Các DN cần nâng cao năng lực hội nhập và cạnh tranh lành mạnh. Ảnh minh họa

Hiệu quả và năng lực cạnh tranh của DN còn thấp

Theo báo cáo năm 2018, trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động, nền kinh tế Việt Nam vẫn đạt được những kết quả tăng trưởng tích cực với mức tăng trưởng bình quân 6,53%/năm; ổn định vĩ mô ngày càng được củng cố, thu nhập bình quân đầu người có xu hướng tăng gần 6%/năm trong 8 năm qua; chất lượng tăng trưởng và môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, DN được thành lập mới tăng mạnh; tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm có xu hướng giảm dần, an sinh xã hội được quan tâm thực hiện.

Mặt khác, trong báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu năm 2018, Diễn đàn Kinh tế thế giới đánh giá Việt Nam đứng thứ 77/140 nền kinh tế với số điểm và thứ hạng tương đối cao về ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, trong nội tại nền kinh tế Việt Nam còn nhiều thách thức, tồn tại, làm gia tăng khả năng dễ bị tổn thương của nền kinh tế. Với thực lực của các DN trong nước còn yếu, có tới 95% DN là nhỏ và siêu nhỏ (dưới 20 người) không có khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng giá trị toàn cầu, nền tảng công nghệ 4.0 chưa cho thấy dấu hiệu của công nghiệp hóa…

Do đó, trong thời gian qua, dù đạt được những thành tựu đáng kể, song theo các chuyên gia kinh tế chắc chắn sẽ chịu tác động từ những biến động của kinh tế thế giới. Cụ thể là năng suất lao động của Việt Nam đang thuộc nhóm thấp nhất khu vực, chỉ cao hơn Bangladesh, Campuchia và Myanmar.

Mặt khác, sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường giữa các DN và giữa DN với người tiêu dùng xảy ra… Hiệu quả và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và DN vẫn ở mức thấp so với khu vực và thế giới, các trụ cột thuộc nhóm gia tăng hiệu suất, như: mức độ tinh thông trong hoạt động kinh doanh, hiệu quả thị trường hàng hóa… ít có sự cải thiện, thậm chí giảm sút. Cạnh tranh không lành mạnh diễn ra trên tất cả các lĩnh vực, ngành nghề của nền kinh tế từ hoạt động ngân hàng, tài chính đến sản xuất, thương mại, dịch vụ.

Chỉ ra nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh đó, các chuyên gia kinh tế cho rằng, hệ thống pháp luật vẫn chưa đồng bộ, thiếu thống nhất, tính khả thi thấp, chậm đi vào cuộc sống. Cơ chế xây dựng, sửa đổi pháp luật còn nhiều bất hợp lý và chưa được coi trọng đổi mới, nhất là hoàn thiện các quy định về kiểm soát hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Đây là kẽ hở để các DN trong nước lợi dụng để có các hành vi cạnh tranh không lành mạnh nhằm giành giật thị trường, loại bỏ đối thủ, cũng như các DN nước ngoài lợi dụng để chèn ép, loại bỏ các đối thủ là các DN Việt Nam.

Cùng với đó là ý thức tuân thủ pháp luật của một số DN chưa cao, kinh doanh quá mạo hiểm trong khi mức xử phạt đối với các hành vi cạnh tranh không lành mạnh còn quá thấp. Các hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh chưa được các cơ quan có thẩm quyền giải quyết một cách nhanh chóng và triệt để; công tác quản lý việc thực thi pháp luật cạnh tranh còn yếu kém.

Chủ động đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh

Tại hội nghị “Ổn định kinh tế và cạnh tranh DN" vừa mới được tổ chức, ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Trưởng phòng Cục An ninh kinh tế nhấn mạnh: Cạnh tranh lành mạnh là động lực, là công cụ quan trọng hàng đầu giúp các DN phát triển. Pháp luật cạnh tranh có nhiệm vụ ngăn ngừa, vừa xử lý những hành vi cạnh tranh trái pháp luật, trái đạo đức và tập quán kinh doanh của các DN, đảm bảo nền kinh tế thị trường vận hành trôi chảy.

Ông Nguyễn Hồng Hải cũng cho rằng, cạnh tranh có tác dụng đổi mới, thúc đẩy sản xuất, là động lực để tăng trưởng kinh tế, nhưng sử dụng các phương thức cạnh tranh không lành mạnh sẽ gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của DN khác hoặc người tiêu dùng.

Do đó, đề ra các giải pháp để tăng khả năng chống chịu cho DN Việt trong bối cảnh hiện nay, các chuyên gia kinh tế cho rằng, DN Việt phải chủ động đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh; nâng cao trình độ quản trị, chất lượng sản phẩm, có chiến lược phát triển kinh doanh, thị trường và thương hiệu; phát triển nguồn nhân lực, chú trọng lực lượng lao động có tay nghề và trình độ chuyên môn cao, nhất là kiến thức về kinh doanh số và ngoại ngữ…

Cùng với đó, DN cần nâng cao năng lực hội nhập, chú trọng việc tuân thủ các tiêu chuẩn, chuẩn mực theo các hiệp định FTA đã ký kết, đảm bảo hưởng tối đa các ưu đãi như: tiêu chí về xuất xứ hàng hóa và nguồn nguyên liệu… Từ đó, DN chủ động đầu tư theo chiều sâu và liên kết nhằm nâng cao hiệu quả cho mỗi khâu; chủ động nắm bắt thông tin và tình hình hội nhập kinh tế quốc tế để chủ động đưa ra chiến lược hoạt động phù hợp trong cạnh tranh

Đồng thời, Nhà nước, Chính phủ cần chú trọng ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao hiệu quả phối hợp chính sách, nhất là giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, thương mại và giá cả.

Đặc biệt, trong nền kinh tế trong nước và các DN phải chủ động tiếp cận và áp dụng thành quả của cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Cụ thể, cần sớm ban hành Chiến lược Quốc gia về cách mạng công nghệ 4.0 và Chiến lược kinh tế số đến năm 2030...

Bên cạnh đó, để ổn định kinh tế và cạnh tranh DN, các chuyên gia cũng đề xuất các giải pháp hữu hiệu như các DN cần nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua chuyển đổi số; chủ động ứng dụng công nghệ nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ hướng tới chất lượng và tiêu chuẩn quốc tế; các DN phải chủ động tham gia vào chuỗi giá trị, đóng góp tích cực vào chuỗi giá trị.

Đăc biệt, trong quá trình hoạt động, các DN phải cạnh tranh lành mạnh, ứng dụng công nghệ vào quá trình sản xuất để nâng cao năng suất, giá trị cho sản phẩm.

Bảo Anh