(Thanh tra) - Gần ba thập niên qua, cùng với những điều chỉnh lớn về quy hoạch và chính sách phát triển, biển dần được đặt vào vị trí trung tâm trong tư duy chiến lược của Lâm Đồng. Không còn được nhìn thuần túy như một không gian tự nhiên, biển từng bước được xác định là không gian kinh tế quan trọng, gắn trực tiếp với mở rộng dư địa tăng trưởng và bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Ngay sau khi Trung ương ban hành các nghị quyết về Chiến lược biển Việt Nam, mục tiêu xây dựng đất nước trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển được cụ thể hóa bằng nhiều chương trình, kế hoạch hành động ở cấp địa phương. Với Lâm Đồng, quá trình này bắt đầu từ việc rà soát lại vai trò của biển trong tổng thể phát triển kinh tế – xã hội, từ đó điều chỉnh tư duy quy hoạch theo hướng dài hạn và liên ngành.
Trên cơ sở đó, tỉnh chủ động ban hành hàng loạt văn bản chỉ đạo, kế hoạch đầu tư và chương trình phát triển có liên quan đến kinh tế biển. Biển và nguồn lợi từ biển không còn được tiếp cận như một lợi thế sẵn có, mà được xem là không gian phát triển tổng hợp, nơi hội tụ các mục tiêu tăng trưởng xanh, hội nhập kinh tế và bảo đảm chủ quyền.
Sự chuyển dịch này thể hiện rõ trong cách tổ chức quy hoạch không gian ven biển. Hạ tầng then chốt được ưu tiên, các ngành kinh tế biển được kết nối với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Từ đây, một trục phát triển mới dần hình thành, trong đó biển giữ vai trò điểm tựa, lan tỏa tác động sang nhiều lĩnh vực khác của nền kinh tế.
Nhìn lại gần 30 năm triển khai Chiến lược biển, những kết quả mang tính nền tảng đã được tạo dựng. Trước hết là sự thay đổi về nhận thức của cả hệ thống chính trị và cộng đồng dân cư ven biển đối với vị trí, vai trò của kinh tế biển. Nhận thức ấy kéo theo hành động cụ thể: đầu tư hạ tầng ven biển, mở rộng các tuyến giao thông chiến lược, hình thành các khu dân cư, đô thị và khu du lịch ven biển theo hướng khai thác hiệu quả quỹ đất và tài nguyên.
Song song với hạ tầng cứng là sự từng bước hoàn thiện hạ tầng mềm. Các cơ chế thu hút đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực và liên kết chuỗi giá trị được triển khai, tạo điều kiện để các ngành kinh tế biển phát triển đồng bộ hơn. Trong giai đoạn này, tỉnh dần định hình các trụ cột kinh tế biển, từ du lịch, thủy sản đến năng lượng và logistics.
Với đường bờ biển dài khoảng 192 km, sở hữu nhiều bãi biển, vịnh và đảo đẹp, du lịch biển sớm được xác định là ngành mũi nhọn. Những không gian như Mũi Né, Hàm Tiến, Tiến Thành hay La Gi từng bước được định vị trên bản đồ du lịch quốc gia. Đặc biệt, Mũi Né – Phan Thiết được biết đến rộng rãi như “thủ đô resort”, nơi tập trung các loại hình du lịch nghỉ dưỡng, thể thao biển và trải nghiệm sinh thái.
Lượng du khách đến tỉnh tăng bình quân 10,95% mỗi năm, trong đó khách quốc tế tăng khoảng 12,8% mỗi năm. Doanh thu du lịch duy trì mức tăng trưởng bình quân 24,78% mỗi năm, tạo thêm việc làm với mức tăng khoảng 12,3% mỗi năm. Những con số này cho thấy vai trò ngày càng rõ nét của du lịch biển trong cơ cấu kinh tế địa phương.
Không chỉ tạo tăng trưởng về lượng khách và doanh thu, du lịch biển còn kéo theo sự phát triển của hạ tầng đô thị, giao thông, điện, nước và các dịch vụ liên quan. Quan trọng hơn, du lịch góp phần thúc đẩy tiêu thụ tại chỗ các sản phẩm nông – lâm – thủy sản, tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân ven biển, qua đó làm thay đổi rõ nét diện mạo kinh tế – xã hội khu vực này.
