Hàng nghìn m3 chất thải nguy hại đã được đổ xuống ao thuộc cánh đồng 12 thôn Đông Phù, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du gây hủy hoại môi trường. Ảnh: ND

Theo phản ánh của ông Lưu Quang Lợi là chủ sử dụng khu VAC Đông Phù, thôn Đông Phù, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh cho biết: Từ năm 2003, gia đình ông được Nhà nước cho phép chuyển đổi đất trồng lúa sang mô hình trang trại vườn ao chuồng (VAC) thuộc cánh đồng 12 thôn Đông Phù, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, với tổng diện tích là 3.600m² bao gồm cả bờ kè.

Gia đình ông Lợi đã sử dụng với mục đích là thả cá và trồng cây ăn quả.

Đến những năm 2020 - 2021, sự phát triển của các nhà máy sản xuất giấy tại Cụm công nghiệp (CCN) Phú Lâm và Cụm Công nghiệp Phú Lâm mở rộng bao quanh khu vực VAC của các hộ làm trang trại tại thôn Đông Phù, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du quá nhanh với quy mô công suất ngày càng lớn.

Tại thời điểm năm 2021, không chỉ riêng trang trại VAC của gia đình ông bị thiệt hại nặng nề, tình hình chung của các hộ dân làm trang trại có đất tiếp giáp với các nhà máy sản xuất giấy xung quanh đều phải gánh chịu ô nhiễm và thiệt hại nặng nề trong hoạt động nuôi trồng.

Hiện trạng, trang trại VAC của các hộ gia đình tại khu vực này đã bị nước ô nhiễm của các nhà máy giấy tại CCN Phú Lâm thấm vào ảnh hưởng nghiêm trọng như: Cá trong ao của gia đình lúc đó đến ngày thu hoạch đã bị chết hàng loạt, cây lâu năm cũng bị chết (sự việc đã được báo cáo với UBND xã Phú Lâm).

Sau đó gia đình ông Lợi đã phải tốn rất nhiều chi phí để tu tạo lại bờ kè với mong muốn hạn chế tối đa tình trạng nước ô nhiễm xâm nhập vào khu vực nuôi trồng.

Sau khi đã làm tất cả các phương án tốt nhất thì nước ô nhiễm vẫn thấm vào ao và cây trồng trên bờ kè không thể phát triển được.

Qua một thời gian tìm cách khắc phục nhưng không có kết quả, ngày 11/11/2022, ông Lưu Quang Lợi đã cho ông Ngô Xuân Lợi (thường trú tại thôn Tam Tảo, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh là Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại Phú Lâm) thuê quyền sử dụng phần đất kể trên với thời hạn trong vòng 10 năm. Theo thoả thuận, ông Ngô Xuân Lợi được phép san lấp và làm nhà xưởng.

Lối vào duy nhất để đổ thải là phải qua khuôn viên Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại Phú Lâm. Ảnh: ND

Tuy nhiên, đến tháng 9/2023, đoàn giám sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiến hành kiểm tra xác minh, vật liệu đổ tại đây là tro xỉ lò đốt sinh khối của một số cơ sở lò hơi, bán hơi thương phẩm tại CCN Phú Lâm đã phát hiện tại vị trí Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại Phú Lâm thuê của ông Lưu Quang Lợi đã đổ thải có tổng diện tích khoảng 2.400m², trong đó phần đất bị đổ thải khoảng 969m².

Đến ngày 25/1/2024, Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C05), Bộ Công an, đã phối hợp với Công an tỉnh Bắc Ninh, Công an huyện Tiên Du, Công an xã Phú Lâm tiến hành kiểm tra đột xuất địa điểm khu ao thuộc đất của khu VAC Đông Phù số 109 tờ bản đồ 22 có liên quan đến tội phạm vi phạm hành chính về môi trường đã phát hiện địa điểm này nghi san lấp trái phép chất thải.

Lực lượng chức năng tiến hành đào hố để lấy mẫu, có những khu vực sâu tới gần 4m, chất bùn khi được lấy lên làm kiểm nghiệm màu đen, bốc mùi hôi nồng nặc và rất dễ gây mệt mỏi khi tiếp xúc lâu.

