Bộ trưởng Hà Hùng Cường. Ảnh: Thảo Nguyên

Hôm nay (28/10), Quốc hội dành chọn ngày thảo luận tại hội trường ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của Dự án Luật Hộ tịch và Dự án Luật Căn cước công dân.

+ Dự án Luật Căn cước công dân để xuất cấp thẻ căn cước cho trẻ em dưới 14 tuổi, còn Dự án Luật Hộ tịch thì muốn duy trì Giấy khai sinh. Xin ông cho biết, quan điểm của Chính phủ về vấn đề này như thế nào?
 
- Chính phủ vẫn đề nghị trong Luật Hộ tịch cấp Giấy khai sinh cho trẻ em khi đăng ký khai sinh. Còn Luật Căn cước công dân quy định cấp căn cước cho trẻ em sau khi cấp Giấy khai sinh. 

Hai dự án luật này có điểm giống nhau ở chỗ là đều bảo đảm quyền đăng ký khai sinh của trẻ em, nhưng khác nhau ở vật chứa bên ngoài, sự kiện đăng ký khai sinh. Có nghĩa, theo Luật Hộ tịch thì nằm ở Giấy khai sinh, còn theo Luật Căn cước công dân thì nằm ở căn cước công dân. 

Quan điểm đề nghị Quốc hội cho chỉnh lý Dự án Luật Hộ tịch theo hướng cấp Giấy khai sinh cho trẻ em khi sinh ra dựa trên nhiều căn cứ. Cụ thể, việc cấp Giấy khai sinh để chứng nhận sự kiện ra đời của trẻ em, có thể là công dân Việt Nam, có thể là công dân là người nước ngoài sinh ra tại Việt Nam - đây là thông lệ quốc tế. Hầu hết các nước trên thế giới vẫn cấp Giấy khai sinh cho trẻ em.

Đối với Việt Nam, Giấy khai sinh đã trở thành truyền thống, được duy trì đến ngày hôm nay. Giấy khai sinh nó còn có giá trị toàn cầu, có nghĩa rằng nếu mang Giấy khai sinh ra nước ngoài thì vẫn có giá trị, trong khi đó, căn cước công dân không có giá trị toàn cầu, mà chỉ có giá trị đối với công dân Việt Nam ở trong nước - giấy thông hành đi lại trong nước. Dự án Luật Căn cước công dân có mở ra hướng đi lại trong cộng đồng ASEAN, nhưng cũng chỉ trong cộng đồng hẹp, không có tính chất toàn cầu. 

Ngoài ra, căn cước công dân không thể hiện được nhân dạng của trẻ em trước đủ 14 tuổi. Vì vậy không phù hợp với định nghĩa thế nào là căn cước được quy định trong dự án Luật Căn cước công dân. Việc cấp căn cước công dân cho trẻ em sinh ra, đến 14 tuổi lại thay thì chắc chắn sẽ tốn kém hơn. Bởi sản xuất ra 1 căn cước công dân tốn kém hơn 1 Giấy khai sinh như hiện nay. 

Chính vì vậy, Chính phủ rất nhất quán trong việc đề nghị với Quốc hội  trong việc xem xét hai dự án luật. 

+ Như vậy là còn sự khác nhau trong hai Dự luật trình Quốc hội. Vậy phương án cuối cùng là thế nào, thưa Bộ trưởng?

- Luật Hộ tịch đã chỉnh lý theo đề nghị của Chính phủ và cũng là ý kiến kết luận của Phó Chủ tịch Quốc hội phụ trách lĩnh vực này khi họp Chính phủ. Dự thảo Luật Căn cước công dân có sự “vênh” so với Luật Hộ tịch, đây là trách nhiệm của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khi lựa chọn các phương án, tôi không thể nói thay Đại biểu Quốc hội.

+ Điều mà nhiều người quan tâm là làm thế nào Giấy khai sinh không trở thành một thủ tục hành chính gây phiền hà cho dân?

- Thực ra, Giấy khai sinh cho trẻ em đến trước khi đủ 14 tuổi là giấy thông hành. Nhưng vấn đề là ở chỗ sau này đủ 18 tuổi, có Thẻ căn cước công dân (trong đó ghi họ, tên, ngày tháng năm sinh, quê quán…) rồi thì pháp luật không nên quy định đã trình Thẻ căn cước công dân rồi lại trình bản sao Giấy khai sinh nữa. 

Đề án 896 của Chính phủ cũng quy định theo hướng như vậy. Đấy là nói cải cách thủ tục hành chính trong thời gian tới. 

Còn hiện nay ta chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia về công dân cũng như cơ sở dữ liệu quốc gia về hộ tịch thống nhất, thành ra có rất nhiều sự trùng lắp trong yêu cầu về thủ tục hành chính, bắt người dân phải kê khai những cái rất sơ đẳng, tối thiểu, mà lẽ ra nếu có cơ sở dữ liệu quốc gia, người ta đã  tự cung cấp cho cơ quan có thẩm quyền rồi, người dân không phải khai nữa.

+ Hai hệ thống cơ sở dữ liệu nói trên có mối quan hệ với nhau như thế nào để tận dụng và khai thác tối đa, hiệu quả?

- Đề án 896 của Chính phủ đã nói rõ, hai Dự luật cũng rõ. Một người khi sinh ra, việc đầu tiên là khai sinh, và hệ thống hộ tịch theo dõi người ta đến khi chết. Mọi diễn biến liên quan đến nhân thân thể hiện trong cơ sở dữ liệu về hộ tịch, cơ sở này kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. 

Để bảo đảm cung cấp trường thông tin mà nó có trong cơ sở dữ liệu về hộ tịch mà cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư yêu cầu cung cấp nhưng không phải tất cả vì cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là cơ sở dữ liệu chung, sử dụng cho tất cả các ngành khác như bảo hiểm, thuế, giấy phép lái xe…

Nói tóm lại, cơ bản hai Dự án luật đã thể hiện mối quan hệ nêu trên rồi, nhưng phải gia công thêm để thấy rằng cơ sở dữ liệu quốc gia về hộ tịch là nguồn đầu vào, là cơ sở dữ liệu sống chứ không chết. Nói là sống vì hôm nay người ta đề nghị thay đổi tên, ngày mai người ta đề nghị thay đổi ngày tháng năm sinh… tất cả điều đó phải được cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư một cách tự động và Thẻ căn cước công dân cũng phải điều chỉnh theo chứ không phải mỗi lần như vậy lại yêu cầu người dân đề nghị riêng, phải nộp lệ phí, tốn kém.

+ Ông có thể cho biết thêm chi phí làm Thẻ căn cước công dân ra sao?

- Tôi không biết được chi phí hết bao nhiêu tiền bởi đây là nguồn vốn ODA của Hungary với chi phí 10 triệu Euro. Tuy nhiên, nhưng vấn đề này hoàn toàn có thể xã hội hoá được. Ví dụ như một doanh nghiệp có thể đóng góp để xây dựng dữ liệu, sau đó có thể thu phí những ai muốn truy cập - ở đây là truy cập trong phạm vi cho phép, không phải là những bí mật cá nhân. 

Về mặt chi phí, kể cả chương trình này có tốn kém bao nhiêu đi nữa nhưng mà nó là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để đảm bảo đơn giản hoá thủ tục hành chính, giảm giấy tờ công dân thì nó hoàn toàn xứng đáng với chi phí bỏ ra.

+ Xin cám ơn ông!

Thảo Nguyên (ghi)