(Thanh tra) - Với tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”, Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đã mang lại những thay đổi lớn cho nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn trên cả nước. Chương trình này không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt mà còn là chiến lược lâu dài, góp phần mang đến mái ấm vững chãi cho người nghèo.
Việc xóa nhà tạm, nhà dột nát mang lại nhiều ý nghĩa sâu rộng, không chỉ giúp người dân có nơi ở an toàn mà còn tạo nền tảng vững chắc để phát triển kinh tế hộ gia đình, cải thiện sinh kế, hướng tới giảm nghèo bền vững. Hơn nữa, việc ổn định chỗ ở giúp người dân tiếp cận thuận lợi hơn các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nước sạch, điện lưới - điều kiện cần để nâng cao chất lượng cuộc sống và thu nhập.
Bên cạnh đó, chương trình còn góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nâng cao niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Như Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh: “Hàng trăm nghìn gia đình được sống trong mái ấm tình thương, hàng triệu mảnh đời được thắp sáng tương lai”.
Số liệu thống kê cho thấy, đến cuối năm 2023, cả nước vẫn còn gần 400.000 căn nhà tạm, nhà dột nát. Để khắc phục thực trạng này, tại Hội nghị toàn quốc tổng kết chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” vào ngày 26/8/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: Việc xóa hơn 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc trong vòng khoảng 1 năm 4 tháng là kỳ tích, là “Công trình quốc gia đặc biệt của ý Đảng, lòng dân”.
Chương trình cũng thể hiện rõ tư duy mới trong công tác giảm nghèo - không chỉ hỗ trợ tiền bạc đơn thuần mà là hỗ trợ “an cư” để từ đó tiến tới “lạc nghiệp”. Hỗ trợ nhà ở được gắn với chuyển đổi sinh kế, đào tạo nghề, tạo việc làm, đảm bảo người dân không chỉ được ở mà còn được sống tốt hơn.
Nhiều địa phương đã huy động đa dạng nguồn lực từ ngân sách, xã hội hoá, cộng đồng, người dân góp ngày công, vật liệu… như mô hình “Nhà nước hỗ trợ - nhân dân làm - cộng đồng giúp đỡ”.
Báo cáo kết quả triển khai thực hiện chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung - Phó Trưởng ban kiêm Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm - khẳng định, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, chính sách xã hội của Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn, nổi bật là công tác giảm nghèo và một số lĩnh vực xã hội khác đã sớm về đích, vượt xa mục tiêu thiên niên kỷ.
Hội nghị Trung ương 8 khóa 13 đã ban hành Nghị quyết số 42 về tiếp tục nâng cao chất lượng chính sách xã hội. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát. Để không ai bị bỏ lại phía sau, phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước” đã được Thủ tướng Chính phủ phát động…
Sau 1 năm phát động, đến thời điểm này Chương trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực; trong đó, nhiều địa phương đã “về đích” trước thời hạn. Đây là những dấu ấn quan trọng góp phần to lớn vào hành trình giảm nghèo bền vững.
Từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững, các ngành chức năng, chính quyền các địa phương tỉnh Lâm Đồng đã hỗ trợ hàng trăm hộ dân xóa nhà tạm, nhà dột nát. Đây là một minh chứng cho hiệu quả của việc thực hiện chương trình, đồng thời cũng tạo ra một động lực lớn để bà con an tâm phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo.
Gia đình chị Thị Luyến ở xã Quảng Tân (Lâm Đồng) là một trong hàng trăm hộ dân của toàn tỉnh được hỗ trợ kinh phí để làm nhà mới theo dự án hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo thuộc CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.
Trước đây, nhiều năm liền, gia đình chị Thị Luyến phải sống trong ngôi nhà cũ đã xuống cấp, hư hỏng, thấm dột. “Khi xã thông báo gia đình được hỗ trợ kinh phí để làm nhà mới, vợ chồng mình mừng lắm. Thu nhập chính của hai vợ chồng là đi làm thuê làm mướn chỉ đủ tiền để trang trải sinh hoạt hàng ngày, đâu dám mơ về một ngôi nhà xây khang trang”, chị Luyến chia sẻ, bên cạnh nguồn hỗ trợ từ CTMTQG giảm nghèo bền vững, chính quyền địa phương cũng hỗ trợ kinh phí, nhân công để giúp đỡ vợ chồng chị làm nhà. Ngoài ra, vợ chồng chị cũng mạnh dạn vay thêm vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội để hoàn thành căn nhà mơ ước với kinh phí hơn 150 triệu đồng.
“Ngôi nhà mới không chỉ là chỗ ở an toàn mà còn là động lực lớn giúp gia đình mình yên tâm phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo”, chị Luyến mừng vui nói.
Kết quả là, chỉ tính riêng nguồn vốn từ CTMTQG giảm nghèo bền vững, toàn tỉnh Lâm Đồng đã hỗ trợ thực hiện được hơn 300 căn nhà. Trong đó, xây mới 261 căn, sửa chữa 41 căn. Mỗi căn theo chương trình được hỗ trợ đều đảm bảo diện tích sử dụng tối thiểu với tiêu chí “3 cứng” (nền cứng, khung - tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ từ 20 năm trở lên.
