuyến, bà Xuyến trực tiếp chỉ mốc…

Để chứng minh lời khai trên, bà Quạ đã xuất trình “Tờ bán đứt miếng đất ruộng” lập ngày 5/6/1985 và đã được thẩm phán Phạm Tấn Tài ký xác nhận đã đối chiếu bản gốc ngày 5/5/2016.

Đối với chi tiết này, tòa phúc thẩm cho rằng, mặc dù "Tờ bán đứt miếng đất ruộng" có 2 người chứng là ông Đặng Văn Việt và ông Ngô Văn Tống nhưng cả 2 ông này đều khai không có ký tên vào người chứng kiến…

Tòa sơ thẩm có ra quyết định yêu cầu phía bà Xuyến và các bị đơn cung cấp tài liệu, chứng cứ phục vụ cho việc giám định nhưng quyết định này không yêu cầu phía bị đơn (bà Quạ) phải cung cấp bản gốc “Tờ bán đứt miếng đất ruộng” lập ngày 5/6/1985 là vi phạm quy định tại điểm d khoản 1 Điều 97 và khoản 3 Điều 106 Bộ luật Tố tụng Dân sự.

Bên cạnh đó, bản án phúc thẩm cũng cho rằng, "Tờ bán đứt miếng đất ruộng" chưa được giám định để xác định chữ ký tên của bà Xuyến tại tờ tài liệu này là thật nhưng tòa sơ thẩm lại sử dụng làm chứng cứ của vụ án để quyết định bác yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là vi phạm Điều 93 của Bộ luật Tố tụng Dân sự, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp phán của nguyên đơn và các đương sự có liên quan.

Một chi tiết đáng chú ý đó là, tại bản án phúc thẩm có cho biết, đại diện UBND huyện Tịnh Biên khai tại tòa: Đất tranh chấp trước đây đã được cấp GCNQSDĐ cho bà Quạ lần đầu, diện tích 5.004m² theo GCNQSDĐ số 00219/Hk (không xác định ngày cấp) hồ sơ gốc đã bị thất lạc tại Sở Tài nguyên và Môi trường nên không có tài liệu cung cấp cho tòa án.

Đối với chi tiết này, tòa phúc thẩm cho rằng, để có căn cứ xác định việc bà Quạ sử dụng diện tích 5.004m² nêu trên có hợp pháp hay không thì cần xác minh, thu thập chứng cứ được lưu giữ tại sổ địa chính của UBND xã An Phú, huyện Tịnh Biên. Tuy nhiên, việc này cũng chưa được tòa sơ thẩm thực hiện…

Tại bản án phúc thẩm, TAND Cấp cao tại TP HCM cho rằng, trong quá trình giải quyết vụ án, tòa sơ thẩm đã có những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng ảnh hưởng đền quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Do đó, Hội đồng Xét xử phúc thẩm thống nhất, chấp nhận kháng cáo của bà Xuyến, hủy bản bán sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh An Giang giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin vụ việc.