(Thanh tra) - Mặc dù Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án cũng như đẩy nhanh giải ngân nguồn vốn đầu tư, thế nhưng, nhiều dự án vẫn bị chậm tiến độ dẫn đến chậm giải ngân nguồn vốn gây lãng phí.
Theo đại diện Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính, nguyên nhân dẫn đến các dự án chậm tiến độ, chậm giải ngân là do những hạn chế, tồn tại trong cơ chế, chính sách, nhất là các quy định chưa phù hợp trong Luật Đầu tư công và Luật Ngân sách Nhà nước. Do những vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện như sắp xếp lại bộ máy; có dự án dù đã hoàn tất bước chuẩn bị nhưng khi kiểm tra phát hiện không còn hiệu quả, buộc phải dừng triển khai. Nguyên nhân nữa là do một số địa phương chưa phân bổ được nguồn thu ngân sách đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai các dự án sử dụng vốn đầu tư công.
Nhiều địa phương chậm giải phóng mặt bằng (GPMB), bồi thường, hỗ trợ, bố trí tái định cư cho các hộ dân thuộc diện GPMB cho dự án; nguồn cung vật liệu chưa đáp ứng, giá vật liệu tăng cao; công tác đấu thầu còn hạn chế; một số địa phương chưa chủ động, chưa quyết liệt còn lúng túng trong công tác chỉ đạo điều hành, tinh thần trách nhiệm còn chưa cao, thậm chí còn chờ đợi trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy…, đó cũng là những nút thắt gây cản trở tiến độ hoàn thành của các dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công dẫn đến lãng phí, sử dụng nguồn vốn không hiệu quả, Dự án nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống là một ví dụ.
Được khởi công từ ngày 22/07/2023, theo lộ trình, Dự án nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống (cầu đường sắt và cầu đường bộ Đuống) sẽ được hoàn thành và đưa vào sử dụng trong quý IV/2025. Tuy nhiên, đến nay mặt bằng đang “níu” tiến độ Dự án dẫn đến Chủ đầu tư - Ban Quản lý dự án Đường sắt – Bộ Xây dựng phải xin gia hạn thời gian hoàn thành Dự án sang năm 2026.
Có mặt tại dự án ngày 24/9, PV ghi nhận, cả hai gói thầu đang được các nhà thầu triển khai thực hiện cầm chừng. Tại gói thầu XL-CĐ-01 (cầu đường sắt Đuống) do Liên danh Tổng Công ty Công trình đường sắt - Công trình 3 - Đường sắt Hải Hà thi công. Ông Phạm Văn Thiện, Tổng công ty công trình Đường sắt, chỉ huy phó công trình cho biết, đến nay, gói thầu XL-CĐ-01 đạt được tổng sản lượng 49%, trong đó, riêng phần cầu đã đạt được 80% khối lượng. “Hiện nay các nhà thầu đang thi công những nơi có mặt bằng. Do chưa được bàn giao mặt bằng nên việc triển khai thi công gặp nhiều khó khăn, thi công kiểu xôi đỗ. Mong rằng dự án sớm được bàn giao mặt bằng để các nhà thầu thực hiện các phần còn lại”, ông Thiện cho biết.
Gói thầu XL-CĐ-02 (cầu đường bộ Đuống) do Liên danh Đạt Phương – Cầu 14 – Công ty TNHH thiết bị xây dựng Nam Anh thi công. Hiện gói thầu XL-CĐ-02 đã đã hoàn thành thi công trụ T3; trụ T4 và trụ T5 đã hoàn thành thi công dầm cầu K0, K1...
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 8 năm 2025, giải ngân vốn đầu tư công cả nước được 409 nghìn tỷ đồng đạt 46,3% kế hoạch giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (40,4%), về số tuyệt đối cao hơn khoảng 135 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh 8 bộ, cơ quan và 22 địa phương có kết quả giải ngân đạt trên mức bình quân chung cả nước còn có 18 bộ, cơ quan trung ương và 29 địa phương chưa phân bổ chi tiết hết kế hoạch vốn được giao, 29 bộ, cơ quan trung ương và 12 địa phương giải ngân thấp dưới mức trung bình cả nước.
