Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận phiên thảo luận Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Ảnh: P.Thắng

Tiếp tục phiên họp thứ 21, chiều 17/3, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Vấn đề bổ sung mới quy định về sở hữu nhà chung cư có thời hạn nhận được nhiều quan tâm.

Không phá dỡ được nhà chung cư cũ có phải do quy định sở hữu?

Theo dự thảo, quyền sở hữu nhà chung cư chấm dứt khi nhà chung cư hết thời hạn sử dụng hoặc chưa hết thời hạn sử dụng nhưng thuộc các trường hợp phải phá dỡ theo quy định của luật.

Sau khi chấm dứt quyền sở hữu nhà chung cư, chủ sở hữu được quyền tiếp tục sử dụng diện tích đất có nhà chung cư và phải đóng góp kinh phí để xây dựng lại nhà chung cư mới.

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường nói, thường người mua nhà chung cư có thu nhập thấp hơn, còn có tiền họ sẽ mua nhà đất.

Dẫn quy định của Luật Đất đai, theo ông Cường, giao đất ở không thời hạn, còn nhà chung cư có thể thời hạn 50 năm hoặc vĩnh viễn tuỳ thuộc quyền sử dụng đất được cấp cho chủ đầu tư.

Cho rằng nếu quy định nhà chung cư hết thời hạn phải phá dỡ thì chấm dứt quyền sở hữu là không hợp lý, ông Cường đề nghị xem xét lại để tránh phản ứng của người dân, xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh thì nhận định, cách tiếp cận mới về sở hữu nhà chung cư sẽ khắc phục được vấn đề xử lý, phá dỡ nhà chung cư cũ hết thời hạn, không an toàn, ảnh hưởng tới tính mạng, tài sản của người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

“Trước chúng tôi ở địa phương, không có cách nào vận động người dân di dời. Những tầng ở trên thì người dân ủng hộ nhưng tầng ở dưới kinh doanh dịch vụ thì không bao giờ người ta đồng ý cả”, ông Thanh nói.

Tại khoản 2, Điều 64 Dự thảo Luật quy định, UBND tỉnh trực tiếp đầu tư vốn từ ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật đầu tư công để thực hiện dự án phá dỡ, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn thuộc sở hữu Nhà nước; nhà chung cư thuộc diện phá dỡ.

Cho rằng “chính sách này rất cần thiết” nhưng ông Thanh đề nghị cần làm rõ để báo cáo Quốc hội.

“Bản chất của việc các chung cư cũ ở các địa phương không phá dỡ, không đầu tư xây dựng, cải tạo được có phải do Luật Nhà ở, giờ chuyển sang hình thức sở hữu có thời hạn, có điều kiện thì mới xử lý được. Vấn đề này phải làm rõ”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh, đây là vấn đề quan trọng nhất trong phá dỡ nhà chung cư.

Vấn đề nữa ông Thanh băn khoăn là dự thảo luật chưa làm rõ, phân tách ra được vấn đề xây dựng nhà chung cư trên đất giao sử dụng vĩnh viễn và đất giao có thời gian. Tương ứng với đó là quyền, trách nhiệm của chủ sở hữu nhà chung cư thế nào?

“Theo thiết nghĩ của tôi, nhà có thời hạn thì giá sẽ rẻ hơn, còn nhà vĩnh viễn giá cao hơn, vẫn có thể có hai lựa chọn”, ông Thanh đề nghị nghiên cứu cơ chế để giải quyết vấn đề này. Còn nếu quy định không rõ, chỉ quy định sở hữu chung cư có thời hạn thì sẽ vướng.

“Phải bắt cho đúng bệnh để có chính sách cho phù hợp”

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, quyền sở hữu nhà chung là vấn đề hệ trọng, nhạy cảm được nhân dân, cử tri và các giới, cấp ngành quan tâm và có ý kiến rất khác nhau.