“Hiện nay, tỉnh đang đẩy mạnh thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Mũi Né đến năm 2030. Trong thời gian tới, nội dung này sẽ được tích hợp vào quy hoạch chung tỉnh Lâm Đồng mới”, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết.
Bên cạnh du lịch, thủy sản vẫn là trụ cột kinh tế biển mang tính truyền thống, song liên tục được tái cấu trúc. Vùng biển của tỉnh nằm trong nhóm ngư trường trọng điểm của cả nước, với sản lượng khai thác hằng năm thuộc nhóm dẫn đầu. Thủy sản không chỉ phục vụ tiêu dùng trong nước, mà còn là nguồn nguyên liệu quan trọng cho chế biến và xuất khẩu.
Trong quá trình phát triển, tỉnh chú trọng hiện đại hóa đội tàu khai thác xa bờ, đầu tư cho bảo quản sau thu hoạch và xây dựng các cơ sở chế biến đạt chuẩn quốc tế. Đáng chú ý, sản xuất tôm giống trở thành thế mạnh nổi trội, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản lượng của cả nước. Việc hình thành các mối liên kết từ khai thác, thu mua đến chế biến và tiêu thụ giúp ngành thủy sản từng bước chuyển từ tăng trưởng theo sản lượng sang tăng trưởng theo giá trị.
Những năm gần đây, không gian kinh tế biển tiếp tục được mở rộng sang các lĩnh vực mới, trong đó nổi bật là năng lượng và cảng biển. Các khu vực ven biển được đầu tư phát triển công nghiệp năng lượng đa dạng, từ nhiệt điện, thủy điện đến điện gió và điện mặt trời. Sự hình thành các trung tâm năng lượng tạo thêm một trụ cột tăng trưởng mới, đóng góp đáng kể cho ngân sách và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Cùng với đó, đầu tư cảng biển được xem là bước đi chiến lược nhằm hoàn thiện chuỗi logistics. Cảng biển quốc tế Vĩnh Tân được đưa vào vận hành với quy mô gồm một bến 3.000 DWT, hai bến 50.000 DWT và định hướng phát triển thêm bến 70.000 DWT trong giai đoạn tiếp theo. Hạ tầng này không chỉ đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa của địa phương, mà còn mở ra khả năng kết nối vùng, đưa khu vực ven biển trở thành cửa ngõ giao thương quan trọng trong nước và quốc tế.
Các kết quả đạt được trong gần 30 năm qua được phản ánh rõ qua những con số. Kinh tế biển đóng góp tỷ trọng ngày càng lớn vào GRDP của tỉnh. Riêng ngành thủy sản chiếm khoảng 6,8% GRDP, và nếu tính cả giá trị gia tăng từ chế biến, tỷ lệ này lên tới khoảng 15%. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 150 triệu USD, chiếm gần 40% tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa của địa phương.
Du lịch biển tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao, với lượng khách và doanh thu tăng bình quân hai con số trong nhiều năm. Các ngành năng lượng và dịch vụ cảng biển cũng dần khẳng định vai trò trong cơ cấu kinh tế, tạo nền tảng để kinh tế ven biển chuyển sang giai đoạn phát triển theo chiều sâu.
Từ nhận thức chiến lược đến hành động chính sách và những kết quả cụ thể, có thể thấy biển đã trở thành một nền tảng quan trọng trong chiến lược phát triển của Lâm Đồng. Không gian ven biển không chỉ là nơi hội tụ các ngành kinh tế mũi nhọn, mà còn là điểm tựa để mở rộng liên kết vùng, kết nối cao nguyên với duyên hải và hướng ra thị trường quốc tế.
Những nền móng được đặt xuống trong gần ba thập niên qua chính là tiền đề để tỉnh bước vào giai đoạn phát triển mới: khai thác biển theo chiều sâu, gắn tăng trưởng với bền vững và từng bước hình thành trục kinh tế mới dựa trên sự kết hợp hài hòa giữa tài nguyên, hạ tầng và tầm nhìn chiến lược.
Bài 2: Kinh tế biển Lâm Đồng trong bài toán phát triển bền vững
