Nhiều mỏ khai thác đá tại xã Hoà Nhơn (Hoà Vang, Đà Nẵng) đã hết phép nhưng không chịu hoàn thổ. Ảnh: N.P

Theo số liệu từ Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Đà Nẵng, trên địa bàn huyện Hòa Vang trong thời gian qua có 28 mỏ khai thác đất, đá đã hết thời gian được cấp phép khai thác, trước đó phải dừng hoạt động trước khi chấm dứt hiệu lực giấy phép để thực hiện công tác khôi phục, hoàn thổ, cải tạo môi trường sinh thái xung quanh khu vực rồi đóng cửa mỏ… Song, công tác này khá lơ là, chậm chạp; thậm chí nhiều mỏ vẫn tiếp tục hoạt động, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân địa phương…

Mới đây, chúng tôi trở lại thôn Phước Thuận và Phước Hậu, xã Hòa Nhơn (Hòa Vang, Đà Nẵng) để tìm hiểu tình trạng trên. Ông Đinh Ngọc Ngô, nguyên cán bộ Ban Chủ nhiệm Hợp tác xã Hòa Nhơn 2, có nhà ở ngay đầu thôn Phước Thuận than thở: “Làng tôi chẳng được “phước”, chẳng “thuận” và chẳng “hậu” chi cả như tên gọi bao đời của làng, cứ kêu là “làng khổ” cho gọn đi…”!

Ông Ngô chỉ tay ra ngoài đường lên tiếng: “Đấy các anh xem, cả ngày xe tải chở vật liệu chạy qua lại, bụi mờ mịt, con đường thôn có 800 mét mà làm 3 năm chưa xong, đơn vị thi công cứ đổ đá, rải cấp phối xuống; là hôm sau xe chở đất, đá lại cày xới lên… Bụi đất trên đường, bụi từ các mỏ đá bay khắp làng, len lỏi vào nhà; rồi lại thêm khói bụi từ 2 nhà máy gạnh tuy nen ngay sát thôn xả khói bụi ra nữa; nên nhiều người già, trẻ em mắc bệnh đường hô hấp…".

Cứ thể, ông Ngô kể cái sự “khổ” dài dằng dặc, mà không để cho khách kịp hỏi thêm câu nào…

Ông Ngô tiếp tục câu chuyện: Trước đây, tôi làm địa chính nên nhớ rõ cả 2 thôn này có hơn 65ha ruộng trồng lúa, các loại cây màu; nay chỉ còn chưa đầy 30ha, chỉ trồng được một vụ Đông Xuân, vì kênh dẫn nước tưới bị bít mất hết rồi, chỉ trông chờ vào nước trời, mùa được mùa không…

Nhiều người dân ở đây phản ánh, cả 2 thôn Phước Thuận, Phước Hậu bây giờ sáp nhập vào làm 1 thôn với hơn 300 hộ dân, chỉ trông chờ vào 30ha ruộng bấp bênh, làm sao trang trải cuộc sống nổi. Ruộng đã ít lại bị đất, đá vùi lấp hết, thuỷ lợi không chủ động tưới tiêu được nên năng suất cây trồng bấp bênh quanh năm… nguyên nhân cơ bản là do có hàng chục mỏ khai thác đất, đá bao quanh thôn gây ra.

Ruộng đất bị bồi lấp nhưng chưa được xử lý để bàn giao lại cho dân sản xuất. Ảnh: N.P

Theo thống kê, trên địa bàn này hiện có các mỏ đá của Doanh nghiệp Tư nhân Dũng Thoa, Công ty cầu đường 2, Công ty TNHH Miền Nam, Công ty Huỳnh Sơn, Công ty Công trình đô thị Đà Nẵng, Công ty Đỗ Hữu Minh, Xí nghiệp 33, Công ty Cổ phần Chu Lai, Huỳnh May… Trong đó, nhiều mỏ đã hết hạn khai thác từ cuối năm 2020, thậm chí hết hạn trước đó nhiều năm; nhưng nay vẫn hoạt động. Các xe tải vào chở đá vẫn chạy rầm rập suốt ngày đêm…

Một người dân trong thôn dẫn chúng tôi ra chân núi Phước Thuận nằm sau làng quan sát, các mỏ đá tạo thành một hình vòng cung bao quanh làng, hơn 10 năm qua, các mỏ khai thác đá làm bồi lấp gần 40 ha ruộng của người dân, lấp kín dòng suối khe Phước Thuận, biến cánh đồng của thôn khô cằn, ô nhiễm…

Nhìn lên cả dãy núi Phước Thuận bây giờ cũng trọc lóc, nham nhở vết xe ủi, xe tải vào lấy đá. Thời gian qua, người dân trong thôn đã kiến nghị nhiều lần, nhưng việc giải quyết của chính quyền và ngành chức năng chưa được căn cơ, triệt để. Năm 2019, những hộ bị mất đất sản xuất được hỗ trợ 1,5 triệu đồng/500m² đất; còn việc buộc chủ mỏ cải tạo, hoàn thổ lại ruộng đất đã bị vùi lấp vẫn rơi vào im lặng…

Tình trạng này không chỉ diễn ra ở xã Hòa Nhơn, mà còn xảy ra kéo dài ở các địa phương khác trên địa bàn Hoà Vang như: Xã Hòa Ninh, Hòa Sơn, Hòa Phú, Hòa Khương….

Vấn đề buộc chủ mỏ hoàn thổ, cải tạo lại môi trường sinh thái sau khi hết hạn khai thác cũng được Ban Thường vụ Huyện ủy Hòa Vang đề cập, kết luận và kiến nghị nhiều lần trong những năm qua.

Mới đây nhất, vào đầu tháng 4/2021, trong buổi làm việc của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng và Ban Thường vụ Huyện ủy Hòa Vang về kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết 03/NQ-TU ngày 30/12/2016 của Ban Thường vụ Thành ủy; các ý kiến của lãnh đạo địa phương và các ngành chức năng của TP đã đề cập sâu đến thực trạng trên; mà chủ yếu là 28 mỏ khai thác đất, đá trên địa bàn huyện Hòa Vang đã và đang hết hạn khai thác, nhưng chưa chịu phục hồi hoàn thổ, cải tạo môi trường…

Lãnh đạo Thành ủy và UBND TP đã nắm bắt tình hình, chỉ đạo lập kế hoạch kiểm tra thực tế để có hướng giải quyết dứt điểm.

Sở TN&MT Đà Nẵng cũng đã tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra việc hoàn thổ các mỏ đã hết hạn hoạt động; nhưng xem ra các biện pháp xử lý chưa đủ để chấm dứt tình trạng trên.

Những gì chúng tôi ghi nhận ở thôn Phước Thuận, Phước Hậu nêu trên là hậu quả của tình trạng khai thác mỏ không chấp hành đúng quy định của Luật Khoáng sản; nhưng chưa được xử lý rốt ráo.

Theo chúng tôi, nếu các mỏ chây ì không chịu cải tạo phục hồi môi trường thì cơ quan chức năng cần có biện pháp xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, cần phong toả khoản tiền đóng quỹ phục hồi môi trường của chủ mỏ trước đó, để thuê đơn vị khác đảm nhận phục hồi môi trường.

Người dân địa phương rất mong chính quyền và ngành chức năng sớm vào cuộc làm rõ và kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật của các chủ mỏ.

Báo Thanh tra tiếp tục theo dõi và thông tin đến bạn đọc.