Hiện tượng khiếu nại của công dân về quy hoạch, bồi thường, giải tỏa vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Ảnh: NG

Theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì Khu đô thị mới Thủ Thiêm chỉ là một trong nhiều dự án phát triển đô thị tại TP Hồ Chí Minh. Nhưng cái tên Khu đô thị mới Thủ Thiêm nhiều năm qua lại được nhắc lại nhiều lần vì hàng loạt thiếu sót, sai phạm liên quan đến khiếu nại của công dân về quy hoạch, bồi thường, giải tỏa, gần đây là câu chuyện nóng về đổi đất lấy hạ tầng khi ngân sách đã phải chi trả hàng chục ngàn tỷ đồng cho giải phóng mặt bằng.

Nhập nhèm quy hoạch  

Ngày 27/5/1996, lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh có Tờ trình số 1861/TT-UB-QLĐT xin Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch xây dựng tỷ lệ 1/5.000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm, có quy mô 930ha.

Tại văn bản trình này, UBND TP Hồ Chí Minh đã xác định quy mô diện tích cụ thể là: Khu đô thị mới Thủ Thiêm là 770ha, với dân số 200.000 người. Khu chuyển dân tái định cư là 160ha, với dân số khoảng 45.000 người. Sau khi xem xét, ngày 4/6/1996, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 367/TTg, về phê duyệt quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Nếu thực hiện đúng theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì không phát sinh hiện tượng người dân bị thu hồi đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, liên tục khiếu nại về việc các sở ngành đã tham mưu cho UBND TP Hồ Chí Minh ban hành các văn bản thực hiện điều chỉnh quy hoạch trái với quy hoạch gốc đã được xác định tại Quyết định 367/TTg.

Theo đơn khiếu nại của công dân gửi Thanh tra Chính phủ, đã cho rằng Quyết định số 13585/KTST-QH ngày 16/9/1998 của Kiến trúc sư trưởng TP Hồ Chí Minh về phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2.000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm, có tổng diện tích 748ha, bao gồm 618ha đất của Khu đô thị mới, 130ha mặt nước sông Sài Gòn, là không đúng thẩm quyền, sai pháp luật. Ngược lại, các cơ quan chuyên môn của UBND TP Hồ Chí Minh vẫn trả lời rằng theo quy hoạch thì nhà đất của người dân khiếu nại vẫn nằm trong ranh thu hồi đất.

Chỉ đến tháng 7/2016, sau khi có ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình về cần xác định lại ranh mốc quy hoạch, ranh mốc thu hồi đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, theo bản đồ kèm theo Quyết định 367/TTg, thì các cơ quan chức năng mới phát hiện sự việc kỳ lạ là không tìm ra các bản đồ được UBND TP Hồ Chí Minh kèm theo Tờ trình số 1861/TT-UB-QLĐT.

Bất thường thu hồi đất

Trong số hơn 12.000 hộ dân nằm trong danh sách thu hồi nhà đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, quận 2, thì nhiều hộ đã được UBND quận 2 cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nếu căn cứ Nghị định 03/CP ngày 6/1/1997 về thành lập quận 2 thì đất nông nghiệp của người dân là đất nông nghiệp trong đô thị nên khi thu hồi phải có chính sách bồi thường phù hợp.

Ngoài ra, ngay cả khi quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, được Kiến trúc sư trưởng TP Hồ Chí Minh cụ thể hóa bằng các quyết định quy hoạch tỷ lệ 1/2000, thì UBND quận 2 vẫn tiến hành các thủ tục cấp quyền sử dụng đất cho người dân nên người được cấp quyền sử dụng đất phải được bồi thường đúng pháp luật.

Đáng lẽ, với diện tích nhà đất phải thu hồi lớn thì UBND TP Hồ Chí Minh phải giao các cơ quan chuyên môn tham mưu ban hành các quyết định thu hồi đúng Luật Đất đai, nhưng lấy lý do cấp bách, nên thực tế chính sách thu hồi, đền bù, tái định cư Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã không được thực hiện đúng pháp luật.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, thì trình tự, thủ tục thu hồi nhà đất, phương án bồi thường giải phóng mặt bằng tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm là không đúng quy định, đã gây bức xúc cho người dân bị thu hồi đất, dẫn đến khiếu nại gay gắt. Đó là, Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm không có phương án bồi thường được phê duyệt là sai quy định tại Điều 28 Luật Đất đai 1993, sai Điều 32 Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998.

Báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tài chính tại Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh cho biết tổng chi phí để bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, trả các khoản lãi vay là hơn 29.000 tỷ đồng. Cụ thể, khoảng 12.000 tỷ đồng là vốn vay thương mại từ các tổ chức tín dụng nên tiền lãi phát sinh khoảng 2,9 tỷ đồng mỗi ngày.

Bài 2:  Cần giải quyết đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ

N.G