Giải ngân vốn đầu tư công liên tục “nghẽn” luôn là vấn đề lớn cần giải quyết. Ảnh chụp màn hình.

Đầu tư công có ý nghĩa đặc biệt quan trọng tới kinh tế

Trong 5 năm gần đây, kinh tế toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng đã và đang trải qua rất nhiều thăng trầm. Một trong những động lực giúp kinh tế vượt khó chính là đầu tư công. TS. Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng đánh giá trong giai đoạn khó khăn như thời kỳ Covid-19, đầu tư công có đóng góp lớn vào việc vực dậy thị trường nội địa.

Tuy nhiên, cho tới nay, giải ngân vốn đầu tư công liên tục “nghẽn” luôn là vấn đề lớn cần giải quyết.

Trong Công điện ngày 5/4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động khó lường và ảnh hưởng việc Mỹ áp thuế hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Cụ thể, Công điện cho biết, kết quả giải ngân ước đến ngày 31/3/2025 đạt 9,53% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2024 (12,27%).

Thủ tướng Chính phủ nghiêm khắc phê bình nhiều bộ, ban, ngành chưa phân bổ chi tiết hết kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước năm 2025 đã được giao và phê bình 30 bộ, cơ quan Trung ương, 27 địa phương đến hết ngày 31/3/2025 có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước.

Thủ tướng khẳng định trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường, ảnh hưởng việc Mỹ áp thuế hàng xuất khẩu của Việt Nam, kết quả giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, tạo việc làm, sinh kế cho người dân, thực hiện thắng lợi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 được Trung ương, Quốc hội giao, nhất là mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt 8% trở lên.

Không dàn trải và quy trách nhiệm cho người đứng đầu

Chia sẻ với phóng viên Báo Thanh tra, TS Đinh Thế Hiển cho rằng, xét về đầu tư công, đã có rất nhiều chuyên gia đầu ngành đóng góp ý kiến. Tuy nhiên, ông cũng đưa ra quan điểm cá nhân của mình về giải pháp khơi thông và sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư công.

TS Đinh Thế Hiển đánh giá đầu tư công của chúng ta trong 5 năm gần đây tập trung hơn, hướng tới phát triển kinh tế nhiều hơn và là sự kết hợp của 2 mục tiêu: phát triển kinh tế dài hạn (đầu tư cơ sở hạ tầng) và dùng lưc đầu tư công vực dậy thị trường nội địa khi khó khăn như thời kỳ Covid, bù đắp cho kinh tế nội địa khi xuất khẩu gặp khó. 2025 là năm đầu tư công phải gách vác nhiều trách nhiệm.

Việc đầu tư công của Nhà nước tập trung vào những khu vực quan trọng. Cụ thể trong thời gian qua, nhiều địa phương phát triển hạ tầng tốt như Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Ninh. Bây giờ, khu vực phía Nam cũng tập trung cho hạ tầng, cho các vùng kinh tế trọng điểm, giao thông huyết mạch.

“Trước đây, chúng ta không tập trung nhưng 5 năm gần đây, hàng loạt hạ tầng lớn khánh thành liên tục như cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết, miền Tây có Trung Lương – Mỹ Thuận, cầu Cần Thơ, cao tốc Cần Thơ – Kiên Lương, Bến Lức – Long Thành, cảng Cái Mép Thị Vải,… Đầu tư công đúng trọng điểm, trọng tâm, tập trung nhiều cho Bộ Giao thông vận tải. Đây là chính sách đúng, hợp lý vì phải tập trung cho kinh tế, rồi mới đến các vùng khác”, TS Đinh Thế Hiển bình luận.

Đánh giá đầu tư công có nhiều đóng góp và đúng hướng nhưng TS Đinh Thế Hiển vẫn đưa ra một vài yếu điểm quan trọng. Đó là thiếu tính đồng bộ, lãng phí kéo dài. Ông Hiển đưa ra ví dụ đường Bến Lức – Long Thành không phức tạp về mặt địa bàn nhưng triển khai suốt 10 năm không xong, gây lãng phí.

Theo TS Đinh Thế Hiển nếu đường Bến Lức – Long Thành xong sớm, đưa vào hoạt động từ 5 năm trước thì hiệu quả kinh tế rất lớn.

Tuyến đường Biên Hòa - Vũng Tàu cũng làm rất chậm, không đồng bộ. Có tuyến đường chậm chạp trong đền bù. Cần phải biết là đường quốc gia, không thể có bất cứ lý do nào để giải tòa mà đền bù như dự án kinh tế của công ty tư nhân.

Bên cạnh đó, ông Hiển đề cao tính đồng bộ. Theo ông, ngay cả 1 dự cần riêng lẻ cũng cần tính đồng bộ. Dự án Bến Lức - Long Thành đã xong 2 đường dài nhưng cầu không xong nên đường không đi vào hoạt động được.

Một vấn đề quan trọng nữa ông Hiển nhấn mạnh đó là vẫn còn việc không cương quyết trong việc giao thầu đúng tiến độ, không có đồng bộ để đưa vào hoạt động có hiệu quả, tạo ra lợi ích kinh tế xã hội. Mặc dù nhiều dự án chậm trễ nhưng không có lãnh đạo cấp cao nào bị xử lý.

“Chúng ta thấy mặc dù đầu tư côngr rất cần thiết cho vùng miền nhưng phải nhớ lại những lỗi lớn. Đó là tính dàn trải và thiếu trách nhiệm. Bây giờ phải xử lý hai yếu điểm này mới đem lại nguồn lực mạnh”, ông Hiển kết luận.

Ông Hiển phân tích sâu hơn rằng thay vì làm dàn trải nhiều dự án cùng lúc rồi kéo dài thì hãy tính đến việc làm xong cái này mới đến cái khác

Ngoài ra, theo ông Hiển, nếu có lãnh đạo không làm tốt thì người đó phải bị cách chức, kỷ luật mới bảo đảm được việc thực hiện.