Hay như anh Nguyễn Văn Tân, căn nhà nhỏ mới xây của anh nằm trên trục đường bê tông xã Thanh Tùng, tỉnh Cà Mau, là tài sản mà anh chưa từng dám mơ tới. Ý nghĩa hơn khi căn nhà được xây dựng từ sự quan tâm của Nhà nước, sự sẻ chia, hỗ trợ của tình làng, nghĩa xóm.
“Nhà tôi lúc trước ở dưới mé sông, nước ngập, mưa dột, được Nhà nước hỗ trợ 65 triệu đồng xây nhà mới. Tuy nhiên, gia đình lại không có đất, may mắn được chú Tùng cho mượn đất xây nhà", anh Tân cho biết, đó là ông Kiều Minh Tùng, chủ đầm tôm nơi vợ chồng anh đang làm thuê. Tuy không giàu có, nhưng với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, vợ chồng ông Tùng cho 2 hộ nghèo tại địa phương mượn đất để làm nhà. Ông Tùng kể, khi biết gia đình anh Tân nằm trong danh sách được hỗ trợ xây dựng nhà nhưng không có đất, ông đã chủ động đề nghị cho gia đình anh mượn đất cạnh ao tôm xây nhà.
Ông Nguyễn Hồ Hải, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau cho biết, gia đình anh Tân chỉ là một trong hàng nghìn hộ nghèo được hỗ trợ làm nhà mới của tỉnh Cà Mau. Nhờ nỗ lực của cả hệ thống chính trị và tinh thần “lá lành đùm lá rách” của người dân, ngày 23/7/2025, tỉnh Cà Mau đã hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Theo đó, tỉnh hỗ trợ xây mới và sửa chữa nhà ở cho 9.671 hộ, với tổng kinh phí hơn 471 tỉ đồng.
Trong khi đó, lâu nay Tây Bắc vẫn được coi là “lõi nghèo” của cả nước; hàng vạn ngôi nhà cũ, dột nát của người dân cần được xây mới, sửa chữa với nguồn lực vô cùng lớn. Tỉnh vùng cao Lào Cai (mới) đã về đích mục tiêu xóa nhà tạm trước khoảng 2 tháng so với thời hạn (ngày 30/8/2025). Cụ thể, trên địa bàn Lào Cai (cũ), đã thực hiện được 10.707 căn nhà; trong đó 7.352 căn xây mới và 3.355 căn sửa chữa (đạt 100% mục tiêu kế hoạch) với tổng kinh phí hơn 1.087 tỷ đồng. Còn tại tỉnh Yên Bái (cũ), toàn tỉnh đã hoàn thành hỗ trợ 2.208 căn nhà, gồm 1.815 căn xây mới và 393 căn sửa chữa.
Điều ghi nhận trong triển khai Chương trình đối với tỉnh vùng cao Lào Cai đó là tiến độ "thần tốc", chất lượng và giá trị thực tế những ngôi nhà vượt xa định mức hỗ trợ. Theo đó, trung bình mỗi căn nhà được hỗ trợ xây mới có giá trị khoảng 170 triệu đồng, cao gần gấp 3 lần so với mức hỗ trợ từ ngân sách trung ương (60 triệu đồng/hộ khi xây dựng mới). Đối với nhà sửa chữa, mức đầu tư trung bình cũng lên tới 60 triệu đồng, gấp đôi mức hỗ trợ theo quy định (30 triệu đồng/hộ khi sửa chữa).
Từ những mái nhà yên ấm đến với người nghèo, phong trào “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” trên toàn quốc đã minh chứng cho kết quả của của sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận ủng hộ của Nhân dân với mục tiêu an cư và hướng tới phát triển bền vững...
Chương trình không chỉ có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, bảo đảm an sinh xã hội, mà còn tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức mạnh cộng đồng, chung tay, góp sức, phát huy tinh thần “ai có gì giúp nấy”, “có công giúp công, có của giúp của”, không để ai phải ở trong những ngôi nhà dột, nhà nát.
Việc đa dạng hóa nguồn lực hỗ trợ thực hiện Chương trình giúp giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước và tăng cường sự tham gia, đóng góp của người dân trong việc huy động ngày công lao động và các nguồn hỗ trợ khác như đá, cát, gạch, xi măng…, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện và tiết kiệm chi phí hỗ trợ.
Xóa nhà tạm, nhà dột nát đã giúp hàng nghìn hộ dân, đặc biệt hộ DTTS nghèo có chỗ ở ổn định, an toàn, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và thoát nghèo; từng bước hiện thực hóa mục tiêu “mọi người dân đều có nơi ở an toàn, ấm cúng”, góp phần xây dựng quê hương ngày càng phát triển, giàu đẹp và văn minh.