Đại diện Liên danh nhà thầu, ông Mạc Văn Thành, Công ty CP tập đoàn Đạt Phương cho biết, hiện các nhà thầu đang tập trung thi công tại trụ T4 (phía phường Việt Hưng), còn trụ T3 (phía xã Phù Đổng) chưa thể thi công do chưa có mặt bằng.
“Gói thầu XL-CĐ-02, phần cầu được thiết kế bê tông cốt thép Extrados liên tục đúc hẫng cân bằng, nên trụ T3 chưa thể thi công được do chưa có mặt bằng. Mong rằng dự án sớm được bàn giao mặt bằng để các nhà thầu thi công đáp ứng tiến độ đề ra”, ông Thành cho biết.
Đại diện chủ đầu tư, ông Lê Văn Hưng, cán bộ phụ trách dự án cho biết, theo lộ trình dự án sẽ được hoàn thành vào quý IV/2025, song đến nay, do vướng mặt bằng nên dự án mới đạt được tổng sản lượng 49%. Lũy kế giải ngân đến nay đạt 594,317/1.305,092 tỷ đồng, trong đó, GPMB đạt 26,292/568,624 tỷ đồng; xây lắp đạt 538,314/671,880 tỷ đồng; tư vấn, Quản lý dự án… đạt 29.711/64,589 tỷ đồng. Vốn giải ngân năm 2025 mới được 121,717/801,863 tỷ đồng, đạt khoảng 15,2%.
“Tổng diện tích thu hồi cho dự án 4,96ha, trong đó, phường Việt Hưng 3,33ha/55 hộ; xã Phù Đổng 1,63ha/88. Tổng số hộ phải tái định cư 141 hộ. Thế nhưng, đến nay địa phương mới bàn giao được 0,4ha, đạt 8%. Hiện các nhà thầu đang thi công phần mặt bằng nằm trong phạm vi đê điều và dưới sông Đuống”, ông Hưng cho biết.
Trao đổi với PV, bà Đỗ Thị Minh (80 tuổi), tổ 42, xã Phù Đổng, một trong 88 hộ nằm trong chỉ giới mặt bằng dự án phải thu hồi đất cho biết, bà rất đồng tình với việc nhà nước thu hồi đất cho dự án, tuy nhiên giá cả đền bù cũng như bố trí tái định cư phải hợp tình hợp lý.
Theo tìm hiểu của PV, đến thời điểm này, xã Phù Đổng đã công khai dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho 47/88 hộ gia đình; phường Việt Hưng đã phê duyệt và chi trả tiền đền bù GPMB cho 08/58 hộ. Hai đơn vị tiếp tục hoàn thiện các phương án còn lại để công khai trong thời gian gần nhất.
Đối với hạ tầng kỹ thuật, hiện nay các chủ đầu tư tiểu dự án GPMB (UBND phường Việt Hưng và UBND xã Phù Đổng) đang tiến hành các thủ tục để tiến hành thực hiện công tác di dời.
Được biết, đến nay, công tác phê duyệt tiểu dự án GPMB, công tác tái định cư phục vụ dự án chậm 9 tháng so với kế hoạch.
Tương tự, Dự án nâng cấp nâng cấp QL6 Hà Nội cũng cùng chung số phận. Sau hơn 3 năm thi công Dự án nâng cấp nâng cấp QL6 Hà Nội mới thi công được một phần nhỏ. Theo ông Dương Chí Kiên, Phó GĐ Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình giao thông TP Hà Nội, nguyên nhân chậm tiến độ là do mặt bằng bàn giao “xôi đỗ” dẫn đến các nhà thầu khó thi công.
Dự án đường ven sông nối cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến nay nhiều gói thầu mới có vật liệu đắp nền, cùng với thời gian chờ lún theo quy định dự án sẽ chậm tiến độ. Theo ông Đinh Văn Tuấn, Ban QLDA đầu tư xây dựng khu vực 1 tỉnh Quảng Ninh, nguyên nhân dự án chậm tiến độ do giá vật tư, vật liệu tăng cao, các nhà thầu thi công cầm chừng chờ giá vật liệu giảm.
Như vậy, ngoài việc giải quyết những hạn chế, tồn tại trong cơ chế, chính sách các địa phương cần quyết liệt trong công tác GPMB, cung ứng nguồn vật liệu cho các dự án để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án mới giải ngân được nguồn vốn đầu tư.