“Quy định quyền sở hữu chung cư có thời hạn như Chính phủ trình là với mục đích bảo vệ sức khỏe, tính mạng cho người dân, không nhằm mục đích nào khác. Tuy nhiên, phải cân nhắc hết sức kỹ lưỡng, rất thận trọng, trên cơ sở chính trị vững chắc, các căn cứ của Hiến pháp, quy định của pháp luật có liên quan, trong đó có Bộ luật Dân sự xác lập quyền sở hữu, trên cơ sở đánh giá thực tiễn hiện nay theo tinh thần vướng cái gì, vì sao lại vướng, vướng ở đâu thì sửa ở đó”, ông Vương Đình Huệ nói.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: P.Thắng

Chủ tịch Quốc hội cũng đặt vấn đề, vướng mắc trong cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ có phải do quy định về sở hữu không?

“Phải bắt cho đúng bệnh để có chính sách cho phù hợp”, ông Vương Đình Huệ đề nghị, các cơ quan lắng nghe rất trách nhiệm trong quá trình nghiên cứu, xem xét cho ý kiến vấn đề này.

Trên cơ sở phân tích ý kiến “không tán thành quy định mới về sở hữu nhà chung cư có thời hạn” trong cơ quan thẩm tra - Ủy ban Pháp luật, Chủ tịch Quốc hội gợi ý, nên chia ra các trường hợp, điều kiện khác nhau với chung cư, khu chung cư bắt buộc phải phá dỡ, cải tạo.

Ông ví dụ, phân chia trường hợp, điều kiện chung cư bắt buộc phải phá dỡ do bất khả kháng vì thiên tai, dịch họa, hỏa hoạn; hoặc do nguy hiểm, trong đó có trường hợp chung cư nguy hiểm khi chưa hết thời hạn sử dụng nhưng xuống cấp, cần tháo dỡ.

Ngoài ra, cũng cần phân biệt tháo dỡ, cải tạo hay tiêu huỷ toà chung cư độc lập, cụ thể nào đó nằm trong khu dân cư hoặc cải tạo cả khu chung cư như Hà Nội, 1 số địa phương đang làm.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nói, việc trình phương án sở hữu nhà chung cư như dự thảo là vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân khi công trình mất an toàn, không đảm bảo điều kiện sử dụng.

Dự thảo quy định quyền sở hữu chỉ chấm dứt khi chung cư bị phá dỡ chứ không phải hết hạn sử dụng là chấm dứt - theo ông Nghị.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị. Ảnh: P.Thắng

Bộ trưởng Bộ Xây dựng dẫn lại các căn cứ pháp lý đưa ra phương án này là theo quy định của Hiến pháp, Bộ luật Dân sự và xuất phát từ thực tiễn cải tạo chung cư cũ hiện nay ở Hà Nội, TP HCM.

Ở vị trí điều hành, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định “chốt lại”, quá trình thảo luận, các ý kiến cơ bản đề nghị không quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư. Tuy nhiên cần có quy định cụ thể về việc Nhà nước có quyền quyết định và có trách nhiệm tổ chức thực hiện di dời, phá dỡ, cải tạo nhà chung cư không còn an toàn vì mục đích bảo đảm sức khỏe, tính mạng, tài sản cho người dân.

“Cần quy định các trường hợp cụ thể, trình tự thủ tục, phương án tiến hành, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể có liên quan khi cải tạo nhà chung cư không còn an toàn; bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ của người dân có nhà phải di dời”, ông Định nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, theo pháp luật quy định thì Chính phủ có quyền trình Quốc hội phương án của Chính phủ. Nếu Chính phủ tiếp thu ý kiến thì trình phương án hôm nay Thường vụ Quốc hội kết luận.

“Nếu Chính phủ có phương án riêng thì đề nghị Chính phủ trình 2 phương án, làm rõ ưu điểm, nhược điểm, lợi hại của từng phương án, làm cơ sở cho đại biểu Quốc hội thảo luận dân chủ, phát huy trí tuệ tập thể để lựa chọn được phương án tốt nhất, khả thi nhất”, ông Nguyễn Khắc Định kết luận.