Kết quả kiểm định cho thấy, đây là chất thải rắn công nghiệp thông thường, bắt buộc phải được thu gom, vận chuyển có đủ chức năng để xử lý theo quy định.

Cơ quan chức năng xác định, khu đất nông nghiệp được Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại Phú Lâm sử dụng để đổ các loại chất thải từ khoảng tháng 10/2023 đến thời điểm bị phát hiện. Vì phần diện tích đất đai, nguồn nước đã bị hủy hoại và ô nhiễm rất khó có thể khôi phục nguyên trạng ban đầu.

Việc đổ chất thải nguy hại xuống khu vực ao VAC khiến cho công tác khắc phục về nguyên trạng là cực khó cho đối với nuôi trồng thủy sản. Ảnh: ND

Trước sự việc nghiêm trọng này, ngày 27/3/2024, C05, Bộ Công an, đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “gây ô nhiễm môi trường” xảy ra tại Công ty Phú Lâm, tại CCN Phú Lâm, xã Phú Lâm và khu VAC Đông Phù, thôn Đông Phù, xã Phú Lâm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

Trả lời báo chí trước đó, Thượng tá Võ Anh Tuấn, Phó Trưởng Phòng 2, C05, Bộ Công an, cho biết: Họ nhận thức được việc đổ trái phép, nhưng vì nhiều lý do nên họ vẫn đổ để hưởng lợi. Theo Điều 235 Bộ luật Hình sự, chôn lấp trái phép trên 100 tấn chất thải công nghiệp sẽ bị xử lý hình sự.

Ngày 28/3/2024, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao đã có quyết định chuyển vụ án hình sự đến Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Bắc Ninh để tiếp tục điều tra theo thẩm quyền.

Ông Lưu Quang Lợi cho biết, trước việc đổ chất thải nguy hại của ông Ngô Xuân Lợi và Công ty TNHH Xây dựng sản xuất và Thương mại Phú Lâm đã gửi đơn tố cáo lên Chủ tịch UBND xã Phú Lâm, Chủ tịch UBND huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh từ ngày 23/10/2023 cho đến ngày 18/3/2024. Sau gần 5 tháng UBND xã Phú Lâm có Công văn số 97/UBND thông báo nội dung giải quyết đơn tố cáo của công dân và UBND xã Phú Lâm trả lời và khẳng định UBND xã Phú Lâm không đủ chuyên môn nghiệp vụ trong lĩnh vực môi trường, không có trang thiết bị để kiểm định vật chất đó có chứa hoạt chất gì...

Nhiều người dân sống quanh CCN Phú Lâm và người dân sống ở khu vực hạ lưu sau điểm xả thải của CCN Phú Lâm mong muốn Bộ trưởng Bộ Công an; Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh quan tâm, xem xét, chỉ đạo giải quyết cho các hộ gia đình do đã nhiều năm phải sống vật lộn trong ô nhiễm, thiệt hại về kinh tế, thiệt hại về môi trường sống là không thể đong đếm bằng tiền.

“Thay mặt những người dân đang phải gánh chịu ô nhiễm triền miên hàng chục năm qua, chúng tôi tha thiết mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của các cơ quan chức năng để điểm nóng về môi trường tại khu vực CCN Phú Lâm sớm được giải quyết. Bằng đơn tố cáo này, mong muốn các cơ quan chức năng vào cuộc quyết liệt để tìm ra các cá nhân, tập thể đã vi phạm về môi trường đổ chất thải vào khu đất VAC nhà chúng tôi và có biện pháp buộc khắc phục di chuyển hơn 3.000m³ đất bẩn chất thải đó đến nơi được pháp luật cho phép” - ông Lưu Quang Lợi, đại diện cho người dân cầu cứu.

Liên quan đến trách nhiệm khi để xảy ra việc đổ thải ô nhiễm môi trường trên, phóng viên Báo Thanh tra liên hệ UBND huyện Tiên Du để tìm hiểu việc xử lý trách nhiệm của các cá nhân trong thực thi công vụ nhưng đến nay chưa nhận được hồi âm.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin.