Nâng cao tính công khai và chất lượng hoạt động của DNNN cổ phần hóa. Ảnh minh họa

Cổ phần hóa DNNN chưa đạt kế hoạch

Theo ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, cơ chế, chính sách về cổ phần hoá DNNN đã được hoàn thiện nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản Nhà nước, tạo thuận lợi cho việc bán cổ phần và thu hút được các nhà đầu tư có tiềm năng. Đổi mới, tái cơ cấu DNNN là một trong ba nhiệm vụ quan trọng của tái cơ cấu nền kinh tế.

Tuy nhiên, tiến độ triển khai cổ phần hóa DNNN và bán vốn Nhà nước tại doanh nghiệp còn chậm so với kế hoạch và gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Đến nay, mới hoàn thành cổ phần hóa 35/127 doanh nghiệp, đạt 27,5% danh mục doanh nghiệp cổ phần hóa giai đoạn 2017-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 991; hoàn thành bán vốn Nhà nước tại 88/403 doanh nghiệp, đạt 21,8% danh mục doanh nghiệp hoàn thành thoái vốn giai đoạn 2017-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1232/QĐ-TTg.

Ngoài ra, tiến độ bàn giao các doanh nghiệp có vốn Nhà nước về Tổng Công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) cũng chậm. Số doanh nghiệp chưa chuyển giao gồm 29 doanh nghiệp với tổng số vốn là 630 tỷ đồng. Việc tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước tại doanh nghiệp còn chậm, quy mô hạn chế. Cụ thể, qua 10 năm hoạt động, vốn Nhà nước do SCIC tiếp nhận quản lý mới bằng khoảng gần 1% tổng số vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Các số liệu này cho thấy việc cổ phần hóa chưa đạt kế hoạch.

Tạo môi trường kinh doanh bình đẳng

Tại diễn đàn, đại diện SCIC đã đưa ra hàng loạt kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và thoái vốn Nhà nước, trong đó ưu tiên nhất là cần tạo môi trường để tập đoàn, tổng công ty Nhà nước hoạt động kinh doanh bình đẳng với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác.

Bên cạnh đó, đồng thời với việc cởi bỏ các cơ chế rào cản, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, áp dụng các biện pháp giám sát hiệu quả để đảm bảo hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước minh bạch theo đúng mục tiêu, nhiệm vụ Nhà nước giao.

Đồng thời, cần xem xét, đánh giá hiệu quả hoạt động của DNNN một cách tổng thể, không xem xét, đánh giá riêng lẻ một hoặc một số hoạt động kinh doanh, dự án đầu tư cụ thể.

Theo chuyên gia kinh tế PGS.TS. Ngô Trí Long, Nhà nước cần quy định rõ hơn về trách nhiệm của bộ, ngành và các bên liên quan trong cổ phần hóa, thoái vốn. Đối với những trường hợp có vướng mắc, đặc thù hoặc chưa có quy định rõ ràng của pháp luật, thì cần quy định rõ thẩm quyền do ai phải đề xuất phương án xử lý, ai có đủ thẩm quyền phê duyệt. Tránh tư tưởng đùn đẩy, sợ trách nhiệm trong xử lý công việc.

Trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước, việc lựa chọn nhà đầu tư nội hay ngoại sẽ không thực sự quan trọng bằng việc đánh giá, lựa chọn được nhà đầu tư với công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm với thị trường Việt Nam, có cam kết gắn bó với thị trường Việt Nam trong dài hạn, có chiến lược phát triển dựa trên những sản phẩm thuần Việt. Có như vậy thì quá trình cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp mới thực sự trở thành công cụ hiệu quả, giúp Nhà nước đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Nâng cao chất lượng hoạt động của DNNN cổ phần hóa

Để đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, đại diện Công ty Cổ phần Định giá và Dịch vụ tài chính Việt Nam (VVFC) đề xuất, Nhà nước cho phép kết hợp xác định giá trị doanh nghiệp đồng thời với việc tiếp tục trình duyệt phương án sử dụng đất và phải hoàn thành trước thời điểm kết thúc quá trình xác định giá trị doanh nghiệp. Đồng thời, quy định cụ thể trách nhiệm của từng đơn vị, từng khâu để xảy ra chậm trễ trong việc phê duyệt phương án sử dụng đất.

Còn ông Nguyễn Như Quỳnh, Tổng Giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cũng đưa ra đánh giá, các chính sách về cổ phần hóa DNNN có tác động tích cực đến thị trường chứng khoán, trong đó dễ thấy nhất là giúp rút ngắn thời gian giao dịch cổ phần IPO (chào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng); hạn chế tình trạng doanh nghiệp chây ì, né tránh việc niêm yết, đăng ký giao dịch sau cổ phần hóa, tạo niềm tin cho nhà đầu tư mua cổ phần, theo đó hoạt động đấu giá cổ phiếu sôi động hơn.

Đồng thời góp phần tăng quy mô, thanh khoản thị trường chứng khoán, đưa phương thức đấu giá IPO ở Việt Nam đến gần với thông lệ quốc tế; tăng cường khả năng huy động vốn; công khai, minh bạch thông tin, đổi mới về quản trị… Và phần lớn các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa một thời gian đều có kết quả hoạt động tốt.

Cũng theo ông Quỳnh, DNNN cổ phần hóa là trụ cột của thị trường chứng khoán Việt Nam. Nếu tính riêng số doanh nghiệp niêm yết thì hiện có đến 162 DNNN, chiếm 44%, còn trên thị trường thì thị trường công ty đại chúng chưa niêm yết (Upcom) có đến 457 doanh nghiệp cổ phần hóa, chiếm 54%.

Đại diện lãnh đạo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cũng đề xuất một số kiến nghị nhằm đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu DNNN, như: Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước; có biện pháp đôn đốc và xử lý nghiêm đối với những DNNN cổ phần hóa từ trước đây nhưng vẫn chưa đưa cổ phiếu lên Upcom.

Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng cần có các giải pháp nhằm tăng tính thanh khoản của thị trường chứng khoán, đặc biệt là thị trường Upcom. Cùng với đó là phải nâng cao tính công khai, minh bạch và chất lượng hoạt động, quản trị của DNNN cổ phần hóa.

Bảo Anh